یکشنبه, ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶هـ| ۲۰۲۴/۱۱/۲۴م
ساعت: مدینه منوره
Menu
القائمة الرئيسية
القائمة الرئيسية

الله تعالی روژه فرض کړې ده

(ژباړه)

له طلحه بن عبیدالله رضي الله عنه څخه روایت دی چې وايي:

«جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثَائِرَ الرَّأْسِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَخْبِرْنِي مَاذَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَىَّ مِنَ الصَّلاَةِ فَقَالَ: "الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ، إِلاَّ أَنْ تَطَّوَّعَ شَيْئًا". فَقَالَ أَخْبِرْنِي مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَىَّ مِنَ الصِّيَامِ فَقَالَ: "شَهْرَ رَمَضَانَ، إِلاَّ أَنْ تَطَّوَّعَ شَيْئًا". فَقَالَ: أَخْبِرْنِي بِمَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَيَّ مِنَ الزَّكَاةِ فَقَالَ فَأَخْبَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم شَرَائِعَ الإِسْلاَمِ. قَالَ وَالَّذِي أَكْرَمَكَ لاَ أَتَطَوَّعُ شَيْئًا، وَلاَ أَنْقُصُ مِمَّا فَرَضَ اللَّهُ عَلَيَّ شَيْئًا. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "أَفْلَحَ إِنْ صَدَقَ، أَوْ دَخَلَ الْجَنَّةَ إِنْ صَدَقَ.» (رواه بخاري: 1891)

ژباړه: یو اعرابي (کوچی) چې شډل وېښتان یې وو، رسول الله صلی الله علیه وسلم ته راغی او ویې ویل: اې رسول الله! ما په دې پوه کړه چې الله تعالی له لمانځه څخه څه شی پر ما فرض کړي دي؟ پیغمبر صلی الله علیه وسلم وفرمایل: "په یوه شپه و ورځ کې یې پنځه وخته لمونځ فرض کړی دی؛ مګر دا چې نفل وکړې. " اعرابي وویل: ما په دې پوه کړه چې الله تعالی له روژې څخه پر ما څه شی فرض کړي دي؟ ویې فرمایل: "د رمضان میاشتې روژه، مګر دا چې پخپله نفلې روژې ونیسې. " بیا یې وویل: ما په دې پوه کړه چې الله تعالی له زکات څخه څه شی پر ما فرض کړي دي؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم نوموړی د اسلامي شریعت له احکامو څخه خبر کړ. کوچي وویل: قسم پر هغه ذات چې تا ته یې لويي درکړې، هغه څه چې الله پر ما فرض کړي، له هغو سره به نه څه زیات کړم او نه به څه ترې کم کړم. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: "دې سړي که رښتيا ويلي وو، نو بريالی دی، يا داسې يې وويل: که ده رښتيا ويلي وي، نو جنت ته به داخل شي. "

دغه حدیث شریف موږ ته امر کوي، چې فرضو ته ژمن پاتې شو او په هغو کې څه کمی ونه کړو. موږ اوسمهال د رمضان مبارکې میاشتې په لومړیو ورځو کې یو؛ هغه میاشت چې قرآن کریم پکې نازل شوی دی او په دې میاشت کې روژه نیول پر موږ فرض شوي دي. د رمضان میاشتې د شپو قیام مندوب او تشویق شوی دی، ترڅو په دې میاشت کې الله تعالی ته د نږدې‌والي لپاره نېک عملونه، د رب د خوښۍ لپاره شوق او د هغه جنت لپاره هیلې زیاتې شي، چې الله تعالی د خپلو نېکو او مخلصو بنده‌ګانو د عملونو په بدل کې چمتو کړی دی.

لکه څنګه چې الله تعالی د مخکنیو امتونو په څېر پر موږ لمونځ فرض کړی، روژه یې هم د هغوی په څېر پر موږ فرض کړې ده؛ پر مسلمانانو یوازې د رمضان میاشتې روژه فرض شوې ده او که پر روژې سربېره علاقه او نفل هم ور زیات شي، په مقابل کې یې روژه‌نیوونکي کس ته بدله ورکول کېږي. همدارنګه که چېرې له الله تعالی سره صادق وو، نو زموږ بدله به جنت وي.

دلته په دې موضوع کې یوه نکته ډېره مهمه ده، چې هغه له صدق سره د بدلې اړیکه ده. پر همدې اساس د هغه کس بدله جنت دی، چې له ریا پرته په اخلاص سره د الله عبادت وکړي.

پر موږ مسلمانانو لازمه ده چې پخپلو خبرو او کړنو کې باید رښتیني وو او په عمل کې اخلاص د عبادت یوه نه بېلېدونکې برخه ده، چې الله ته د نږدې کېدو لپاره یې ترسره کوو، ترڅو جنت ترلاسه کړو او د دوزخ له اور څخه وژغورل شو! موږ باید په پوره اخلاص سره د الله تعالی عبادت وکړو، ترڅو په ځان کې د رب لپاره د بنده صفت پیدا کړو، له دې پرته به څنګه د الله تعالی بنده‌ګان وو؟ په داسې حال کې چې هغه عبادي عملونه چې الله تعالی پر موږ فرض کړي، د هغه سبحانه وتعالی له رضایت سره سم یې په شوق او دوام نه ترسره کوو.

یوازې له الله تعالی څخه غواړو چې زموږ عملونه قبول کړي، یوازې د ځان لپاره یې خالص کړي او موږ له هغو مخلصو بنده‌ګانو څخه وګرځوي، چې له هغه سبحانه وتعالی سره څه نه شریکوو! له الله تعالی څخه غواړو چې موږ په جنت کې له خپلو صادقو او صالحو بنده‌ګانو سره یو ځای کړي! الله آمین!

لیکوال: دکتر ماهر صالح

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

په روژې سره د ګناهونو بښل

(ژباړه)

له ابوهریره رضي الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلى‌الله عليه وسلم وفرمایل:

«مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ، وَمَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ.» (سنن ابن ماجه)

ژباړه: هرڅوک چې د قدر شپه په ایمان سره او اجر او بدلې په هیله په عبادت تېره کړي، تېر ګناهونه یې بښل کېږي. همدارنګه هرڅوک چې په ایمان سره او د اجر او بدلې په هیله د رمضان روژه ونیسي، تېر ګناهونه یې بښل کېږي.

په دغه حدیث شریف کې هغه موضوعات راغلي، چې زموږ روژه‌نیوونکو او د دې میاشتې د لمونځ کوونکو لپاره ډېر مهم دي؛ لومړۍ موضوع هغه شپه (د قدر) ده چې، که چېرې قیام پکې وکړو، لمونځ پکې ادا کړو او له الله تعالی څخه رحمت پکې وغواړو، نو د الله تعالی مغفرت به زموږ لپاره له ګناهونو پاکه یوه نوې صفحه پرانیزي! داسې لکه تېر ټول ګناهونه چې هېڅ نه وي پېښ شوي او دا د الله تعالی مهرباني، رحمت او شوق دی، چې خلک جنت ته لاړ شي او بېرته هغه ځای ته ور وګرځي چې آدم علیه السلام ترې راوتلی و. الله تعالی زموږ د ګناهونو د بښلو لپار شرط ایښی دی، چې دا شپه باید په داسې حال کې تېره کړو چې پر الله تعالی ایمان ولرو، پر دې باوري وو چې هغه سبحانه وتعالی د هر څه پیداکوونکی او بښونکی دی، خپل عملونه د الهي اجر او بدلې په هیله ترسره کړو او هدف مو باید یوازې د الله تعالی رضایت وي او څوک ورسره شریک نه کړو! دغه بدله یوازې په یوه شپه یعنې په قدر شپه کې ده، هغه شپه چې له زرو میاشتو څخه غوره ده.

دویمه مهمه موضوع دا ده، چې که چېرې د رمضان میاشتې په شپو کې قیام وکړو او د ورځو لخوا یې په دې توګه روژه ونیسو، چې پر الله مو ایمان وي او د ثواب هیله ترې لرو، نو الله تعالی به زموږ پخواني ټول ګناهونه وبښي. الله تعالی له شرک پرته هر څه بښي، خو شرک بیا په ټولو شرایطو کې مستثنی دی. دلته په ښکاره یو شرط شته دی، چې د هغه په پوره کولو سره به الله تعالی زموږ د تېرو ټولو ګناهونو د بښلو په پایله کې پر موږ خپل رحمت پېرزو کړي؛ په دغه شرط کې باید خپل ټول عملونه په اخلاص ترسره کړو، پر دې باید باور ولرو چې الله تعالی هغه خالق دی چې پر هر څه لاسبری دی او همدارنګه په روژه، لمانځه او نورو عملونو کې باید هېڅوک له الله تعالی سره شریک نه کړو، نو هغه مهال بیا د لویې بدلې وړ ګرځو یعنې زموږ ټول ګناهونه به وبښل شي. په دې توګه بېرته همغه حالت ته ور ګرځو، چې په لومړنۍ ورځ مو پیل کړی و.

دغه دوې مسئلې ګنهکار کس هڅوي چې متوجه شي، خپل ذهن کنټرول کړي او له دغه طلایي فرصت څخه ګټه واخلي. موږ باید خپل هوډ غښتلی کړو، ترڅو نېک عمل ترسره کړو او باید هڅه وکړو چې الله تعالی یې قبول کړي. په دې هیله چې د الله تعالی په دربار کې په اخلاص او باور سره د دغې بدلې (بښنې) وړ وګرځو، ترڅو د الله تعالی پر وړاندې د خپلو عملونو یوه نوې صفحه پرانیزو.

یوازې له الله تعالی څخه غواړو چې زموږ ګناهونه وبښي، روژه مو قبوله کړي او موږ ته هغه غوره بدله راکړي چې له ځان سره یې لري. همدارنګه موږ په دې میاشت کې د بښل شویو کسانو له ډلې څخه وګرځوي او موږ ته د نېکو عملونو توفیق راکړي! اللهم آمین!

لیکوال: د. ماهر صالح (رحمه الله)

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

له رمضان څخه یوه یا دوې ورځې وړاندې باید روژه ونه نیول شي

(ژباړه)

له ابوهریره رضی الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:

"لاَ يَتَقَدَّمَنَّ أَحَدُكُمْ رَمَضَانَ بِصَوْمِ يَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ، إِلاَّ أَنْ يَكُونَ رَجُلٌ كَانَ يَصُومُ صَوْمَهُ فَلْيَصُمْ ذَلِكَ الْيَوْمَ" (سنن ابن ماجه)

ژباړه: په تاسو کې هېڅوک باید له رمضان څخه یوه یا دوې ورځې وړاندې روژه ونه نیسي؛ مګر یوازې هغه کسان یې نیولی شي، چې معمولاً نفلي روژه نیسي.

دغه حدیث موږ هغو موضوعاتو ته متوجه کوي چې ځینې مسلمانان یې د جهل او یا د ثواب په ګومان ترسره کوي او په دې توګه په تقوا کې زیاتوالی کوي. پام مو وي چې ځینې کسان د رمضان مبارکې میاشتې له پیل څخه یوه یا دوې ورځې وړاندې په دې موخه روژه نیسي، ترڅو د روژې او د رمضان میاشتې په بشپړولو کې یې احتیاط کړی وي او یا دا چې د رمضان له راتګ وړاندې یې ورته ځان چمتو کړی وي؛ مګر ځینې نور بیا دغه کار د دې لپاره ترسره کوي، چې په ځانګړو ورځو کې د نفلي روژې نیولو عادت لري او په تصادفي ډول یې روژه له رمضان څخه یوه او یا دوې ورځې وړاندې برابره شي.

څوک چې دغه کار د شک له مخې وکړي او یا یې په دې خاطر ترسره کړي، چې د رمضان میاشت په سمه ورځ پیل کړي او له همدې امله د رمضان مخکینۍ او وروستۍ ورځې روژه ونیسي، دغه کړنه یې د ځینو دلایلو پر اساس ناروا ده؛ لومړی دا چې په پورتني حدیث کې په شکمنو ورځو روژه نیول منعه شوي دي، همدارنګه په اسلامي شریعت کې عبادات توقیفي دي او په هغو کې باید کمی او زیاتی ونه شي، ترڅو ترسره کوونکی شخص د یوه بدعت کار په سبب په یوې لویې ګناه کې ښکېل نه‌شي. د فقهې ټول علماء په دې مسئله کې د نظر اتفاق لري؛ مګر بیا هم د ځینو مسلمانانو لخوا دغه کار په یوه عادت بدل شوی دی. اوسنیو حکامو هر څه د فساد خواته وړي، حتی زموږ عبادات هم چې په سر کې یې لمونځ او روژه دي! پر همدې اساس یې مسلمانان په فتنه کې غورځولي دي.

مګر څوک چې دغه کار د عبادت لپاره د چمتووالي په موخه ترسره کړي، هغوی هم د دغه حدیث له مخې ناسم کار کړی دی؛ ځکه عبادت یو جسمي ورزش نه دی چې لومړني چمتووالي ته دې اړتیا ولري، بلکې روژه د الله تعالی لپاره یو خالص عبادت دی، چې په هغې کې روح له مادې سره یو ځای کېږي. هر عبادت ځانګړي ارکان، احکام او شرطونه لري، چې په هغو کې باید کمی او زیاتی ونشي، ترڅو حرامو ته د داخلېدو لامل نشي. زموږ دنده یوازې دا ده چې عبادات باید یوازې په هغه طریقه ترسره کړو، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم تر موږ رسولې ده.

مګر یوازې هغه کسان دغه کار ترسره کولی شي او روژه یې ستونزه نه لري، چې هغوی په ځانګړو ورځو کې د روژې نیولو عادت لري او روژه یې په تصادفي توګه له رمضان څخه یوه او یا دوې ورځې وړاندې برابره شوې وي. دا حدیث او له دغه حدیث سره نور موافق احادیث د دغې چارې لپاره دلیل دی.

یوازې له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو چې په دې مبارکه میاشت کې له موږ سره په قیام او روژه نیولو کې داسې مرسته وکړي، چې د هغه سبحانه وتعالی د خوښۍ او رضايت لامل کېږي! له الله تعالی څخه غواړو چې موږ ته توفیق راکړي، ترڅو پر احکامو یې یو څه ور زیات او کم نه کړو او د شیطان د بدعتونو بنسټ کېنږدو! له الله سبحانه وتعالی غواړو چې موږ د هغو کسانو له شر څخه خلاص کړي، چې زموږ ژوند او عبادات د فساد په لوري بیایي. اللهم آمین!

لیکوال: ماهر صالح

ژباړن: صهیب منصور

 

 

د مطلب ادامه...

موږ یو امي امت یو

له ابن عمر رضی الله عنهما څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي:

«إنا أمة إمیة، لا نکتب و لا نحسب الشهر هکذا و هکذا؛ یعنی مرة تسعة و عشرین و مرة ثلاثین» (سنن ابن ماجه)

ژباړه: موږ یو امي امت یو، چې نه لیکل کوو او نه د رمضان میاشت داسې و هغسې حسابوو، یعنې یو ځل نهه ویشت ورځې او بل ځل دېرش ورځې.

