(Hizb-ut Tahrir Emiri Celil Âlim Ata İbn Halil Ebu Raşta Tarafından Facebook Sayfası Takipçilerinin “Fıkhî” Sorularına Verilen Cevaplar Silsilesi)

Soru-Cevap

Altın Takıların Kiralanması

Şeyh Hüsam Ebu Muhammed’e

Soru:

Esselamu Aleykum ve Rahmetullahi ve Berekâtuh; Allah sizi hayırla mükâfatlandırsın ve Allah size zihin açıklığı versin.

Müsaadenizle bir soru sormak istiyorum: Altın kiralamanın hükmü nedir; zira bir günlüğüne veya daha uzun süreliğine altın kiralayanlar var ve bu gelenek bazı ülkelerde yaygın bir hale geldi? Allah sizi hayırla mükâfatlandırsın.

Cevap:

Ve Aleykumselam ve Rahmetullahi ve Berekâtuh.

İcare, bir bedel karşılığı menfaat üzerinde yapılan akittir; icaranın kapsamına, evin, hayvanın, bineğin ve benzerlerinin kiralanması gibi akdin malın menfaati üzerinde gerçekleştiği hususlar girer. Nitekim bunu, İslami Şahsiyet kitabının ikinci cildinin “İcare” bölümünde açıkladık; zira orada şöyle geçmektedir:

(İcara, bir bedel karşılığı menfaat üzerinde yapılan akittir. İcaranın kapsamına şu üç tür girer:

1- Evin, hayvanın, bineğin vb. kiralanması gibi akdin malın menfaati üzerinde gerçekleştiği kiralamadır.

2- Belirli işler için meslek erbablarının ve sanatkârlarının kiralanması gibi akdin işin menfaati üzerinde gerçekleştiği kiralamadır. Dolayısıyla akdin üzerinde yapıldığı şey, işten hâsıl olan menfaattir. Boyacının, demircinin, marangozun vb. kiralanması gibi.

3- Akdin kişinin sağlayacağı menfaat üzerine gerçekleştiği kiralamadır. Hizmetçi, işçi vb. kişilerin kiralanması gibi.

Kiralama, şeran bütün çeşitleri ile caizdir. Allahu Teala şöyle buyurmuştur:وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضاً سُخْرِيّاً وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ “Birbirlerine iş gördürmeleri için (çeşitli alanlarda) kimini kimine derece derece üstün kıldık.Rabbinin rahmeti onların biriktirdikleri şeylerden daha hayırlıdır.” [Zuhruf 32] Beyhaki, Ebu Hurayra kanalıyla Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: من استأجر أجيراً فليعلمه أجره“Kim bir ücretli kiralarsa ona ücretini bildirsin.” Buhari de şunu rivayet etti: أن النبي صلى الله عليه وسلم والصِدَّيق استأجرا رجلاً من بني الدِّيل هادياً خرِّيتاً “Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve Sıddîk (Ebu Bekir), El-Dîloğullarından bir adamı tecrübeli bir yol rehberi olarak kiraladılar.”) Bitti.

Gördüğünüz gibi menfaati mubah olan her şeyin, belli bir ücretle ve belli bir süreliğine kiralanması caizdir; örneğin belirli bir meblağ karşılığında, belirli bir süre ve belirli bir kullanım için araba kiralamak caizdir… Ancak kadının süslenmesi için belirli bir meblağ karşılığında ve belirli bir süre için altın ve gümüşün kiralanmasına gelince; Bu benim aklıma takılan bir şeydir; altın ve gümüş, İslam’da paranın esasıdır; o halde para ile para nasıl kiralanacak?! Yani para, kendi cinsiyle nasıl kiralanacak? Her halükârda bu konu daha derin bir araştırmayı gerektiriyor ve belki de ileride olur inşaAllah...

Ancak ben, mutmain olduğun bir görüşü taklit etmen için size bazı fıkhî görüşleri zikredeceğim:

1- El-Muğnî İbn Kudame (5/403)

(4305) Bölüm: Onun kiralanması caizdir; yani arsa ve ev gibi asıl hükmüne (asıl haline) bağlı kalmak şartıyla mubah bir menfaat için faydalanılabilecek her malın kiralanması caizdir… Takı kiralamak da caizdir; Ahmed bunu, oğlu Abdullah’ın rivayetinde belirtti. Bunu, Sevri, Şafii, İshak, Ebu Sevr ve rey (görüş) sahipleri de söylediler. Ahmed’den, takının kiralanması hakkında şöyle dediği rivayet edildi: Onun ne olduğunu bilmiyorum? El-Kâdi, Ahmed’e caiz olduğunu açıklamak için şöyle dedi: Bu, onun kendi cinsinden olan bir ücretle kiralanmasına hamledilir; kendi cinsinin dışında olmasında da bir sakınca yoktur.

Malik, takının ve elbisenin kiralanması hakkında şöyle dedi: Bunlar, şüpheli olan şeylerdendir. Belki de bununla kastedilenin süs olduğunu sanmıştır ve asıl kastedilen bu değildir……..]

