Soru:

Ordu, İç güvelik, Sanayi ve Devletlerarası İlişkileri daire olarak değil, müstakil cihaz olarak benimsemekteyiz. Niye daire sözcüğü kullanılıyor da cihaz sözcüğü kullanılmıyor? Allah hayrınızı artırsın.

Cevap:

Evet, hepsi müstakil bir cihazdır. Fakat idari cihazdır. İdari demek mümkündür. Yalnız insanların maslahatları cihazına bağlı değildir, bilakis müstakil bir cihazdır. Beyt'ul Mal babına s. 95 bakınız. Orada şöyle dedik:

"Zira biz, -daha önce beyan ettiğimiz gibi- Valiye; Ordu, Kadâ ve Mâliye olmaksızın "özel vali" olarak velâyet verilmesini benimsiyoruz. Binâenaleyh bütün Ordu için merkezî bir daire olur ki o "Cihad Emiri"dir. Yine bütün Kadâ için merkezî bir daire olur ki o "Kadâ"dır. Keza bütün Mâliye için de merkezî bir daire olur ki işte o, "Beyt-ul Mâl"dir. Bundan ötürü "Beyt-ul Mâl", Devlet'in cihazlarından herhangi bir diğer cihazdan bağımsız bir cihazdır ve Halife, Devlet'in cihazlarından herhangi bir diğer cihazı takip ettiği gibi, onu da takip eder."

Gördüğün gibi cihaza, idareden olsa da daire dendi. Ama merkezi daire yanı diğer idari cihaza [insanların maslahatına] bağlı değildir. Bundan dolayı bütün ordu için merkezi daire [Cihad Emiri], tüm yargı için merkezi daire [Kadâ], tüm maliye için merkezi daire [Beytu'l Mal] dedik.

Böylece tüm cihazın işi, idaredendir, daire denir. Karıştırılmaktan korkuluyor ve idari cihaza yani cihazın dairelerinden bir daire olduğu sanılıyorsa, o zaman merkezi kelimesini ekleyebiliriz. Eğer karıştırılmaktan korkulmuyorsa, daire denilmesi yeterlidir. Ordu, sanayi, iç ve dış güvenliğin idari cihazdan [İnsanların maslahatı] olmaları konusunda bir karışıklığın olmayacağı açıktır. Bu yüzden bu cihazlardan her cihaza daire ismi kullanılır.