دغه حدیث شریف موږ له یوې مهمې موضوع څخه خبروي، چې زموږ له یوه عبادت سره تړاو لري او هغه عبادت روژه ده. پورتنی حدیث بیانوي چې موږ یو امي (بې‌سواده) امت یو، چې د عباداتو په حساب و کتاب کې لاسوهنه نه کوو. ځکه چې په اړه یې ډېر احادیث او شرعي نصوص راغلي دي. په هغو کې دلیل دا ګڼل شوی چې عبادات د الله سبحانه وتعالی لخوا توقیفي دي، یعنې نه تغیر او بدلون کوي او نه هم علت لري؛ بلکې د الله متعال له امر سره سم پرې عمل کېږي. پر همدې اساس لمونځ هم په یوه ټاکلي وخت کې چې په لمر پورې تړاو لري، پیل او پای ته رسېږي. الله متعال د روژې میاشت د پیل او پای له اړخه په سپوږمۍ پورې او د روژې نیولو او روژه‌ماتي له اړخه په لمر پورې تړلې ده. له همدې امله هېڅوک حق نه لري، چې له دغې مسئلې پرته دې د عباداتو وختونه وټاکي. پر همدې اساس هېچاته پکار نه ده، چې ورځې حساب کړي او هغه په دېرشو او یا کمو او زیاتو ورځو پورې محدودې کړي؛ لکه څنګه چې خلک میلادي میاشتې محدودوي. د هغو میاشتو شمېر ثابت دی او هېڅکله بدلون نه کوي، هغه که دېرش ورځې وي او یا له دېرشو کمې او زیاتې وي.

بله موضوع چې په دغه حدیث کې ورته اشاره شوې، هغه د مبارکې میاشتې د ورځو د شمېر بدلون دی؛ امکان لري دېرش ورځې او یا نهه ویشت ورځې وي او دا مسئله په حساب و کتاب پورې اړه نه لري، بلکې د سپوږمۍ په لیدلو پورې تړاو لري چې د میاشتې د پیل خبر ورکوي. پر همدې اساس امکان لري چې د دغه کال رمضان له تېر کال سره توپیر ولري او له راتلونکي رمضان سره برابر وي، یوازې سپوږمۍ دغه ټاکلی شي او موضوع د سپوږمۍ په لیدلو او نه لیدلو پورې اړه لري، له ستورپېژندنې سره هېڅ اړیکه نه لري او روا نه ده چې د هغې پر اساس حکم وشي. دا همغه څه دي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم په دغه حدیث کې ورته اشاره کړې ده او په نورو احادیثو او نصوصو کې راځي چې د عباداتو وختونه توقیفي دي او  د الله تعالی له امر او د رسول الله صلی الله علیه وسلم له رسالت سره سم را رسېږي.

یوازې له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو چې زموږ دین بشپړ کړي او له هغه څخه ساتنه وکړي او موږ سمې او ثابتې لارې ته برابر کړي! نو د الله سبحانه وتعالی له امر څخه باید نافرماني ونه کړو او پر دین یې تهمت ونه لګوو. اللهم آمین!

لیکوال: ماهر صالح

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

روژه او اختر د سپوږمۍ له لیدلو سره تړاو لري

(ژباړه)

«عن عبد الله بن عمر رضی الله عنهما، أن رسول الله صلی الله علیه وسلم ذکر رمضان فقال:"لا تصوموا حتی تروا الهلال، ولا تفطروا حتی تروه، فإن غم علیکم فاقدروا له»

ژباړه: عبد الله بن عمر رضی الله عنهما وايي: رسول الله صلی الله علیه وسلم د رمضان یادونه وکړه او ویې فرمایل: "ترڅو مو چې سپوږمۍ نه وي لیدلې، روژه مه نیسئ او ترڅو چې سپوږمۍ وینئ، اختر مه کوئ؛ د میاشتې د پټېدو او نه معلومېدو په صورت کې د میاشتې اندازه دېرش ورځې ده.

دغه حدیث هغه حکم بیانوي چې د ځینو لپاره مبهم دی او هڅه کوي چې د شریعت حکم ته مراجعه وکړي او هغه حکم د رمضان مبارکې میاشتې له پیل او پای څخه عبارت دی. څرګنده خبره ده چې روژه د دغه لوی دین یو رکن دی او هغه عبادت دی چې یوازې د الله سبحانه وتعالی د رضا لپاره باید ترسره شي. په رښتیا چې الله سبحانه وتعالی د خپلو بنده‌ګانو لپاره هغه تګلاره غوره کړې، چې په مرسته یې باید د الله سبحانه وتعالی عبادت وکړي او هغه سبحانه وتعالی ته نږدې شي. الله متعال په دې برخه کې موږ ته اجازه نه راکوي، چې د عبادت د ادا کولو په طریقه او وخت کې بدعت وکړو. یوازې الله سبحانه وتعالی د دې حق لري چې عبادتونه، د هغو طریقه او وخت موږ ته وټاکي او دا هغه حکم دی چې الله سبحانه وتعالی بیان کړی دی.  

په دغه حدیث کې رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته خبر راکوي، چې روژه باید له هغه سنت سره سم په ټاکلي وخت کې ونیسو، چې الله سبحانه وتعالی سپوږمۍ پیدا کړې او د هغې له بدلون سره میاشت هم بدلېږي. رسول الله صلی الله علیه وسلم موږ ته خبر راکړی، چې د رمضان میاشت د سپوږمۍ په لیدلو سره پیلېږي او کله چې موږ سپوږمۍ ووینو، نو روژه پر موږ فرض کېږي او له دې پرته موږ حق نه لرو چې رمضان اعلان کړو! همدارنګه دغه حدیث د رمضان مبارکې میاشت پای هم د شوال میاشتې له لیدلو سره سم ټاکلی دی.

رسول الله صلی الله علیه وسلم له ځانه خبرې نه کوي، بلکې هر څه چې وایي هغه د الله متعال له لوري وحیې ده. پر همدې اساس الله سبحانه وتعالی وحیې کړې، چې د روژې فرضیت یوازې د سپوږمۍ له لیدلو سره اړیکه لري، نه له بل شي سره او که له بل شي سره یې اړیکه درلودلی، له شک پرته چې الله متعال خپل پیغمبر ته وحیې کول. مګر کله چې مسلمانان ونه توانېږي چې سپوږمۍ وویني، نو باید دېرش ورځې رمضان بشپړ کړي؛ لکه څنګه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم په حدیث کې موږ ته بیان کړي دي. له همدې امله کله چې د سپوږمۍ لیدل ثابت شي، حتی یوه ورځ هم بیا روژې نیولو ته دوام نشو ورکولی.

یوازې له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو، چې موږ ته توفیق راکړي، ترڅو دین په هغه ډول په پښو ودرو، چې دی پرې راضي کېږي او زموږ عملونه پخپل دربار کې قبول کړي، زموږ دین وساتي او موږ له مفسدینو څخه خوندي کړي! اللهم آمین!

لیکوال: ماهر صالح

ژباړن: صهیب

د مطلب ادامه...

په سوډان کې سياسي لانجه

  • خپور شوی په سیاسي

د پوښتنې ځواب

(ژباړه)

پوښتنه:

الجزيرې د ۲۰۲۳م کال د مارچ په ۱۹ مه پر خپله ويبپاڼه خبر خپور کړ: (د سوډان انتقالي واکمنې شورا شنبه د واکمنې شورا مرستيال محمد حمدان حميدتي د سياسي ګوندونو تر ناستې وروسته وویل: «کومو سياسي ګوندونو چې هراړخيز تړون لاسليک نه کړ، یوې داسې سیاسي هوکړې ته د رسېدو لپاره یې خپله لېوالتیا ښکاره کړه چې په هيواد کې کړکېچ ته د پای ټکی کېږدي». د يادونې وړ ده چې د سوډان واکمنې شورا او ملکي څانګې، په ځانګړي ډول د ازادۍ او بدلون ايتلاف مرکزي شورا د ۲۰۲۲م کال د مې پر ۱۲ مه،  هراړخيز تړون په دې موخه لاسليک کړ چې په هيواد کې يو نوي انتقالي پړاو ته لاره پرانيستل شي. که څه هم د ازادۍ او بدلون ايتلاف ديموکراتيک بلاک په ګډون نورو لورو د تړون له لاسليکولو څخه ډډه وکړه...)

العربيه الجديد پنجشنبه د ۲۰۲۳م کال د مارچ په ۱۶ مه پر خپله وېبپاڼه خبر خپور کړ چې: (د هر اړخيز تړون لاسليک کوونکو لورو پنجشنبه په خرطوم کې د سياسي پروسې د وروستي پړاو د کار د يوې برخې په توګه د انتقالي عدالت کنفرانس کې ګډون وکړ...) ايا دا ریښتیا ده چې وروستی پړاو را نیږدې شوی؟ د يادونې وړ ده چې د پوځ او واکمنې شورا مشر البرهان او د هغه د مرستيال محمد حمدان حميدتي چې د چټک ملاتړ ځواکونو قومندان هم دی، ترمنځ د اختلافاتو راپورونه ورکړل شوي وو. ايا امريکا حميدتي دقلو هڅوي چې ډارفور ازاد او بېل کړي، لکه څنګه چې سويلي سوډان  په ۲۰۱۱ کې بېل کړ، ځکه حميدتي په ډارپور کې له زيات نفوذ څخه برخمن دی؟ يا د رول لوبولو لپاره د هغوی ترمنځ اختلافات په لاس جوړ شوی دي؟ په داسې یوه ځانګړي وخت کې د خرطوم او عربي اماراتو د چارواکو ترمنځ د دوو اړخيزو ليدنو اهميت په څه کې و؟ ايا له يهودي ادارې سره د اړيکو عادي کولو په برخه کې د البرهان هڅې له ورستيو لانجو سره تړاو لري؟ د څو پوښتنو یو ځای کولو په سبب بښنه غواړم. الله سبحانه و تعالی خو دې اجر درکړي!

ځواب:

غوره به وای چې دومره پوښتنې یو ځای نه وای راټولې شوې. خو په هر صورت، کومه خبره نه ده. د دغو پوښتنو د ځوابولو لپاره لاندې موضوعات ارزوو:

۱- مطبوعاتو د ۲۰۲۳م کال مارچ په ۱۱مه، د سوډان وسله والو ځواکونو وياند بريد جنرال نبيل عبدالله هغه ويډيو خپره کړه چې خلکو ته په خطاب کې وايې: (ستاسې وسله وال ځواکونه د روانې سياسي پروسې ملاتړ کوي او د هغه تړون جدي او بشپړ تطبيق ته ژمن دي چې له مخې يې د انتقالي دورې له پای ته رسېدو سره سم د پوځي سيستم يوځای‌والی او ملکي حکومت تشکيل پيلېږي). اپوزيسيون لومړی شک درلود چې پوځ به د تړون پر ضد درېږي او هڅه به وکړي چې له تړونه سرغړونه وکړي؛ تړون به وغورځوي، مخه به يې ونيسي او د پلي کولو لپاره به یې شرايط وضع کړي؛ خو وروسته یې د دغه بیان هرکلی وکړ.

۲- دغه راز د وسله والو ځواکونو دا بيان د هغه خبر تر خپرېدو يوه ورځ وروسته کېږي چې د وسله والو ډلو لارۍ موټر چې د چټک ملاتړ په ځواکونو پورې اړه لري، له ډار فور څخه خرطوم ته په لاره دی؛ د دې لپاره پوځ د پلازمېنې په ځينو سيمو کې سرتېرې ځای پرځای کړل. ځينو کړیو دغه وضعيت ته د پوځي ځواکونو، چې مشري يې البرهان کوي، او د چټک ملاتړ ځواکونه، چې مشري يې حميدتي کوي، ترمنځ د بالفعلې جګړې رامنځ ته کېدو لپاره د چمتوالي په سترګه کتل؛ ځکه چې د دواړو ځواکونو د مشرانو ترمنځ د نظر اختلافات ډېر شوی دی. د پوځ وياند نبيل عبدالله وويل: «په هيواد کې وضعيت کابو دی او په خواله رسنيو کې چې خرطوم ته د وسله والو ډلو د ننوتو په اړه څه ویل کېږي، سم نه دي» (اليوم التالي ورځپاڼه، ۲۰۲۳/۳/۱۰).

که څه هم د وسله والو ځواکونو د وياند دفتر په يوه اعلاميه کې وويل چې «دوی رسنيو ته داسې اعلاميې نه دي صادرې کړي چې خرطوم ته د وسله والو ډلو ننوتل ردوي. د وسله والو ځواکونو او امنيتي ادارو مشرتابه په هيواد کې په پوره هوښيارتيا او زغم سره امنيتي وضعيت څاري، ترڅو د هيواد او هيوادوالو امنيت ډاډمن شي. (الشرق الاوسط، ۲۰۲۳/۳/۱۱). د پوځ وياند له دفتر څخه د تاييد او رد اعلاميې پر دې دلالت کوي چې غواړي د خلکو ذهنونه مغشوش کړي، يوه موخه يې دا ده چې اپوزيسيون ووېروي او له حميدتي سره د البرهان د پخلاينې ناستې ته فضا برابره کړي، په دې ادعا چې د دوی ترمنځ د نظر اختلاف او لانجې شته!

۳- وروسته اعلان شوه چې د البرهان، حميدتي او تړون لاسليک کوونکو ترمنځ به په سوډان کې د ۲۰۲۳م کال مارچ ۱۱ مه، ماښام غونډه وشي. د سوډان واکمنې شورا يوه اعلاميه خپره کړه چې البرهان او حميدتي «د سياسي پروسې پر پرمختګ او د هوکړه شوو تنظیماتو له مخې د مخته تګ پر اړتیا بحث وکړ او هوکړه یې وکړه چې د هغه څه له مخې وړاندې لاړ شي چې د سياسي پروسې په تړاو د هوکړه شوو تنظیماتو په توګه تشریح شوي». د سلا مشورو په پای کې په هيواد کې پر سياسي او امنيتي وضعيت رڼا واچول شوه او پرېکړه يې وکړه چې [د هيواد د امنيتي وضعيت د څارلو لپاره به له منظمو ځواکونو، اړوندو ايالتي ادارو او وسله والو مبارزو خوځښتونو څخه يوه ګډه امنيتي کمېټه تشکيلېږي. (سوډان ټريبيون، الجزيره ۲۰۲۳/۳/۱۱)]، دا کار د دې د ښودلو لپاره وشو چې د البرهان او حميدتي ترمنځ اختلاف دی او ګواکي د پوځ او چټک ملاتړ ځواکونو ترمنځ خبره نښتې ته نیږدې شوې وه او دا چې اوس تر غونډو وروسته وضعيت موقتاً ارام شو.