2- İmam Nevevi şöyle dedi: [Es-Saymeri, sonra Maverdi ve takipçileri burada şunu söylediler; altın veya gümüşün kiralanması durumunda efdal olan bunların kendi cinsiyle kiralanmaması, aksine altının gümüşle ve gümüşün de altınla kiralanmasıdır; şayet altın altınla veya gümüş de gümüşle kiralanırsa iki yön vardır; (Birincisi), faizden sakınmak için bu geçersiz olur ve sahih olan ise diğer kiralamalar gibi caiz olmasıdır. Maverdi şöyle dedi: Birinci görüş batıldır; çünkü kiralama akdi, faiz kapsamına girmez. Bu nedenle Müslümanların icmasıyla altın takının müeccel olarak dirhem karşılığında kiralanması caizdir; şayet burada faiz söz konusu olsaydı, bu caiz olmazdı.] (El-Mecmu (6/46).

3- Mevsuatü'l-Fıkhiyye el-Kuvettiyye (12/283, kapsamlı bir şekilde otomatik olarak numaralandırılmıştır)

[Süs için kiralama:

25- Asıl olan, aslına bağlı kalmak şartıyla mubah bir menfaat için faydalanılabilecek her malın kiralanmasının caiz olmasıdır; bu nedenle Şafii ve Hanbeli, elbisenin ve süslenmek için takının caiz olduğunu açıkladılar; bunlara yapılan harcamalardan kastedilen, aslına bağlı kalmak şartıyla mubah olmasıdır ve süs ise meşru maksatlardandır. Zira Allahu Teala şöyle buyurmuştur: قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الّتي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ “Allah’ın kulları için yarattığı süsü kim haram kıldı?” [Araf 32] Dolayısıyla altın ve gümüş takının farklı olan cinsiyle kiralanmasının caiz olması, aralarındaki ittifak mahalli olmuştur…

Ahmed, ücretin aynı cinsten olması durumunda tereddüt etti ve ondan mutlak olarak caiz olduğu rivayet edildi…

Hanefilere gelince; süs için elbise ve kap kacak gibi şeylerin kiralanmasının fasit olduğunu açıkladılar; zira şöyle dediler: Şayet süslenmek için elbise veya kap kacak, önünde hasat etmek için bir hayvan veya oturmamak için bir ev kiralanırsa… Kiralamanın tamamı fasit olur ve bunun için bir ecir yoktur; çünkü bunlar, maldan kastedilmeyen bir menfaattir. Giymek için elbise, cihat için silah, oturmak için çadır ve benzeri şeyleri belli bir bedel karşılığında belli bir süre için kiralamak caizdir ve onlar nazarında takı da elbise gibidir...

Malikiler takının kiralanmasını kerih gördüler; çünkü bu, insanların işinden değildir. Ve şöyle dediler: Evla olan ödünç vermektir; çünkü bu, bilinen bir şeydir…

- Mevsuatü'l-Fıkhiyye el-Kuvettiyye (22/294, kapsamlı bir şekilde otomatik olarak numaralandırılmıştır)

İhtiyaç olan altının kiralanması:

30- Hanbeliler, süslenmek ve ağırlık için altın dinarların ve aynı şekilde altından burun gibi ihtiyaç duyulan her şeyin belirli bir süre için kiralanmasının sahih olduğunu açıkladılar; çünkü bunlar, aslına bağlı kalmak şartıyla kendisinden istifade edilen mubah bir menfaattir; bu şekilde olan her şeyin kiralanması, ihtilafsız caizdir.

Şafiiler, süs için dinarların kiralanmasını yasakladılar ve takının kiralanmasının caiz olduğunu belirttiler.] Bitti.

4- Şemseddin Muhammed el-Asyuti’ye ait (Cevahirul Ukûd), sonra el-Kâhiri Şafii’de (Ö: 880) (1/216) babında şöyle geçmektedir:

(Takının -altının altınla ve gümüşün gümüşle- kiralanmasının mekruh mu olduğu konusunda ihtilaf ettiler? Ebu Hanife, Şafii ve Maliki şöyle dediler: Mekruh değildir. Ahmed mekruh gördü.)

5- Fıkhu Alel-Mezâhibil-Erbaa (3/60)

(Üçüncü bölüme gelince: O, mekruh olup bununla ilgili hususlar şöyledir: İster altın ister gümüş olsun takının kiralanması mekruhtur…

Buradan, kullanılması mubah olan takının kiralanmasının mekruh olduğunu, haram olanın kiralanmasının ise yasak olduğunu, erkeğin takı kiralaması halinde, kiralamanın sahih olmadığını ve bazılarının da ister kullanılması helal isterse yasak olsun takının kiralanmasını mekruh olarak gördüklerini öğreniyorsunuz.) Bitti.

Nesai’nin Süneni’nde Ebu Musa’dan Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet ettiği bilinmektedir: أُحِلَّ الذَّهَبُ وَالْحَرِيرُ لِإِنَاثِ أُمَّتِي وَحُرِّمَ عَلَى ذُكُورِهَا “Altın ve ipek, ümmetimin kadınlarına helal, erkeklerine ise haram kılınmıştır.”

Buna göre görüşünden mutmain olduğun kişiyi taklit et; Allah seninle olsun.

Cevaba, Emir’in (Allah onu korusun) web sitesinden bağlanabilirsiniz:

https://archive.hizb-ut-tahrir.info/arabic/index.php/HTAmeer/QAsingle/4404/