۴- حميدتي تر هغه مخکې اعلان وکړ چې [د ۲۰۲۱ د اکتوبر ۲۵مې کودتا کې د نوموړي ګډون يوه تېروتنه وه او زياته يې کړه چې د اکتوبر ۲۵مې کودتا له کاره لوېدلي پخواني رژيم ته د ورستنېدو لاره چمتو کړه. (الجزيره، ۲۰۲۳/۲/۱۹)]. دې ته په کتو چې نوموړي د تېر رژيم په را پرځولو کې لویه ونډه درلوده؛ اوس شونې نه ده چې هغه دې خپل نظر بدل کړی او پښېماني دې وښيي، بلکې دا ټول د دې لپاره کوي چې اپوزيسيون تېرباسي او ځان ته يې را نیږدې کړي. له همدې امله نوموړي وويل: [هراړخيز تړون يوازنۍ واحده ټولګه ده چې بايد خنډ او ځنډ پرته په بشپړ ډول پلې شي. (عرب پوسټ، ۲۰۲۳/۲/۲۱)]. وروسته حميدتي خپل تبليغات زيات کړل او داسې يې وښوده چې ګواکي هغه د پوځ له مشرتابه سره مخالف دی او ويې ويل: [موږ به هغه څوک ونه منو چې غواړي د هېواد د اداره کولو لپاره ديکتاتور شي. موږ په خپله خوښه او اراده هوکړه کړې چې واک بشپړ ملکي حکومت ته وسپارو... په هيواد کې اصلي شخړه د واک خوښوونکو او هغو کسانو ترمنځ ده چې غواړي واک ملکي ادارې ته وسپاري. د چټک ملاتړ ځواک او پوځ ترمنځ ستونزه نشته او لانجه له هغو سره ده چې پوځ پلمه کوي. د پوځ، چټک ملاتړ ځواک او واکمنې شورا ترمنځ د ملکي حکومت پر تشکيل هوکړه شوې ده (الشرق الاوسط، ۲۰۲۳/۳/۸)].

نوموړی داسې ښیي چې د ملکي حکومت پلوی او د تړون د بشپړ پلي کولو سخت ليواله دی. له بل پلوه، البرهان د کنایې به بڼه اشاره کوله چې پوځ د تړون په پلي کولو مکلف نه دی، ځکه ټولې سياسي غاړې د دغه تړون برخه نه دي. وروسته البرهان پوځ په دې شرط د تړون په پلي کولو مکلف کړ چې چټک ملاتړ ځواکونه او وسله وال مبارز خوځښتونه د پوځ برخه شي او ويې ويل: (که په وسله والو ځواکونو کې د چټک ملاتړ ځواکونو او وسله والو خوځښتونه د مدغم کېدو په تړاو ښکاره خبرې وشي، موږ به د تړون پلي کولو ته دوام ورکړو. له دې پرته به نورې خبرې د منلو وړ نه وي (شرق الاوسط، ۲۰۲۳/۳/۸). دا هر څه د دې د ښودلو لپاره کوي چې د تړون د پلي کولو په تړاو د البرهان او حميدتي ترمنځ مخالفت شته، که څه هم هغوی دواړو د تړون په تصويب کې برخه لرله!

۵- موږ د ۲۰۲۲م کال ډسمبر په ۱۱مه یوه سوال او ځواب کې د هغه تړون یادونه وکړه چې په ۲۰۲۲/۱۲/۵ نېټه لاسليک شو: (دغه تړون د البرهان او د هغه د مرستيال په مشرۍ پوځي مشرتابه او د هغو شاوخوا کسان له دغه حالته ژغوري، ځکه خلک د دوی واک نه غواړي او داخلي ملاتړ نه لري. له دغه تړون سره پوځيمشرتابه د هغو جرمونو په سبب خوندیتوب ترلاسه کوي چې دوی ترسره کړي، دوی له سزا تښتي. دوی د هيواد د چارو په مديريت او د ستونزو په حل کې ناکام شول. يوازینی کار چې دوی وکړ د امريکايي نفوذ ساتنه وه... له بل پلوه، تش په نامه د ازادۍ او بدلون ايتلاف او نور هغه ګوندونه چې حکومت يې تشکيل کړی و، هم د هيواد اداره کولو، ستونزو په ګوته کولو او خلکو ته د ژوند لومړنيو اړتياوو پوره کولو کې پاتې راغلل. هغوی يوازې په هيواد کې د بريتانيې نفوذ په ساتلو بوخت وو...) موږ دغه راز ویلي وو: (د پوښتنو په اړه: ايا دغه تړون به دوام وکړي او پلی به شي؟ دا د پوښتنې وړ ده. ايا دغه تړون به هيواد وژغوري؟ دا يو خوب او خيال دی ځکه اساس يې باطل دی... بهرنۍ لاسوهنه ټولو ته معلومه ده، بهرنيان د تړون د لاسليک په وخت کې په جمهوريت ماڼۍ کې موجود وو. هغه کس چې د تړون مسوده يې چمتو کړې وه، يو بهرنی و، د امريکا او بريتانيې تر څار لاندې د ملګرو ملتونو استازی و. د سوډان په نړيواله لانجه کې دواړه لوري د څلور اړخيز او درې اړخيز تر نامه لاندې فعاليت کوي) پای.

د دې لپاره چې د تړون د پلي کېدو مخه ونيول شي، پوځي مشرتابه په دواړو لورو ؛ پوځ چې مشري يې البرهان کوي او چټک ملاتړ ځواک چې مشري يې حميدتي کوي، کې په خپلو منځونو کې د لانجې جوړولو تمثيل کوي، ترڅو خلک د هغوی توافق او مخالفت ته په تمه وي. د لانجې د حل تمرکز هم د د پوځي او ملکي حکومت تر منځ نه، بلکې د هغوی دواړو ترمنځ دی.

۶- تېره فبروري د برېتانیې مهم مرکز، متحده عربي اماراتو ته د البرهان سفر او د هغه تر سفر وروسته له سوډان څخه د متحده عربي اماراتو د بهرنيو چارو وزير شيخ شخبوط ليدنې او البرهان ته د يوه پټ پيغام لېږدولو، د البرهان په درېځ، بيان او عمل کې د پام وړ بدلون را نه ووړ. بلکې هغه د امريکا غوښتنې ګام په ګام پلې کوي... د دغو سفرنو انګيزه د يو بل څارل وو، ترڅو یو د بل غبرګون ځان ته معلوم کړي، که څه هم ظاهراً هر لوري د وضعيت ارامولو هڅه کوله. ملکي حکومت که د البرهان او حميدتي ترمنځ په لانجې تېروځي او فکر وکړي چې دا يوه واقعي لانجه ده، په دې صورت کې پوځي حکومت بریالی کېږي چې ملکي حکومت د وضعيت ارامولو په پلمه د شخړې حل ته راکش کړي. د ازادۍ او بدلون ايتلاف مشر محمد عصمت الشرق الاوسط ته وويل: [د ازادۍ او بدلون ايتلاف او ملکي انتقالي حکومت د چټک ملاتړ ځواکونو او وسله والو ځواکونو ترمنځ دوامداره هڅې کوي چې وضعيت ارام شي او د هغوی ترمنځ د نښتې مخه ونيول شي، ځکه نښته هيواد د ويرانۍ لوري ته بيايي. (الشرق الاوسط ورځپاڼه، ۲۰۲۳/۳/۶ )]. وروسته چهارشنبه ماښام د ۲۰۲۳م کال د مارچ ۸ مه، په سوډان کې د پخواني ايتلافي حکومت او د ازادۍ او بدلون ايتلاف يو جګپوړ پلاوی متحده عربي اماراتو ته په سفر ولاړ ... تر څو په هيواد کې د سياسي کړکېچ پای ته رسېدو په موخه وروستۍ هوکړې ته د رسېدو ملاتړ وکړي. [په دغه پلاوي کې د عامه پوهاوي او بهرنيو اړيکو د کمېټې مشر، د سوډان کانګريس ګوند مشر عمر الدقير، د فدرالي جرګې د اجراييه بورډ مشر بابيکر فيصل، د ملي امت ګوند عمومي منشي الوثيق البرير او د ازادي او بدلون خوځښت د مسلکي اتحاديې استازی طاها عثمان ګډون درلود. دغه ايتلاف په يوه بيان کې وويل چې یاد پلاوی به له اماراتي چارواکو سره وګوري او د سياسي پروسې لپاره به د تړون وروستي برخې بشپړې کړي. (الشرق الاوسط ورځپاڼه، ۲۰۲۳/۳/۹).

له دې ټولو داسې ښکاري چې ملکي حکومت څنډې ته شوی او موضوع اوس يوازې د پوځي څانګې په لاس کې ده! امريکا په سوډان کې د سياسي لانجې لپاره يو نوی څپرکی پرانېستی دی، دا د خپلو مزدورانو ترمنځ د لانجې يو غولوونکی څپرکی دی، ترڅو پر نورو لانجو اغېز وښندي او اروپا ته وفادار ځواکونه له حميدتي سره نیږدې کړي، په ځانګړي ډول کله چې نوموړي له ملکي واکمنۍ څخه خپل ملاتړ په ډاګه کړ!

۷- له يهودي ادارې سره د اړيکو عادي کولو په تړاو بايد ووايو چې البرهان د راپرځېدو له وېرې او د دې لپاره چې واک یې پاوړی شي؛ له د يهودي ادارې سره د اړيکو عادي کولو په ګډون هر هغه څه مني چې امريکا يې غواړي. له يهودي ادارې سره د اړيکو عادي کول يهودو، امريکا، البرهان او د هغه شاوخو کسانو ته ګټه رسوي؛ خو سوډان ته زيان رسوي. د شريعت له اړخه دا يو ناروا عمل دی؛ ځکه يهودي ادارې د مسلمانانو سپېڅلې خاوره، فلسطين اشغال کړی، شپه او ورځ پر فلسطينيانو بريدونه کوي، د هغوی کورونه ويجاړوي، ماشومان يې وژني او شتمني يې لوټوي.

سربېره پردې، [د سوډان واکمنې شورا علان وکړ چې ولسمشر عبدالفتاح البرهان په خرطوم کې د اسراییلو له بهرنیو چارو وزیر (ایلي کوهن سره وليدل او په ځانګړي ډول په امنيتي او پوځي برخه کې د ګډې همکارۍ پر ليدلوري یې بحث ور سره وکړ)، د سوډان د بهرنيو چارو وزارت وويل چې دواړو لورو (هوکړه وکړه چې د اړيکو عادي کولو په لور به ګامونه اخلي). (سونا، ۲۰۲۳/۲/۲)]. د اسراييلو رسمي راډيو د ۲۰۲۳م کال د فبروري په ۸مه وويل چې د سوډان واکمنې شورا يوه ځانګړي پلاوي په پټه له يهودي دولت څخه ليدنه وکړه. د دې لپاره چې د امريکا په ملاتړ سوډاني چارواکي په واک کې پاتې شي ،سوډاني رژيم نور له يهودي ادارې سره اړيکو عادي کولو په تړاو له خيانت څخه نه شرمېږي.  

پايله:

۱- د البرهان او حميدتي ترمنځ هيڅ ریښتینې لانجه نشته، دواړه د امريکا لاسپوڅي دي. امريکا د حميدتي په مټ البرهان دغې چوکۍ ته ورساوه. [د عمر البشير تر ګوښه کېدو وروسته، د دفاع وزير عبدالرحمن بن عوف واک ته ورسېد او د نوموړي تر راپرځېدو وروسته البرهان د واکمنې شورا او پوځ مشر شو، که څه هم البرهان په وسله‌والو ځواکونو کې د رتبې له اړخه لومړۍ درجه قومندان نه و. داسې باور دی چې د حميدتي او سيمه‌ييز ملاتړ په مټ البرهان دې چوکۍ ته ورسېد. د واکمنې شورا رامنځ ته شوه، مشر البرهان او مرستيال يې حميدتي وټاکل شو او هغوی دواړو د ملکي حکومت پر ضد ايتلاف وکړ. (عربي پوسټ، ۲۰۲۳/۲/۲۱). له همدې امله، دا لانجه ریښتینې نه، بلکې مصنوعي بڼه لري او دواړو ته بېلې دندې ورکړل شوې دي.

۲- دا چې دا لانجه ولې ریښتینې نه ده؛ دا د دې لپاره ده چې حميدتي وکولای شي د امريکا په امر ډارفور د سویلي سوډان پشان خپلواک کړي، ځکه حمیدتي هلته پوځي او مالي ملاتړ لري [د حميدتي ځواکونه د طلا کانونو په ګډون د سيمې ډېره شتمني په خپله ولکه کې لري  او عربي متحده امارت له يادو کانونو څخه د  ۱۶ میليارده ډالرو په ارزښت صادرات کوي. (افريقا ریپورټ، ۲۰۲۱/۱/۱۳؛ مصر ۳۶۰ ويبپاڼه، ۲۰۲۲/۵/۱۲). امريکا اوس خپل پام دې ته کړی چې د سوډان په حکومت کې خپل مزدوران ځواکمن او بريتانوي مزدوران څنډې ته کړي، د البرهان او حميدتي ترمنځ د لانجې پرځای پخلاينه رامنځ ته کړي! خو امريکا که وکولی شي د اسلامي خاورو له ټوټه کولو یې لاس نه دی اخيستی، ځکه د کفري استعماري هيوادونو اجنډا همدا ده.

۳- البرهان غواړي چې په تړون کې خپله ونډه زياته کړي، د لاسليک کوونکو لورو پر وړاندې خنډونه جوړ کړي او د تړون پلي کول وځنډوي. هغه غوښتل له تړون څخه بهر لوري سره غونډې وکړي، لکه څرنګه چې د پوښتنې په پيل کې اشاره ورته وشوه، چې دا کار د تړون لاسليک کوونکو او له تړون څخه بهر لورو ترمنځ لانجه رامنځته کوي، په ځانکړي ډول د ازادۍ او بدلون ايتلاف چې د تړون له ګډونوالو څخه دی او د ازادۍ او بدلون ايتلاف ډيموکراټ بلاک چې د تړون له ګډونوالو څخه نه دی او دا چاره وروستی تصويب ځنډوي. د البرهان دریځ د واکمنې شورا يوه غړي، شمس الدين کباشي د تېرې مياشتې په پيل کې بيان کړ: [پوځ به تړون له سياسي اجماع پرته پلی نه کړي او د تړون ګډونوال په دومره کچه نه دي چې په هيواد کې سياسي بحران ته د پای ټکی کېږدي؛ پوځ به د هغه اساسي قانون ساتنه ونه کړي چې هوکړې نه وي پرې شوې. (الجزيره مباشير، ۲۰۲۳/۲/۲۰)]. پوځ هڅه کوي چې له تړونه سرغړونه وکړي يا په يوه نه یوه لار د هغه د پلي کېدو مخه ونيسي؛ کله په تړون کې د ګډونوالو شمېر زياتوي او کله له پوځ سره د چټک ملاتړ ځواکونو او وسله والو خوځښتونو د ادغام غوښتنه کوي. د امريکا له غوښتنې سره سم، د تړون مودې غځول يا لنډول د البرهان او حميدتي په واک کې دي!

۴- امريکا په سوډان کې سياسي لانجې ته يوه نوې بڼه ورکړې- د خپلو مزدورنو ترمنځ لانجه؛ چې د اروپا اړوند لاسپوڅي ځنډې ته کړي او د تړون پلي کول وځنډوي او پرځای يې د خپلو مزدورانو ترمنځ پخلاينه وکړي، داسې چې ګواکي خلک فکر وکړي چې د هغوی ترمنځ لانجه حقيقي ده! واکمنه شورا چې البرهان او حميدتي يې مشري کوي، د وسله والو ځواکونو د نه ادغام کولو په پلمه تړون ځنډوي. دا حالت به تر هغه روان وي چې د تړون لپاره مناسب شرايط، يعنې د ملکي حکومت اغېز په بشپړ ډول پای ته ورسېږي. البرهان په خپل بيان کې د «ژر» لفظ کارولی چې مانا يې همدا ده: [هيواد د ملکي حکومت د جوړېدو لور ته روان دی او ښايي ملکي حکومت «ژر» جوړ شي. (الاتحاد، ۲۰۲۳/۳/۹)]. نو تړون به د واکمنې پوځي شورا له غوښتنو سره سم پلی کېږي او وروسته به هغه «ژر» وي چې کله يې شرايط برابر شي! که دا کار د هغوی لپاره شونی نه و، بيا به تړون لغوه کوي، له پوځ سره د چټک ملاتړ ځواک نه ادغام کول به پلمه کوي او وايې به چې البرهان او حميدتي هوکړې ته نه دي رسېدلې، يعني د اساسي قانون مسودې د لغوه کولو سناريو به په بله بڼه تکرار شي.

دا سند د پوځي او ملکي څانګو ترمنځ د ۲۰۱۹م کال د اګسټ په ۲۱مه لاسليک شو او پرېکړه وشوه چې پوځ به په پيل کې د ولسمشريزې شورا رياست پر غاړه اخلي. وروسته به چارې د ۲۰۲۱م کال په نومبر کې ملکي ادارې ته سپارل کېږي. د دې لپاره چې ملکي ادارې ته له واک سپارلو څخه ډډه وکړي، د سوډان دفاع وزير تورن جنرال ياسين ابراهيم د ۲۰۲۱م کال د سپټمبر په ۲۱مه، يعنې ملکي ادارې ته د واک له سپارل کېدو دوې مياشتې وړاندې، اعلان وکړ چې يوه کودتا يې شنډه کړې ده. وروسته د حکومت منحلولو ږغونه پورته شول، حکومت منحل او د اساسي قانون د مسودې موده پای ته ورسېده. موږ دا پوښتنه د ۲۰۲۱م کال د اکتوبر پر ۲۵مه ځواب کړې وه. ښايي هغه سناريو بيا ځلي تکرار شي، خو د امريکايي مشهورو لاسپوڅو لانجې ته د مصنوعي بڼې په ورکولو سره!

۵- په پای کې يو ځلې بيا ټينګار کوو چې سوډان به تر هغه وخته د رڼا څرک ونه ويني چې څو مزدوران د دغو استعمارګرو لپاره فعالیت پکې کوي او د هغوی لپاره جګړه کوي. دوی د هیواد د بیا جوړولو او پر پښو درولو، د ستونزو حلولو، د خلکو د ګېډه مړولو او د دوی د اړتياوو پوره کولو پروا نه لري. له دې پرته بله لار نشته چې خلک لاسپوڅي چارواکې له واکه را وغورځوي او د هغوی پر ناسمه لار ولاړ نه شي؛ بلکې د هغو خلکو پر لار ولاړ شي چې له الله سبحانه وتعالی څخه بښنه غواړي، په هره چاره کې پر هغه سبحانه و تعالی توکل کوي، د هغه سبحانه و تعالی احکام پلي کوي، مسلمانان سره یو موټی کوي او اسلامي ژوند بيرته راګرځوي. 

[وَمَنْ أَحسَنُ قَوْلاً مِّمَّنْ دَعَا إِلَى اللهِ وَعَمِلَ صَالِحاً وَّقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ] (فصلت: ۳۳)

ژباړه: «او د خبرې په لحاظ له هغه چا څخه څوك ډېر ښه دى چې الله  سبحانه وتعالی لوري ته بلنه كوي او نېك عمل كوي او وايي چې بېشكه زه له مسلمانانو څخه یم.»

۱۴۴۴هـ.ق د شعبان ۲۷مه

۲۰۲۳م کال د مارچ ۱۹مه

 

د مطلب ادامه...

د نايجريا سياسي وضعيت

  • خپور شوی په سیاسي

د پوښتنې ځواب

(ژباړه)

پوښتنه:

تر ولسمشريزو ټاکنو وروسته، په نايجريا کې د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر ۱۱ مه، ولايتي او ايالتي ټاکنې ترسره شوې. ولسمشريزې ټاکنې د ۲۰۲۳م کال د فبروري پر ۲۵مه ترسره شوې او پايلې يې د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر ۱ نېټه اعلان شوې چې د حاکم ګوند، د کانګرس ترقي غوښتونکي ګوند، نوماند بولا احمد تينوبو پکې بريا خپله کړې وه. د خلکو ډیموکراټیک ګوند څخه د نوموړي سيال، عتيقو ابوبکر دویم شو او بل سیال یې، پیټر اوبي چې له کارګر ګوند څخه و، درېیم ځای خپل کړ؛ دوی دواړو د ټاکنو پر پايلو اعتراض وکړ. امريکا په دې اړه خپله اندېښنه څرګنده کړه؛ له معترضو نوماندانو یې خپل ملاتړ وښود او ګټونکي لوري ته يې مبارکي ونه ویله؛ په داسې حال کې چې بريتانيې د ټاکنو له پايلو خوښي څرګنده کړه او ټاکل شوي ولسمشر ته یې مبارکي ورکړه. د نايجريا سياسي صحنه د کومو بدلونونه شاهده ده؟ ټاکنې په امريکا او بريتانيه پورې څه تړاو لري؟ د ټاکنو په تړاو د دوی دريځونه څه معنی لري؟

ځواب:

دغو پوښتنو ته د ځوابونو روښانه کولو لپاره؛ دغه موارد ارزوو:

۱- نايجريا يو اسلامي هيواد دی. د نايجريا شمال کانو سيمې ته اسلام د ۷مې ميلادي پيړۍ په منځنیو کلونو کې لاړ او د سوداګرۍ له لارې د دغه هېواد په شمالي او مرکزي (هاوسا او فولاني) سيمو کې خپور شو. اسلام دلته په حقیقت کې د لسمې میلادي پېړۍ په منځنیو کلونو کې د اندلوسي فقهاوو په لاس په اوسنۍ بڼه خپور شو؛ وروسته په دغو سيمو کې يو اسلامي امارت جوړ شو، چې عثماني خلافت يا سوکوتو خلافت بلل کېده او له کابو سل کاله دوام وروسته په ۱۹۰۴م کال کې بريتانيې له منځه يووړ. د دغه امارت امير، عثمان دن فودو و. د نايجريا په محاکمو کې مالکي مذهب مشهور دی او ډېری مسلمانان يې سنيان دي. د نايجريا په ۱۲ ايالاتونو کې د اسلامي شریعت ځینې احکام پلي کېږي.

۲- د نايجريا نفوس اوس ۲۲۰ میليونه دی. د ملګرو ملتونو د ۲۰۲۱ کال اټکل له مخې، د دغه هېواد نفوس ۲۱۹ میليونه دی او د بېلابېلو احصايو له مخې د نايجريا ډېری وګړي مسلمانان دي چې د ۶۵٪ او ۷۵٪ ترمنځ نفوس تشکيلوي. د نايجريا مساحت يو ميليون کيلومتر مربع ده. د ۱۹۰۰ او ۱۹۰۴ ترمنځ، بريتانيا وتوانېدله چې د اسلامي حاکميت تر ړنګولو وروسته، ډېرې هغه سيمې تر خپل کنټرول لاندې راولي چې په نايجريا مشهورې وې. بريتانيې د ۱۹۶۰م کال د اکټوبر په ۱ نېټه نايجريا ته رسمي خپلواکي ورکړه؛ واک يې عيسوي لږکيو، ايګبو ته وسپاره او په ۱۹۶۳ کې يې دغه هېواد ته د مشترک المنافع هيوادونو غړيتوب ورکړ. په نايجريا کې ګڼ شمېر نژادونه شته چې تر ټولو لوی یې دا درې قومي ډلې دي: هاوسا او فولاني په شمالي او مرکزي سيمو کې چې ډېری يې مسلمانان دي او يوروبا په مرکزي او سويل لوېديځو برخو کې چې ډېری يې عيسويان دي او د مسلمانانو لږکي هم لري. له بل پلوه، د ايګبو لږکي چې کاتوليک عيسويان دي، په سويل ختيځ کې ژوند کوي.

۳- د ۱۹۹۹ ټاکنې اوباسنجو وګټلې او د دوو ټاکنيزو دورو د ۲۹/۵/۱۹۹۹ څخه تر ۲۹/۵/۲۰۰۷ پورې په نايجريا کې واکمن و. اوباسنجو د امريکا ملاتړی و او د مسلمانانو پر وړاندې یې ښکاره دښمني کوله. د ۲۰۱۵ کال ټاکنې محمد بخاري چې د بريتانيې لاسپوڅی و، وګټلې؛ بولا احمد تينوبو د نوموړي له لويو ملاتړو و او هغوی وتوانېدل چې په سياسي حلقو کې د بريتانيې نفوذ ټينګ کړي. احمد تينوبو په نايجريا کې د سياسي ملاتړي او پاچا جوړوونکی په توګه مشهور شو. نوموړی د ۲۰۲۳ ټاکنو کې ودرېد؛ شعار یې «اوس زما وار دی!» و او ټاکنې يې وګټلې.

د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر لومړۍ، د نايجريا د ټاکنو خپلواک کميسيون د حاکم ګوند (د کانګرس ترقي غوښتونکی ګوند) د استازي، بولا احمد تينوبو بری اعلان کړ. يادې ولسمشريزې ټاکنې د ۲۰۲۳م کال د فبروري پر ۲۵ مه ترسره شوې او ۱۸ نوماندانو برخه پکې اخيستې وه. په دغو ټاکنو کې ۸۷ ميليونه خلکو رایه ورکړه او بولا احمد تينوبو ۸.۸ ميليونه رايې خپلې کړې چې ۳۷٪ کېږي. د نوموړي دوو سيالانو، د خلکو له ډیموکارټ ګوند څخه عتيقو ابوبکر ۶.۹ میليونه (۲۹٪) او له کارګر ګوند څخه پيټر اوبې ۶.۱ ميليونه (۲۵٪) رایې ترلاسه کړې. دواړو ناکامو نوماندانو پايلې رد کړې او غوښتل یې ویې ننګوي او تقلبي یې وګڼي؛ دوی ویل چې «دا ټاکنې نه ازادې، نه عادلانه او نه هم شفافې وې». عتيقو ابوبکر په ۶/۳/۲۰۲۳ نېته د خپلو پلویانو د لاریون مشري وکړه او د ټاکنو خپلواک کميسيون له دفترنو بهر راغونډ شول. د خلکو ډيموکراټ ګوند يوه غړي د موضوع په تړاو د ټاکنو خپلواک کميسيون ته عريضه وسپارله؛ خو د ټاکنو پايلو کې بدلون رانغی.

۴- له همدې امله، بريتانيې په نايجريا کې ټاکنيزه پروسه وستايله. د بريتانيې د بهرنيو چارو وزير جميز کلورلي د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر لومړۍ، منتخب ولسمشر بولا احمد تينوبو ته مبارکي ورکړه او د نوموړي له قوله په يو بيان کې چې د بريتانوي حکومت په رسمي ويبپاڼه خپور شو، راغلي: «بريتانيه په ولسمشريزو او د ملي شورا ټاکنو کې د نايجريا د خلکو ګډون او د خپلو ډيموکراتيکو حقونو په کارولو کې د دوی زغم او نرمښت ستايي. موږ منتخب ولسمشر، سناتور بولا احمد تينوبو ته مبارکي وايو او د ټاکنو د پايلو په تړاو د اپوزيسيون ګوندونو درېځ او د ټاکنو د پروسې مدیریت، لکه ځنډ او تخنیکي ستونزو، په اړه د ټاکنيزو څارونکو او مدني ټولنې اندېښنې څېړو. موږ چارواکي هڅوو چې ټولې اندېښنې په دقيق ډول وارزوي، د پاتې موضوعاتو د حل په تړاو اقدام وکړي او د نايجريا د خلکو غوښتنو ته درناوی وکړي».

دا له منتخب ولسمشر څخه د بريتانيې د ملاتړ دریځ دی. بريتانيې په ټاکنو کې د درغليو يادونه ونه کړه، بلکې له چارواکو يې وغوښتل چې ټولې اندېښنې وڅېړي او په څېړونو کې بې طرفي په پام کې ونيسي. سربېره پردې، اروپايي اتحاديې هم د ټاکنو ملاتړ وکړ. د اروپايي ټولنې د بهرنۍ پاليسۍ مشر جوزف بورل وويل، «نايجريا څو ورځې مخکې د ولسمشريزو او پارلماني ټاکنو شاهده وه او دا په لوېديځه افريقا کې د ډيموکراسۍ غښتلي کولو يو ستر فرصت دی. که څه هم وضعيت سخت او په عملياتي برخه کې نيمګړتياوي وې، خو نايجريايانو د ډيموکراسي لپاره خپله ژمنتيا وښودله» (کونا، ۲۸/۲/۲۰۲۳). په نايجريا کې له منتخب ولسمشر څخه د برېتانیې ملاتړ او دغه راز په افریقا کې د امریکا د نفوذ پر وړاندې له ده څخه د اروپايي ټولنې ملاتړ لیدلی شو.

۵- د بولا احمد تينوبو پر وړاندې د امريکا درېځ منفي و. د امريکا د بهرنيو چارو وزارت وياند نيډ پرايس په يوه اعلاميه کې وويل: «د نايجریا خلک د داسې اندېښو حق لري او باید له وروستیو ټاکنو ډېرې تمې ولري. د ټاکنيزو شخړو د حل لپاره منظمې کړنلارې شته او موږ هر هغه نوماند يا ګوند چې د پايلو ننګولو غوښتنه کوي، هڅوو چې د يادو کړنلارو له لارې اصلاحات راولي. موږ له نورو نړيوالو څارونکو سره يوځای د نايجريا له ټاکنيز کميسيون څخه غوښتنه کوو چې په مهمو برخو کې اصلاحات راولي... موږ پوهېږو چې ګڼ نايجريايان او ځينې ګوندونه په لومړي ځل په ولسمشريزو ټاکنو کې د ټاکنو پروسې مديريت او تخنيکي نيمګړتياوو په تړاو نهيلي دي. موږ د هغو اندېښنو راپورونو ته اندېښمن یو چې د ټاکنو پر مهال د رسنيو پر ګڼ شمېر غړو بريدونه شوي» (نایجریه ليډرشیپ ويبپاڼه، ۲/۳/۲۰۲۳). امريکا د ټاکنيزې پروسې په تړاو د اپوزيسيون ګوندونو د اعتراضونو ملاتړ وکړ او هغوی يې اعتراض ته وهڅول. امریکا ګټونکي نوماند ته مبارکي ور نه کړه او د ټاکنو پروسې په ترڅ کې یې پر رسنيو بريد اندېښمنوونکی وباله. له دې څخه ښکاري چې نوی ولسمشر د امريکا د خوښي وړ کس نه دی او نه دی ورپورې تړلی.

۶- د ولسمشريزو ټاکنو بل نوماند عتيقو ابوبکر چې د ۱۹۹۹-۲۰۰۷ پورې د پخواني ولسمشر اوليسګن اوبسانجو مرستيال و اوس د اپوزيسيون استازيتوب کوي. اوبسانجو د امريکا لاسپوڅی و. داسې ښکاري چې امريکا د عتيقو ابوبکر واک ته رسېدل غوښتل؛ ځکه هغه مسلمان دی او د بل مسلمان، بولا احمد تينوبو چې درناوی، ملاتړ او مالي وړتيا هم لري، سیالي کولی شي. بل لور ته د انګلیس مزدور، محمد بخاري ورسره دی. د خلکو ډيموکراټ ګوند چې د ۱۹۹۹ او  ۲۰۱۵ ترمنځ يې هيواد اداره کاوه، په پراخ فساد لړلی و؛ په ځانګړي ډول ګوډلک جاناتان چې په خپل وخت کې يې يو شمېر ځپونکي اقدامات لکه؛ د مسلمانانو پر وړاندې تبعيض او د ترهګرۍ په پلمه د مسلمانانو ځورونه، وکړل. امريکا که څه هم پر خپل لاسپوڅي جاناتان باندې د پراخ فساد په سبب نيوکه وکړه، خو د هغه واک يې نور هم ټينګ کړ. له همدې امله، امريکا خپل لاسپوڅي څارل، که هغوی سرغړونه کوله، افشا کول يې. امريکا عامو خلکو ته داسې ښودله چې ګواکي د فساد ضد ده. په داسې حال کې چې امريکا د خپلو لاسپوڅو د کړنو پر وړاندې غلې ده، د هغوی د اصلاح لپاره څه نه کوي او د مفسدينو ملاتړې ده.

۷- امريکا يو شمېر سناريوګانې په پام کې نيولې وې: که د خلکو ډیموکراټ ګوند نوماند عتيقو ابوبکر ناکامېږي، امريکا يو بل کس په پام کې درلود. امريکا پيټر اوبې ته فضا جوړه کړه او داسې یې وښوده چې ګواکي هغه بیخي پاک دی! پیټر اوبي تېر کال د ۲۰۲۲ کال په مې کې د خلکو له ډيموکراټ ګوند څخه استعفا وکړه او له کارګر ګوند سره يوځای شو. پلان داسې و چې د مسلمانانو رايې چې په نايجريا کې اکثريت تشکيلوي، د خلکو ډيموکراټ ګوند د نوماند عتيقو ابوبکر او د کانګرېس ترقي غوښتونکي ګوند د نوماند بولا احمد تينوبو چې د بريتانيې لاسپوڅی دی، ترمنځ ووېشل شي. همدا رنګه ربو موسی کوانکواسو چې مسلمان او د نوې نايجريا خلکو د ګوند نوماند دی، په دې ورستيو کې یې شهرت ترلاسه کړی او په تېرو ټاکنو کې د ۶٪ رايو په ګټلو سره څلورم ځای خپل کړی و، هم د مسلمانانو رايو وېشلو کې رول لوبولی شي. امريکا د عیسوي پيټر اوبې ملاتړ کاوه او امريکايي رسنیو فضا ورته برابروله. داسې اوازې يې خپرې کړې چې نوموړي د نايجريايي ځوانانو، چې د هيواد ۶۰٪ تشکيلوي، د خوښي وړ نوماند دی؛ بدلون غواړي او ځوانان واک ته راولي.

د امريکايي رسنیو یوه شرکت، بولمبرګ راپور ورکړ چې په نايجريا کې يې يوه ټولپوښتنه کړې. دغه ټولپوښتنه د مبایل د یوه اپلیکېشن له لارې له ۲۳۸۴ ناجریایانو شوې وه او ښودل یې چې ډېری نايجريايان پيټر اوبې د ولسمشريزو ټاکنو ګټوونکی ګڼي. دغه راز امريکايي ANAP بنسټ هم د پيټر اوبې د بريا وړاندوينه وکړه. ملي ډيموکراټیک بنسټ او نړيوال جمهوري بنسټ هم ورته ورته تمه لرله. د يادونې وړ ده، چې د خلکو ډيموکراټ ګوند تر ۲۰۱۵ کال پورې د نايجريا په سياسي صحنه کې له اغېزناکو ګوندونو څخه و چې د ولسمشريزو ټاکنو د ګټلو توان يې درلود. د بريتانيې د مزدور، محمد بخاري په راتګ سره که څه هم امریکا د هغه د مخې نیولو هڅه وکړه، سياسي صحنه بدله شوه.

۸- بريتانيا او امريکا په نايجريا کې د نفتو پر سر يو له بل سره ښکر په ښکر دي. د نفتو توليدوونکو هيوادونو په کچه نايجريا دولسمه درجه، د نفتو صادرونکو هيوادونو په کچه اتمه درجه او د نفتو زيرمه لرونکو هيوادونو په کچه لسمه درجه هيواد دی. د امريکا د انرژۍ معلوماتي ادارې د نايجريا د نفتو زيرمې له ۱۶ تر ۲۲ ميليارده بېرلو ترمنځ اټکل کړې؛ خو نور اټکلونه وايي چې دا ۳۵.۳ ميليارده بېرله دي. د نایجریا نفتو سیالان پر ځان رامات کړي؛ ځکه ډېر سلفر نه لري او د تصفيې پروسه يې ارزانه تمامېږي. د نايجريا د نفتو وزارت په وينا، نايجريا ۱۵۰ د نفتو ساحې او ۱۴۸۱ څاګانې لري. د نايجريا د نفتو کنټرول د بريتانوي شرکتونو په ولکه کې و، خو له ۱۹۹۹ وروسته، د اوباسنجو د واکمنۍ پر مهال د امریکا په ورتګ سره د بريتانوي شرکتونو انحصار محدود شو.

۹- نايجريا له سختو ستونزو لکه؛ ناامنۍ، خراب اقتصاد، لویو پورونو ، سختې بېوزلۍ او د سياسيونو له پراخ فساد سره مخ ده. اقتصادي حالت يې خراب دی، د ۲۰۲۲م کال په پای کې تورم ۲۱.۵٪ ته ورسېد، د خلکو د بېکارۍ کچه ۳۳٪ او د ځوانانو لپاره دا کچه ۴۲.۵٪ ده. د ۲۰۲۲ په مارچ کې د نړيوال بانک د اټکل له مخې، د دغه هيواد د ۲۲۰ ميليونه نفوس ۴۰٪ يې د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي. د نايجريا د پولي واحد ارزښت لوېدلی دی. د تېرې مياشتې په پيل، د  ۲۰۲۳م کال په فبرورۍ کې، پراخ فساد دولت اړ کړ چې د پولي واحد درې نوټونه بدل کړي. د يادونې وړ ده چې نايجريا د افريقا له لویو اقتصادونو څخه ده. د دغه هيواد په سويل کې د نفتو غلا په زیاتېدو ده او دا په يو لاعلاجه ستونزه بدله شوې، چې په پايله کې یې د تېلو په صادراتو کې کموالی راغلی او ان په نايجريا کې خلک د خپلو وسایطو د سونګ توکو له کمښت سره مخ دي. د ۲۰۲۲م کال د جون احصايې ښيي چې د نايجريا د پورونو کچه ۱۰۳ ميليارده ډالرو ته رسېږي؛ که سود او بېمه ورسره يوځای کړو نو دا هيواد بايد په کال کې ۱۲ ميليارده ډالر پور پرې کړي. که څه هم نايجريا د نفتو د سترو صادروونکو هيوادونو له ډلې ده، خو دا خبره د شته ستونزو په سبب مرسته نه شي ورسره کولی. د دغه کړکېچ سبب په حکومت کې فساد او له پخوانيو او نويو استعماري هيوادونو څخه د چارواکو پيروي ده. بريتانيې نايجريا ته تش په نامه رسمي خپلواکي ورکړه، خو استعمار په بله بڼه په ځانګړي ډول په اقتصاد او حکومتولۍ کې دوام پيدا کړ. حللاره دا ده چې د استعماري بريتانيې په لاس جوړ شوی نظام بدل شي. بریتانیې له غرب څخه کاپي شوی اساسي قانون نايجريا ته راوړ او داسې حاکمان يې وګومارل چې یا اساسي قانون اسلام او عيسويت ته له پام پرته پلی کړي. کله چې امريکا په اويایمو کلونو کې نايجريا ته راغله، په پوځ کې یې نفوذ وکړ او له بريتانيې سره يې د دغه هيواد پر سر سيالي او شخړه پيل کړه.

۱۰- له دې هر څه سره سره، استعماري هيوادونه، په ځانګړي ډول امريکا او بريتانيا مستقیماً د دغه هيواد په چارو کې لاسوهنه کوي. د امريکا د بهرنيو چارو وزارت وياند، د بريتانيې د بهرنيو چارو وزير او اروپايي ټولنې د بهرني سیاست مسول بيانونه د دغه هيواد په چارو کې مستقيمې لاسوهنې ګڼل کېږي. اصلاً خو باید د نايجريا چارواکي او سياسيون د دغو هيوادونو لاسوهنې وغندي او رد يې کړي؛ له هغوی غوښتنه وکړي چې لاسوهنې بندې کړئ، اخطار ورکړي او اړيکې ورسره پرې کړي. وروسته باید د هيواد ژغورنې په تړاو جدي او له اخلاصه ډک فکر وشي او بنسټيزه حللاره پيدا شي. که دا کار وکړي، ژر پوهېږي چې له شک پرته اسلام يوازنۍ حللاره ده چې نايجريا او نايجريايان ژغوري. د نبوت پر منهج راشده خلافت د دوی ترمنځ برابري راولي، ګټې تضمينوي او د هغوی معيشيت، هستوګنځی او سفر خوندي کوي. که دوی مسلمانان وي او که عیسویان؛ خلافت دغه هيواد ته پرمختګ ورکوي، له استعمار څخه يې ازادوي او صنعتي انقلاب راولي؛ چې له دې سره دغه هيواد په ابرځواک بدلېږي. هغه وخت خپل صنعت جوړوي، خپل نفت استخراجوي، ټول عاید یې ځان ته پاتې کېږي او له تبعيض پرته پکې وېشل کېږي. هغه وخت به پر ځان بسیا وي؛ ژوند، عزت او شتمني به یې ساتل شوې وي. په دې ډول به بېکاري، بېوزلي، وېره او لوږه له منځه لاړ شي.

[إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِأُولِي الْأَلْبَابِ] (الزمر: ۲۱)

ژباړه: بېشکه په دې کې د عقل د خاوندانو لپاره پند او عبرت دی.

۱۴۴۴ هـ.ق، د شعبان ۲۱مه

۲۰۲۳م کال، د مارچ ۱۳مه

د مطلب ادامه...

اې مسلمانانو! دا رمضان د ماتې او او محکوميت په وروستي رمضان بدل کړئ!

  • خپور شوی په سیاسي

(ژباړه)

دا یو سل دویم رمضان دی چې له خلیفه او خلافت پرته یې د استعماري دولتونو تر سیوري لاندې تېروو. پر دې غوره امت څه شوي دي؟! ایا شمېر یې کم دی یا ځواکونه یې کمزوري شوي، چې د سیکولریزم او ډیموکراسۍ په جامه کې د موډرن صلیبي یرغل مخه نشي نیولی؟! په داسې حال کې چې پر خپلو دښمنانو باید برید وکړي او یا په وینو لړلي غشي د هغوی په لوري وار کړي، ترڅو ککرۍ یې ماتې کړي، یرغلګر وشړي او خپلې خاورې د صلیبي پانګوال نظام له چټلیو څخه پاکې کړي. د دغه امت د ماتې او هغه دښمن ته یې د مجبورۍ راز څه دی، چې د اسلامي دولت له منځه وړونکی، ظالم، د امت د اولادونو قاتل او د امت د مالونو او شتمنیو لوټونکی دی؟!

ټول مسلمانان په دې پوهېدل چې دغه امت په مصیبتونو کې راګیر شوی، خو په درملنه یې نه پوهېدل. تر دې چې یو کس راپورته کېږي، د امت تېر وختونه مطالعه کوي او د هغه وخت لامل یې لټوي، د دغه امت تاریخ او میراث ارزوي، چې پخوا څه ډول و او اوس څنګه دی؟ نوموړی پوهېږي چې دغه امت یو غوره او لوی امت و، چې لوی دولت، پرمختللی تمدن، پراخ فرهنګ او ژور فکر یې درلود او دیارلس سوه کاله یې پر دریو لویو وچو حکومت کړی دی. لنډه دا چې دغه کس خپلو څېړنو ته دوام ورکوي، د امت د نهضت رمز او د هغه د سقوط لامل پیداکوي، د هغه مبداء او اصل ته رسېږي، فکري ګردونه او ابهامات ترې لرې کوي، ترڅو خپله فکره یې پاکه او صافه شي. وروسته بیا د خپلې طریقې په لټه کې شو، تر دې چې هغه یې هم په سم ډول پیدا کړه او د فکرې او طریقې تر منځ اړیکې ته یې پام شو او دې پایلې ته ورسېد چې د فکرې او طریقې تر منځ یو نه بېلېدونکی تړاو شته دی. پر همدې اساس یې مبدائي حزب رامنځته کړ، چې د وخت په تېرېدو سره یې پرمختګ وکړ او په پایله کې پر یوه بشپړ تحریري حرکت او ډلې بدل شو! د الله سبحانه وتعالی په فضل او مهربانۍ سره ټولو ته معلومه ده، چې دغه حزب د نبوت پر منهج د خلافت لپاره کار کوي. څوک چې پر الله سبحانه وتعالی ایمان ولري، اخلاص پکې وي او د امت د ژغورلو هڅې کوي، له دغه حزب سره باید یو ځای شي او نصرت ورکړي، ترڅو د چوپ کېناستو او د بیعت نه درلودو له ګناه څخه وژغورل شي او بالاخره له دنیا څخه د جاهلیت پر مرګ لاړ نه شي.

﴿شَهرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ بَيِّنَٰتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَ الْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ[بقره: 185]

ژباړه: رمضان هغه میاشت ده چې په هغې کې قران نازل شوی دی، ترڅو خلکو ته هدایت وکړي. د لارښوونې څرګندې نښې او ایتونه دي او د (حق او باطل تر منځ په هره برخه کې) بېلوونکی دی. نو پر چا چې دغه میاشت راشي، په هغې کې باید روژه ونیسي.

الله سبحانه وتعالی د قرآن په نازلولو سره دغه میاشت مبارکه کړه! په دغه مياشت کې يې روژه فرض کړه، تر څو موږ په کې د لارښود قران شکرانه اداء کړو او درناوی يې وکړو. همدارنګه الله سبحانه وتعالی د قرآن حمل او عامو خلکو ته یې رسول پر هر مومن واجب کړي، ترڅو خلک د الله سبحانه وتعالی په غوښتنه له ګمراهۍ څخه وژغورل شي او د جهل او ناپوهۍ له تیارو څخه د روښنایۍ په لوري راووځي. یوازې په روژه بسنه کول او د قرآن حمل او د نبوت پر منهج د هغه د تطبیق لپاره دعوت ځڼدول یو ناروا کار دی؛ ځکه رسول الله صلی الله علیه وسلم قرآن د عامو خلکو لپاره حمل کړ، دولت یې تاسیس کړ او د هغه احکام یې چې د حق او باطل بېلوونکي دي، تطبیق کړل او د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه کړنلاره د ټولو لپاره یوه الګوه او نمونه ده. پر همدې اساس یو مسلمان څنګه په دې راضي کېږي، چې له قرآن پرته دې نور احکام تطبیق او وضع کړي او د خلکو رهبري دې پر غاړه واخلي، په داسې حال کې چې د شریعت سیادت او رهبري نه مني، که څه هم د روژې، لمانځه، زکات او حج په څېر فرض ده؟!

د رمضان میاشت؛ د جهاد، فتحو او بریالیتوبونو میاشت ده! الله سبحانه وتعالی غوښتل چې د مسلمانانو لومړنۍ جګړه دې په همدې میاشت کې پېښه شي او د بدر له جګړې سره سم روژه هم په همدې کال فرض شوه، ترڅو د مسلمانانو پام دې ته راواړوي، چې روژه او جهاد دواړه فرض دي او له یو او بل سره توپیر نه لري. روژه یوازې له خوراک او څښاک څخه ځان ساتل نه دي، بلکې له یوه لوی عبادت یعنې في سبیل الله جهاد سره قرینه شوې ده. مسلمانانو د اسلام په لومړیو کې دا درک کړې وه او د رمضان په میاشت کې یې جهاد ونه ځنډاوه، بلکې له سترو فتحو او بریالیتوبونو څخه برخمن شول. د بدر جګړه، د مکې فتحه، د قادسیې جګړه، د اندلس فتحه، د زلاقه جګړه، عین جالوت، حطین، د بیت المقدس ازادول، پاریس ته نږدې د بلاط الشهداء جګړه، د عموریې او انقرې فتحه ټول د رمضان په میاشت کې ترسره شول! رمضان، د خوب کولو، په روژه‌ماتي او پېشلمي کې د دسترخوان اوارولو، د خوراک او څښاک، سات‌تېرۍ او د فلمونو د کتلو میاشت نه ده، بلکې رمضان د روژې نیولو، جهاد، قیام الیل او د قرآن د تلاوت میاشت ده.

د اسلامي امت لپاره شرعي اوامر یوازې د قرآن، احادیثو، نبوي سیرت او د اصحابو اجماع ده، چې همدغه شرعي سرچینې او مصادر دي. دغه ټول شرعي اوامر او صحیح مصادر د امت د تاریخي حقایقو ترڅنګ، پر دې ټینګار کوي، چې د خلافت دولت لپاره باید کار وشي او اسلام باید تطبیق شي. حقیقي مبداء خپل پیروان دې ته رابولي، چې ځانونه باید یوازې په دننه کې منحصر او محدود نه کړي، بلکې له ټولو حرکتونو او افکارو سره باید مبارزه وکړي، ترڅو له خپلې مبداء پرته هېڅ سیادت او رهبري پاتې نه شي او یوازې خپله مبداء او نظام پر خپل ځان پلی کړي او برعکس پردیو وضعي قوانینو او ارزښتونو ته باید شا کړي او هېڅ ارزښت ورنه کړي.

﴿فَلَا وَ رَبِّکَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ [نساء: 65]

ژباړه: مګر، نه! ستا په رب قسم چې دوی تر هغه وخته مومنان نشي کېدای، ترڅو چې په خپلمنځي شخړو کې تا فیصله کوونکی ونه ګڼي.

د مسلمانانو اوسنی واقعیت دا دی چې له هغوی څخه غوښتنه کېږي، ترڅو د خلافت د تاسیس لپاره چې له هغه پرته د خلاصون او نهضت بله لار نشته ده، کار وکړي. هر هغه چاته چې زړه یې پاک او غوږونه یې د اورېدو توان لري، یادونه کېږي چې د خلافت د تاسیس لپاره، چې د امت د ژغورنې یوازینۍ لاره ده، لاس پکار شي.

هو، پر مسلمان امت واجب ده چې ټول بشریت باید د ظالم پانګوال نظام له اور څخه وژغوري! دا د امت مسؤلیت دی چې نړۍ له کفر، ظلم، ګمراهۍ او غلامۍ څخه ازاده کړي او همدارنګه د ملکیت د ازادۍ تر نامه لاندې یې په باطل ډول د مالونو د ضایع کېدو مخه ونیسي او د شخصي ازادۍ، ډیموکراسۍ او د انسان د حقونو تر نامه لاندې د رذالت ډنډ ته له لوېدو څخه یې وژغوري.

﴿وَ كَذَٰلِكَ جَعَلْنَٰكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ [بقره: 143]

ژباړه: له شک پرته چې تاسو مو وسط امت ګرځولي یئ ترڅو پر نورو خلکو شاهدان وئ.

د رمضان میاشت د ایمان تر فضا لاندې ده او تقوا او معنوي اړیکې پرې حاکمې دي! تقوا له خپل رب سره د مسلمانانو د نږدېوالي لاره ده او دا د روژې له برکته رامنځته کېږي.

﴿يَٰأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ [بقره: 183]

ژباړه: اې هغو کسانو چې ایمان مو راوړی دی! پر تاسو روژه واجب شوې ده، لکه څنګه چې له تاسو څخه وړاندې په نورو کسانو واجب شوې وه، ترڅو تقوا غوره کړئ.

دغه ایماني  فضا یو مسلمان کس د نیکو عملونو لپاره تحریکوي او دې ته یې رابولي چې له لومړي امر څخه یې پیل کړي او لومړی امر د ارزښتونو زینه ده؛ یعنې راشده خلافت چې اساسي لومړیتوب دی، ځکه د هغه په واسطه نور احکام تطبیق او ټول واجبات او مسؤلیتونه اقامه کېږي؛ مالونه، ارزښتونه او خاورې یې ساتل کېږي. پر موږ لازمه ده چې مسلمانانو ته د اساسي لومړیتوبونو له یادونې څخه ستړي نه شو؛ ځکه هر مسلمان مسؤل دی چې نیک کارونه وکړي، د نورو پر وړاندې خپله غاړه خلاصه کړي، له اړمنو خلکو سره مرسته وکړي او په حق لاره کې خپلې ګټې له پامه وغورځوي او همدا یې باید عادت وګرځي. په داسې حال کې چې بیا یو مخلص او پوه رهبر د دوی د چارو مسؤلیت پر غاړه واخلي، دا نو تقریبا هر ناممکن کار دوی ته ممکن کوي.

اسلامي امت یو اصیل او بښونکی امت دی او هرڅومره چې له لوږې، کمزورۍ او ظلم سره مخ شي، بیا هم قیام کوي او د زورور سیلاب په څېر په حرکت راځي. د صلیبیانو او مغولو په وخت کې له ډول ډول مصیبتونو سره مخ شو، مګر قیام یې وکړ او بېرته د یوه لوی دولت څښتن شو. همدا اوس چې له هر ډول ستونزو او ناخوالو سره مخ دی، خو بیا هم ژوندی دی او ان له دوی سره د جګړې په ډګر کې لویو دولتونو ماتې خوړلې دي او نږدې ده چې دغه امت د امریکا ټغر ور ټول کړي او تر څنګ یې غربي دولتونه په اسلامي خاورو کې د مزدورو نظامونو پر ضد په انقلاب سره رانسکور کړي؛ ځکه د امت پوهاوی زیات شوی، که څه هم بشپړ شوی نه دی، مګر ډېر ژر به بشپړ شي! په دې دلیل چې دا یو غوره امت دی چې د خلکو د لارښوونې لپاره پیدا شوی دی، له قوي مبداء څخه برخمن دی، له ځان سره یو پوه حزب لري او د الله سبحانه وتعالی په مرسته به بریالی شي!

لیکوال: أسعد منصور

له 435 ګڼې څخه اخیستل شوی

الرایه جریده

ژباړن: سلیمان یوسف

د مطلب ادامه...

ولې استعمارګر کفار له حزب التحریر څخه وېره لري؟

  • خپور شوی په سیاسي

بسم الله الرحمن الرحیم

(ژباړه)

د خلافت کلنی دولسم کنفرانس چې د حزب التحریر ـ ولایه تونس له خوا ونیول شو، د سېکولرانو د کمپاین پر وړاندې یې د محکومیت او بې‌مخینې غندنې توپان راوپاروه. سېکولرانو پخپل دغه پارونکي کمپاین کې پر حزب باندې د بې اساسه تورونو برید وکړ. همدارنګه سېکولرانو پخپل دغه کمپاین کې خلافت ته دعوت وغانده، تمدن او مدنیت ته یې اوښکې تویې کړې او تر دې کچې حماقت ته ورسېدل چې د حزب د انحلال غوښتنه یې وکړه. دغه سېکولران په اسلامي خاورو کې شته حاکمان او د قدرت څښتن د حزب د ځوانانو، پلویانو او ملاتړو پر وړاندې راپاروي. د یاد رسنیز کمپاین مشري رسنیو او د مدني ټولنې په اصطلاح یو شمېر سازمانونو پر غاړه درلوده، چې فکري ارتباط او له استعمارګرو سره یې غړیتوب پټ نه دی. په سیستماتیکه بڼه د ورځپاڼو تریبیونونه او اصلي سرلیکونه یې هغوی ته د خدمت لپاره ځانګړي شول.

ولې د حزب پر وړاندې د خلکو راپارول؟ ایا سېکولران د عقیدې او فکر د ازادۍ دفاع کوونکي نه دي؟ ایا وړاندې یې نه دي ویلي چې هر فکر تر هغه چې پلویان یې تاوتریخوالی ونه کړي او تاوتریخوالي ته دعوت ونه کړي، د منلو وړ دی؟ دا په داسې حال کې ده چې هغوی شاهدان دي چې حزب التحریر تاوتریخوالی نه دی کړی او خلک تاوتریخوالي ته نه دعوت کوي؛ نو ولې حزب او خلافت ته د دعوت پر وړاندې خلک راپاروي؟ ولې پولیس د حزب د ځوانانو پر وړاندې اغوا کوي؟ ولې هڅه کوي چې د خلافت د کلني کنفرانس مخه ونیسي؟

هغوی وایي چې د خلافت مفکوره د تمدن، جمهوریت او ارزښتونو پر وړاندې ده او د دولت ملت پر وړاندې ګواښ ده. پر همدغه اساس، له خلافت څخه یې ډار په صراحت سره څرګند کړ.

ایا خلافت وحشتناک او ډارونکی دی؟ څوک له خلافت څخه ډارېږي؟

خلافت د اسلام حاکمیت او د اسلامي ژوند بیا پیلېدل دي، څنګه چې د لومړي ځل لپاره د رسول الله صلی الله علیه وسلم له خوا تاسیس شوی و. خلافت د بشریت ژغورنکی دی او ټول علما یې پر وجوب اتفاق لري. نو دا چې خلافت په ژوند کې د اسلام د عملي کېدو لامل کېږي او د تونس خلک هم مسلمانان دي، نو ایا خلافت د مسلمانانو لپاره ډارونکی او وحشتناک دی؟ قطعا داسې نه ده؛ ځکه په تونس کې واکمن عمومي افکار د بماأنزلله حکم سخت ملاتړ کوي او که تونس ته ولاړ شئ او د بماأنزلله حکم په اړه پوښتنه وکړئ، هېڅ کله به مخالف پیدا نه کړئ؛ بلکې له داسې منونکو سره مخ کېږئ چې له الله سبحانه وتعالی څخه د داسې ورځې غوښتونکي دي چې اسلام په خپل عادل شریعت سره هلته واکمن شي. هغه څه چې د دغه فکر ځواک تاسو ته ثابتوي او یوازې د ارمان په کچه نه دي، دا دي چې سېکولر سیاستوال او کمونیستان (په ځانګړي ډول د انقلاب په لومړیو کې) نور نه شي کولی چې په ښکاره د اسلام پر وړاندې دښمني وکړي او هر څوک چې له اسلام سره سیالي وکړي، نسکور او باور به یې له منځه ولاړ شي.

پر همدغه اساس، څوک له خلافت او اسلام څخه وېره لري؟ هغه سېکولر تیاره چې استعمارګرانو په تونس کې دننه جوړه کړه او د تونس پر سیاسي ژوند یې واکمنه کړه، وروسته تر دې چې تر ۶۰کلونو یې ډېره واکمني وکړه، په خلکو کې یې خپل باور له لاسه ورکړ. سېکولرېزم یې په ټولو بڼو سره تجربه کړ، لکه دیکتاتوري، ډیموکراسي، تدیني او غیر تدیني. په پایله کې یې خلکو ته له درد او ځورېدنې پرته بل څه ور نه کړل، نو هغوی سېکولرېزم ونه مانه، پر وړاندې یې انقلاب وکړ او نظام یې نسکور کړ. دغه انقلاب روان دی او هوډ لري چې واقعي بدلون ته ورسېږي چې د ښکېلاکګرو له سلطې څخه د بشپړې ازادۍ تر لاسه کېدو ضمانت کوي او داسې تغیر رامنځته کوي چې امت ته سیادت او رهبري ورکړي، تر څو امت بیرته خپل غوره مقام او ځای ته ورسېږي.

خو سېکولران دغه لیدلوری نه لري او د خپلو بادارانو د فکري او سیاسي متابعت او په هغوی پورې له تړاو پرته بل څه نه پېژني. همدارنګه دغه سېکولران د خپلو بادارانو له سپکاوي ډک متابعت کوي او د هغوی له خوا ورکړل شوي فرمانونه پلي کوي. دغه حالت په تونس او نورو اسلامي خاورو کې هغه څه دی چې نه یوازې یې چټل سیاسي پوړ، بلکې جوړونکي یې هم له پرېشانۍ او ډار سره مخ کړي، ځکه دغه سېکولر سیاسي پوړ د خلکو په بې‌لارې کولو کې پخپلو ټولو دسیسو او شخړو سره خپل قدرت له لاسه ورکړی او دوه خطرونه د استعمارګرانو وضعیت ګواښي:

    - د روان انقلاب خطر چې په ټول تونس او حزبونو کې خپور شوی.

    - د واقعي بدیل د شتون خطر یعني اسلام او خلافت، چې حزب التحریر هغه ته کار کوي او خلکو د حزب د ځوانانو صداقت او امانتداري پېژندلې او له هغوی څخه یې د اسلام په اړه سلیم فهم لیدلی دی. هغوی پوه شوي چې دغه ځوانان کولی شي د دولتونو لوبې او دسیسې درک او ښکاره کړي. مسلمانانو ته به تر هغه پورې خلافت راونه ګرځي، تر څو د قدرت د څښتنو او متنفذینو د مزدورانو له ملاتړه لاس وانه‌خلي او د خپل دین، امت او رهبرۍ (حزب التحریر) تر څنګ ونه درېږي. هغه حزب چې ښکاره دی او ټول یې دعوتګران او غړي پېژني. حزب التحریر د غرب لپاره په لاندې دلیلونو سره ډېر خطرناک او اهمیت ورته لري:

- د حزب التحریر راښکاره کېدنې له ژوند څخه د اسلام په له منځه وړلو کې د غرب او سېکولرانو له جنایته ډکې هڅې شنډې کړې. غرب وروسته تر دې چې فکر یې وکړ چې خلافت او اسلام یې له منځه وړی دی، نن ورځ د دې شاهد دی چې د خلافت غوښتنې مفکوره د نړۍ په کچه او په تونس کې، چې په اسلامي خاورو کې د انقلاب د پیل ځای دی، عامه او په ټولو ځایونو کې خپره شوې ده. هو، غرب دا څه ویني او په تونس، شام، اندونیزیا، پاکستان او افغانستان کې یې غږ اوري. مسلمانان او هغه کسان چې په هر ځای کې د پانګوالۍ په اور کې د سوځېدو په حال کې دي، غږ یې په ټولو ځایونو کې اوري.

- هغه خلافت چې حزب التحریر ورته دعوت کوي، د نبوت پر تګلاره خلافت دی، یعني هغه دولت چې په داخل کې اسلام پلی کوي او په دعوت او جهاد سره هڅه کوي چې بشریت د پانګوالۍ له جرمونو او شر څخه وژغوري.

ـ د خلافت بیا راګرځېدنه یوازې مفکوره نه ده، بلکې خلافت نړیوال دولت دی چې غواړي د نړۍ رهبري بیا تر لاسه کړي او هغه څه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم پیل کړل، دوام ورکړي. هو، خلافت به هغه تیاره پړاو له منځه یو سي چې په ۱۶۴۸م کال کې په وسټفالیا سره پیل او د سایکس ـ پیکو په هوکړې سره ولاړ دی او د خلافت په مرسته د نړیوال قدرت په توګه د اسلام بیا راګرځېدنې غرب پرېشانه او اندېښمن کړی دی.

یو شمېر کسان کېدای شي ووایي چې تاسو د خلافت دولت د بیا راتګ په اړه د غرب په ډار او رعب کې مبالغه کوئ. په ځواب کې باید ووایو: د غرب څرګندونې او بیانیې د دغه ډار ښکارندویي کوي او هغوی د نړیوال نظم له بدلون او په ويسټفالیا او وروسته په سایکس – پیکو کې او دغو ته ورته د نورو ناوړه تاسیس شویو بنسټونو له منځه وړلو څخه ډارېږي.  

«هنري کیسنجر» د وسټفالیا د پړاو پای ته رسېدل حس کړي او په کنفرانسونو او مقالو کې یې د ژر تر ژره له منځه تلو خبر ورکوي. «زینوباران» په حقیقت کې په ۲۰۰۴م کال کې د حزب التحریر په اړه خبرداری ورکړی او ویلي یې دي چې د حزب خطر یې په بدن کې پټ دی، ځکه الهام بښونکې «ایډیولوژي» یې رامنځته کړې، (اسلام) د پانګوالۍ حقیقي بدیل چې کېدای شي خلک د کمونیزم تر نسکورېدو او د سېکولرېزم پر وړاندې یې په مبارزه کې تر ماتې وروسته ورته مخه کړي. پر دې سربېره، د سترو دولتونو د تصمیم نیونې دفترونه د حزب التحریر، خلافت او د خلافت دولت د تاسیس کېدو له بریا څخه د مخنیوي څرنګوالي په اړه له راپورونو څخه ډک دي.

پر همدغه اساس، په تونس او نورو اسلامی خاورو کې له حزب التحریر څخه ډار واقعي دی او دغه وېره په پیروانو او مزدورانو کې خپره شوې، ځکه هغوی منحط دي، بصیرت او لیدلوری یې له لاسه ورکړي او له مزدورانو پرته بل څه نه دي. یوازې په همغه څه پوهېږي چې فرمان یې ورکول کېږي. بلخوا، له حزب څخه ډار په سپینه ماڼۍ او د استعمارګرانو د ستراتیژیکو مطالعاتو په دفترونو کې هم، چې د حزب پرمختګ او نوښت ویني، خپور شوی. له همدې امله، هغوی د دې لپاره چې د حزب او دعوت مخه یې ونیسي، هغه کسان چې پر حزب سخت بریدونه او نیوکې کوي، د هغوی ملاتړ کوي. دوی غواړي چې خپل نظام ته دوام ورکړي او د امت معنوي ارزښتونه له مخې لېرې کړي. همدارنکه دوی هوډ لري چې د حزب اراده په سپکاوي سره ماته کړي او د امت مخلص او ژمن رهبر (حزب التحریر) تورن کړي او خلک یې په اړه په فتنه کې راګیر کړي. بې خبره له دې چې خلافت یوازې حزبي او د حزب التحریر کار نه دی، بلکې د الله سبحانه وتعالی امر او د بنده‌ګانو لپاره یې غوښتنه ده. الله سبحانه وتعالی چې وغواړي، دغه ژمنه پر ځای کوي او وعده یې هم رښتیا او پر ځای ده. الله سبحانه وتعالی فرمایلي دي:

﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ[نور: 55]

ژباړه: الله سبحانه وتعالی له تاسو څخه هغو کسانو ته  چې ایمان یې راوړی او غوره کارونه یې ترسره کړي، وعده ورکوي چې قطعآ به هغوی په ځمکه کې واکمنان کړي، څنګه یې چې مخکنیو ته په ځمکه کې خلافت ورکړ او هغه دین یې چې هغوی ته خوښ کړی، هغه به پرځای او رېښې به یې نورې هم وغځېږي. ډار یې په امنیت بدلوي، په داسې بڼه چې یوازې به زما عبادت کوي او له ما سره به کوم څه نه شریکوي. کوم کسان چې تر دې وروسته کافران شي، هغوی فاسقان (د اسلام او ایمان له دایرې وتلي) دي.

الرایه جریده: ۴۳۴ګڼه

لیکوال: استاد محمد الناصر شویخه

ژباړه: بهیر «ویاړ»

 

د مطلب ادامه...

له يهودي ادارې څخه د امريکايي جګپوړي نظامي پلاوي ليدنه

  • خپور شوی په سیاسي

بسم الله الرحمن الرحيم

د پوښتنې ځواب

(ژباړه)

پوښتنه:

د مصر «صدي البلد» وېبپاڼې پنجشنبه، د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر ۲۷ مه، وليکل، «د امريکا دفاع وزارت پنج شنبه اعلان وکړ چې د امريکا دفاع وزير لوييډ اسټين د اسرایلو لومړي وزير بينيامين نتنياهو سره هوکړه کړې چې د ايراني يرغل د مخنیوي لپاره خپله همکاري زياتوي.» د دواړو اړخونو د لیدنې ځای د وروستیو لاریونونو په سبب له دفاع وزارت څخه د تل ابيب هوايي ډګر ته ولېږدول شو: [«د امريکا دفاع وزارت وويل چې د اسټين د لیدنو ځای د اسرایلو له دفاع وزارت څخه د تل ابيب هوايي ډګر ته نیږدې بل ځای ته بدل شو. لسګونه زره لاریونوال شنبه د نهمې اوونۍ لپاره د اسرایلو ښي اړخي لومړي وزير، نتنیاهو د هغه پلان پر ضد د ښارونو سړکونو ته ووتل چې غواړي قضايي سيستم تعديل کړي». (رويټر، ۸/۳/۲۰۲۳)]. له يهودي ادارې څخه د جګپوړو امریکايي چارواکو د ليدنو موخه څه ده؟ ايا دا په اوکراين کې د روسيې له جګړې سره تړاو لري؟ او که د فلسطين د وضعيت ارامولو لپاره دی او يا نورې موخې لري؟ الله سبحانه وتعالی دې اجر درکړي.   

ځواب:

د ځواب د روښانه کېدو لپاره دغه موضوعات څېړو:

لومړی: داسې نه برېښي چې د دغو سفرونو موخه دې د اوکراين پر وړاندې د روسیې په جګړې کې د یهودي ادارې د بې پلوۍ مخه نیول او د امریکا پشان د روسیې ضد سخت دریځ نیول وي؛ ځکه چې روسیه اسرایلو ته اجازه ورکوي چې د سوریې دننه پر خپلو موخو بریدونه وکړي او په دې برخه کې د روسیې ځانګړي دفاعي سیستم سره نه مخ کېږي؛ په ځانګړي ډول دا چې یهودي اداره اوس په کور دننه د سياسي اپوزيسيون له مخالفت سره مخ ده. نو د اوکراېن د ملاتړ په موخه د غربي هيوادونو رضايت او له هغو سره یو ځای کېدل یې لومړیتوب نه دی. ځکه خو لرې برېښي چې د امریکايي پوځي چارواکو د دغو سفرونو موخه دې د اوکراين موضوع وي.

دغه راز، داسې هم نه برېښي چې موخه یې دې د فلسطين د وضعيت ارامول وي؛ که څه هم د فلسطین قضیه ورته مهمه ده او پخوا به د امریکايي چارواکو لکه د بهرنیو چارو وزیر، د سي آی اې مشر او د ملي امنیت سلاکار، د سفرونو موخه همدا وه؛ خو دا ځل که څه هم دا موضوع مهمه او حساسه ده، خو ممکنه نه ده چې د امریکا د دفاع وزیر د دغه سفر اصلي موخه دې وي. اوس هلته واقعیت داسې نه دی چې امریکا دخالت وکړي او خپل لوړپوړي پوځي چارواکي پکې بوخت کړي.

دوهم: ښکاري چې د دغو سفرونو موخې نورې وي چې له لاندې عواملو پرې پوهېدی شو:

۱- نتنياهو د امريکا له جمهوري غوښتوونکي ګوند سره نیږدې اړيکې لري، کله چې ډيموکرات ولسمشر اوباما په ۲۰۱۵م کې له ايران سره هستوي تړون لاسليکاوه، نوموړی يې پر ضد ودرېد. هغه اوباما غوسه کړ، په ځانګړي ډول کله چې يې د امريکا کانګريس ته د هستوي تړون پر ضد وينا کوله. د ټرمپ ادارې په وخت کې نتنياهو له هغه سره ډېرې نیږدې اړيکې لرلې، ټرمپ له تل ابيب څخه بيت المقدس ته د خپل سفارت په لېږدولو، د اسرایلو د خاورې په توګه د جولان سیمې په رسمیت پېژندلو او په لوېديځه غاړه کې د پېړۍ معاملې د پلان ورکولو – چې هېڅکله بشپړ نه شو- نتنیاهو ونازاوه.

۲- کله چې ډيموکرات ولسمشر بايډن واک ته ورسېد، امریکا د لاپيد او بنيت ګوندونو د ايتلاف ملاتړ وکړ، په دې برخه کې بريالی هم شو چې په پایله کې یې نتنياهو د ۲۰۲۱م کال د مارچ په ټاکنو کې ماته وخوړه او د بنیت-لاپيد ګوندونو ايتلاف واک ترلاسه کړ. خو دغه بري ډېر دوام ونه کړ او نتنياهو له ښي اړخو سختدرېځو ګوندونو سره ایتلاف وکړ او د ۲۰۲۲م کال د نومبر ټاکنې يې وګټلې.

۳- نتنیاهو په ډېر جدیت پرېکړه وکړه چې حکومت یې له ښي اړخه سخت دریځو سره په ایتلاف جوړ کړي او په حکومت کې یې د لاپید ګوند او په ځانګړي ډول غنتس د شریکولو په اړه د بایډن غوښتنو ته شا کړه. کله چې نوي حکومت خپل دریځونه اعلان کړل، د امریکا له سختو او نا معمولو نیوکو سره مخ شو؛ لکه د دوو دولتونو پر تشکیل د پابندۍ اړتیا، د نوي دولت له هغو وزیرانو سره د همکارۍ نه کول چې په تندلارۍ مشهور دي او په اسرایلي اداره کې د قضايه قوې د بدلون په تړاو د نتنياهو پر تګلارو نيوکه. که څه هم دې ته د یهودي ادارې د کورنۍ موضوع په سترګه کتل کېږي، خو امريکا پر دې تګلاره ښکاره نيوکه وکړه او خپل طرفداره ګوندونه يې وهڅول چې په قضایه قوه کې د نتنیاهو د نفوذ پيدا کېدو مخه ونیسي او مخالفت یې وکړي.

۴- د نتیاهو د حکومت مخالفو یهودیانو ده ته ډېر وخت ور نه کړ او پر وړاندې یې پراخ لاريونونه پیل کړل چې له دې وړاندې یې ساری نه لیدل کېږي. د واک پر سر شخړې دومره زیاتې شوې چې خونړیو جګړو ته ورته دي. له يهودي ادارې څخه يو نوی تصوير رامنځته شو چې پخوا کله هم نه و لیدل شوی: د حکومت او د حکومت د دغې پرېکړې پر وړاندې د خلکو لاریونونه چې د قضایه قوې واک په لاس کې اخلي؛ د لاریونوالو له لوري د چاروکاو د کورونو محاصره کول، لارې او کوڅې بندول او د ټياټرونو سوځول، د یهودي دولت د پولیسو لخوا اوښکې بهوونکی ګاز کارول او د لاریونوالو لور ته د صوتي بمونو غورځول. وضعیت ورځ په ورځ خرابېږي، تر دې چې ځينو پولیسو د زور له لارې د لاریونوالو د پاشلو په اړه د دولت امر ونه مانه؛ د حکومت او مخالفو ګوندونو تر منځ اخلاف زور اخیستی او یهودیان په دوو مخالفو جبهو ویشل شوي. لویو پانګوالو له يهودي ادارې څخه په تېښته پيل وکړ، ۵۰ ستر شرکتونو ولاړل، احتياطي ځواکونو د حکومتي دستورونو په پلي کولو کې خپله ناتواني اعلان کړه او د حکومت او اپوزيسيون د ملاتړو ترمنځ فضا په هره سطحه ترينګلې شوې. د دغو تحولاتو په اړه د بایډن ادارې له دریځونو ښکاري چې د نتنیاهو د مخالفانو ملاتړ کوي.

درېيم: وضعيت د ګډوډۍ لور ته روان و، په دې وخت کې نتنياهو هڅه وکړه چې يهوديان پر ځان را ټول کړي او د دې لپاره یې د فلسطین د قضیې پر اور تېل واچول؛ داسې چې لومړی یې پر الاقصی مسجد د ډېرو يهودو هجوم ته لار برابره کړه او د جنین او نابلس سیمو کې يې نوې عاموژنې وکړې. نتنياهو له دې لارې غوښتل د فلسطينيانو پرضد يهودو ته خپله ژمنتيا وښيي. ده هیله لرله چې کورنی نا ارام وضعیت به ارام کړي او په خپله ګټه به په قضایه قوه کې بدلون ته لار برابره کړي، تر څو د ځان اړوند د فساد قضیې د یهودو له محکمو لرې کړي؛ د فساد دا تورونه له ډېر وخت راهيسې د تېرې تورې پشان د ده پر ستوڼي پراته دي. خو نتنیاهو یې دغو موخو ته ونه رسېد او له فلسطینیانو سره شخړې د ده په زیان شوې؛ د جنين د عام‌وژنې ځواب په بيت المقدس کې د اتو يهودو په وژلو ورکړل شو او د نابلس د عام‌وژنې ځواب په حواره او اریحا کې په دوو عملیاتو ورکړل شو؛ په دې توګه نتنياهو له نور سخت حالت سره مخ شو. د يهودي ادارې دننه اپوزيسيون سختې نیوکې پرې وکړې؛ په امنيتي برخه کې په ناکامۍ تورن شو او دا چې سیاستونه یې د دې سبب شوي چې فلسطینیان پر یهودو ډېر بریدونه وکړي. دلته نو نتنياهو بايد يوه بله حللاره پيدا کړې وای.

څلورم: د دې لپاره چې يهوديان يې تر شا ودرېږي او په واک کې پاتې شي، نتنیاهو په بيړه خپل پلان پر ايران باندې بريد سره تعديل کړ. دا واقعیت بېلابېل دلایل لري چې تر ټولو مهم یې دا دي:

۱- په داسې حال کې چې فلسطینیان د یوه یوه برید ځواب وايي؛ شاوخوا او نیږدې حکومتونه یې لا هم د خپلو بادارانو تابع دي او هېڅ اغېزناک غبرګون نه ښيي. مثلاً سوریه او عراق د یهودو د یوه وحشیانه برید ځواب هم نه وايي. ان ايران چې يهودي اداره يې په اصفهان کې پر نظامي کارخونو د بې پيلوټه الوتکې په بريد تورنه کړه؛ د دغه برید ځواب یې دوې اونۍ وروسته په عربو بحیره کې پر یوه کښتۍ په برید ورکړ چې د یوه یهودي وه او هېڅ تلفات یې نه لرل. له دې پېښې وړاندې هم ايران يهودي اداره خپلو هستوي تجهيزاتو ته په زيان اړولو تورنه کړې وه چې د ايران مخکيني ولسمشر ياد زيان ۱۰ مليارد ډالر ښودلی؛ هغه وخت هم ايران هيڅ غبرګون ونه ښود. دا په دې معنی ده چې نتنياهو له ځان سره دا حساب کړی چې د یهودو د برید پر وړاندې د ایران غبرګون ډېر ناڅېزه دی او د ده موخې پوره کولی شي؛ د نتنیاهو دغه باور دی لا ډېرو بریدونو او تېریو ته هڅوي.

۲- د ايران اټومي پروګرام په تړاو بايد ووايو چې، ايران له لویو او دوامدارو نړيوالو نيوکو سره مخ دی او له لویو قدرتونو سره یې هوکړې ته د ستنېدو په تړاو خبرې اترې ناکامې شوې. دغه راز يهودي اداره په وار وار اعلانوي چې ایران ته د دې اجازې ورکول شوني نه دي چې اټومي وسلو ته لاسرسی پیدا کړي. دا هغه موارد دي چې د ایران پر اټومي دستګاوو باندې د اسرایلو بريدونه توجيه کوي. په دې برخه کې باید ووایو چې ايران د غرب له لوري له سرو کرښو په تېرېدو او د يورانيمو په غني کولو تورن دی: [د ساينس او نړيوال امنيت بنسټ وايي چې ايران په ۱۲ ورځو کې د اټومي بم لازم مواد برابرولی شي او دا توان لري چې تر یوې میاشتې څلور نور اټومي بمونه جوړ کړي. د دغه بنسټ د يوه راپور له مخې؛ د ايران حاکم رژیم دا وړتیا لري چې په درېیو میاشتو کې د اوو ۷ اټومي بمونو لپاره یورانیم غني کړي. یاد بنسټ دغه اظهارات په هغه راپور کې خپاره کړل چې د اټومي انرژۍ نړیوالې ادارې لخوا ترلاسه شوي معلومات یې پکې تحلیل او څېړلي وو. (العربيه نېټ، ۵/۳/۲۰۲۳)].

پنځم: که ښه ځیر شو، پوهېږو چې نتنياهو پر دغو موضوعاتو تمرکز کوي او د ايران پر ضد د ځواکمنو بريدونو په پلانولو سره غواړي يهودیان په ځان او خپل حکومت راټول کړي او داخلي ګډوډيو ته د پای ټکی کېږدي او واکمني يې کمزورې نه شي.که نتنیاهو دغو ګډوډیو ته تسلیم شي او د مهارولو لپاره یې یو لوی اقدام ونه کړي؛ ستونزې يې زیاتېږي او حاکمیت ته یې ګواښ کېږي. داسې ښکاري چې د نتنياهو د حکومت د ارادې او پلانونو خبرونه تر واشينګټن پورې ورسېدل، امریکا هم د دغه اقدام د مخنیوي لپاره لاس په کار شوه. ځکه چې اوس د امريکا پام د خپلو ګټو پر بنسټ په اوکراېن کې د روسيې جګړې او د چین موضوع ته دی او نه غواړي چې په سيمه کې د ايران او يهودي ادارې ترمنځ په جګړه کې ښکېله شي. امريکا پوه شوې چې نتنياهو د خپل داخلي کړکېچ حلولو په موخه له ايران سره د جګړې په تړاو جدي فکر کوي او دغې موضوع بايډن اندېښمن کړی؛ ځکه چې امریکا په خپلو ډېرو اظهاراتو کې د خپلو چارواکو لخوا په وار وار ویلي چې د يهودي دولت امنیت ټینګولو ته ژمن دي؛ خو لکه څنګه چې وویل شول، امریکا اوس په نورو جګړو کې بوخته ده.

شپږم: یهودي ادارې ته د امريکايي لوړپوړو پوځي چارواکو وروستي سفرونه د دې لپاره وو چې نتنياهو د ايران پر وړاندې له جګړې راوګرځوي، ترڅو بایډن هلته ښکېلېدو ته اړ نه شي؛ ځکه امریکا اوس نه غواړي چې له چین او د اوکراین پر وړاندې د روسیې له جګړې پرته پر بل څه ځان بوخت کړي. لکه څنګه چې وویل شول؛ دغه سفرونه د امریکا د دغوو دوو ګټو ساتلو لپاره شوي:

الف: امريکا د اټومي انرژۍ نړیوالې ادارې مشر وهڅاوه چې د ایران د اټومي پروګرام په تړاو نرم بيانونه ورکړي او د ايران پر وړاندې نرم درېځ غوره کړي. د دغې ادارې مشر له ايراني لوړپوړو چارواکو سره په داسې حال کې ناسته وکړه چې په ورته وخت کې امريکايي چارواکي له سيمې څخه په ليدنه بوخت وو. نوموړي په دې برخه کې د يوه لوی پرمختګ خبر ورکړ او ويې ويل: «ايران هوکړه کړې چې په بېلا بېلو سايټونو کې څارونکو کيمرو ته بيا ځلې اجازه ورکړي او په پلټنو کې زياتوالی راولي» (ار ټي، ۴/۳/۲۰۲۳). بیا د دغې ادارې د مشر د پام وړ بيان وشو چې د الجزيرې نېټ ۵/۳/۲۰۲۳ په حواله په لاندې ډول دی: (رافایل ګروسي شنبه د تهران سفر په ترڅ کې وويل: « پر اټومي تاسیساتو هر راز پوځي برید ناقانونه دی». نتنياهو د ده په ځواب کې وویل: «رافايل ګروسي... نامناسب اظهارات وکړل».

ب: د نتنياهو پر وړاندې د وروستيو اعتراضونو شدت ته په کتو، امريکا اوسمهال نه غواړي چې يهودي اداره د ايران پر وړاندې جګړه پیل کړي؛ بلکې غواړي چې نتنياهو په داخلي کړکېچ کې ښکېل پاتې شي او لاریونونه دومره شدت پيدا کړي چې په پايله کې یې د نتنياهو حکومت ړنګ شي، ترڅو د امريکا د ډيموکرات ګوند پلویان د يهودي ادارې واک بيا ځلې خپل کړي...  امريکا د يهودي ادارې په سياسي او پوځي حلقو کې پراخ نفوذ لري.

اووم: داسې ښکاري چې امريکا به په ډېر احتمال وتوانېږي چې نتنياهو له ايران سره له تهاجمي جګړې رامنعه کړي؛ په ځانګړي ډول دا چې یهودي اداره دومره ډارنه ده چې د امریکا له ملاتړ پرته دا جګړه نه شي پیل کولی.

ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِنَ النَّاسِ

ژباړه: «په دوى باندې ذلت مسلط شوى دى، هر ځای چې دوى وموندل شي، مګر (دا چې دوى منګولې ولګوي) د الله په رسۍ او د خلکو په رسۍ.» [ال عمران: ۱۱۲]

دا د قضيې یو اړخ و؛ له بل اړخه، که نتنياهو پر ايران د بريد تمه له لاسه ورکړي، نوموړی به قطعاً په امريکا کې د خپلو جمهوري غوښتونکو بادارانو په همغږۍ د بل برید اقدام وکړي ترڅو د ځان پر وړاندې د مخالفانو خوځښتونه راکم کړي. هغه ښايي  په فلسطین کې د شخړو له زیاتولو، پر غزې تړانګې یا پر لبنان له برید پرته بل بدیل پیدا نه شي کړای. نتنیاهو د واک ليونی دی او په هيڅ وجه واک پرېښوولو ته حاضر نه دی. هغه پرځان د ښي لاسو ګوندونو ايتلاف او يهودي مذهبي کسان راټول کړي، هغوی په هرځای کې تر نوموړي زيات د مسلمانانو وينې تويولو ته تږي دي.

دا واقعیت ورو ورو راڅرګندېږي؛ سما نيوز پنجشنبه د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر ۹مه خبر خپور کړ: (اشغالګرو ځواکونو نن سهار د جبع ښارګوټي په جنين سیمه کې درې فلسطينيان شهیدان کړل. اسرایلي ځانګړي ځواکونه د جبع ښارګوټي د جنين سیمې سويل ته دننه شوه او پر يوه موټر یې ډزې وکړې چې څلور ځوانانو پکې سپاره وو؛ له دې ډلې درې ځوانان شهیدان شول. د مقاومت ډلې له دغو ځواکونو سره ښکېلې شوې او بیا نور مرستندویه ځواکونه ښارګوټي ته راورسېدل؛ بلاخره اسرایلي ځواکونه له ښارګوټي ووتل). فرانس ۲۴ هم د ۲۰۲۳م کال د مارچ پر ۱۰مه خبر ورکړ چې: (القدس ای ايف پي- اسرایلي پوځ او د فلسطين د عامي روغتيا وزارت اعلان وکړ چې په اشغال شوې لوېديځه غاړه کې جمعه يو فلسطينی د يوه اسرایلي له لوري شهید کړای شو. د تاوترخوالي د څپو په ترڅ کې نن د ورځې په لومړيو کې څلور فلسطينيان شهیدان شول؛ یو یې هغه کس و چې په تل ابيب کې یې پر اسرایلیانو برید وکړ او درې تنه یې ټپیان کړل. پنجشنبه يوه فلسطيني د تل ابيب پر ډيزينګوف سړک ډزې وکړې چې په پايله کې درې تنه ټپيان شول، چې په هغوی کې د اسرایلي روغتيايي سرچينو په قول د يوه ټپي حالت نازک ښودل شوی دی؛ بریدګر د پولیسو لخوا ووژل شو. له بل پلوه، اسرایلي پوليسو وويل چې هغوی دوه تنه نيولي چې يو پکې د تل ابيب په سويل کې د رامالا ښار او بل د نجوف په سويل کې د کيسفا ښار اوسېدونکي دي، پر دوی د ډيزينګوف بریدګر د لېږدولو تور پورې شوی دی).

یهودي دولت مسلمانان نیسي او وژنې یې او د دې کار لپاره په خپل شاوخوا کې د مسلمانانو له حکامو د کوم ګواښ وېره نه لري!

اتم: يهودي اداره په سيمه کې د سرطان دانې ته ورته ده چې د سيمې يو حاکم یې هم د له منځه وړلو يا ان مخنيوي لپاره څه نه کوي؛ بلکې له دغې ادارې سره د اړیکو په عادي کولو کې له یو بل سره سیالي کوي! دوامدار دا فکر کوي چې د يهودي ادارې شتون ته خطر او ګواښ پېښ نه شي. یوازې یهودي رژیم نه دی چې د ځان پر وړاندې ګواښونه له منځه وړي، بلکې دغه خاین حکام په خپله چوپتیا له دوی سره لویه همکاري کوي! يهودي اداره پر اسلامي خاوره، د فلسطين پر مقدسه ځمکه پرته ده؛ نو له دوی سره اړیکې باید د جګړې اړیکې وي؛ له دوی سره اړيکې عادي کول يو ستر جرم دی:

إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

ژباړه: «بېشكه الله سبحانه وتعالی تاسو له هغو كسانو سره له دوستۍ کولو څخه منع كوي چې له تاسو سره يې په دین كې جنګ كړى دى او تاسو يې له خپلو كورونو څخه ایستلي ياست او ستاسو په ایستلو كې يې یو له بل سره مرسته كړې ده، او هر هغه څوك چې له دوى سره دوستي وكړي، نو همدغه كسان ظالمان دي» ( الممتحنة: ۹)

دا د شريعت حکم دی چې بايد پلی شي. د اسلامي نړۍ حاکمان د دغه حکم پلي کول نه غواړي یا یې باداران اجازه نه ورکوي؛ خو باید په یاد ولرو چې دا يو ژوندی امت دی او د ظلم او نابرابرۍ پر وړاندې د ډېر وخت لپاره چوپ نه پاتې کېږي؛ که چوپ هم وي، دغه چوپتيا د زمري چوپتیا ده چې تر برید وړاندې وي. دغه امت به بيا ځلې اسلامي ژوند ته ستنېږي او دويم راشده خلافت به تاسيسوي، انشاالله. خلیفه به امت را غونډ کړي او د اسلامي پوځ په رهبري کولو به یهودیان تر پښو لاندې کړي او لکه څنګه چې لومړی ځل ورننوتلي وو، همغسي به بیا مسجد الاقصی ته ننوځي او د یهودو غرور به له خاورو سره خاورې کړي!

وَيَقُولُونَ مَتَى هُوَ قُلْ عَسَى أَنْ يَكُونَ قَرِيباً

ژباړه: «اودو وايي: دا به كله وي؟ ته ووایه: امېد دى چې ډېر به نیږدې وي» ( الإسراء: ۵۱)

۱۴۴۴هـ.ق، د شعبان ۱۸مه

۲۰۲۳م کال د مارچ ۱۰مه

د مطلب ادامه...
Subscribe to this RSS feed

اسلامي خاورې

اسلامي خاورې

غربي هېوادونه

ټول لینکونه

د پاڼې برخې