HABER-YORUM

(Tercüme)

Mirziyoyev Özbekistan'ı Kerimov'un Zamanına Geri Döndürdü

Haber:

Namangan aktivisti Abbas Asad'a göre,  bu hafta Namangan camilerinde ezan durdu. Özbekistan'daki Müslümanların Ruhani İdaresi temsilcisi, kimliğinin açıklanmaması kaydıyla gazetecilere yaptığı açılamada şöyle dedi: “Özbekistanlı Müslümanların ruhani yönetimi camilerin hoparlör kullanmamasını tavsiye etti.” Özbek hükümetindeki isimsiz bir kaynak ise Azadlık ajansına yaptığı açıklamada, “4 Eylül 2019’da Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in gizli emrinin ülke camilerinde ezan sesinin miktarını sınırlandırma talimatlarını içerdiğini söyledi.” Bu talimatları içeren belgenin bir kopyası Özbekistan Kurtuluş Ofisi tarafından Liberty Radyosuna ulaştırılmıştır. Bu belge Cumhuriyet Sağlık Bakanlığı'nın camilerden gelen gürültünün insan sağlığına zararı hakkında özel sonuç ve önerileri sunma talimatı üzerine hazırlanmıştır.

Yorum:

Cumhurbaşkanı Kerimov’un emriyle Güvenlik güçleri tarafından 2005 yılında gerçekleştirilen bölge halkından yüzlerce kişinin idamını emrettiği Andican'daki korkunç katliamın hemen ardından camilerden Ezan okunması durduruldu. Daha sonra rejim, camiler ve insanlar üzerindeki kontrolünü sıkılaştırdı ve ezan sesini caminin içerisi dışında duymadılar. Bu yasak, Özbekistan’ın yeni cumhurbaşkanı tarafından yeni bir dini reform paketi kapsamında kaldırıldığı 2017 yılına kadar sürdü. Şimdilerde ise geçmişteki süreç yeniden başlatılmış oldu.

Gözlemciler, son birkaç ay içerisinde, Özbek makamlarının İslam ile savaşmak için daha yeni ve daha cesur yollar bulmaya ve uygulamaya başladığını belirtti. Bu yılın Ekim ayı başlarında gazeteciler tarafından yayınlanan belgenin referans noktası muhtemelen cumhurbaşkanının gizli kararıydı. Belge, sakallara ve başörtüsüne karşı bir kampanya başlatılmasından bahsediyor. Ayrıca, bu karara dayanarak, Cumhuriyet genelinde, önleyici faaliyet olarak İslami başörtüsü takan kadınların listeleri derlenmektedir. Bu gizli kararnameye göre, güvenlik güçleri nüfuz üzerinde Eylül-Aralık ayları arasında ciddi kontrol sağlama görevini üstlendi.

Ekim ayının başlarında, kolluk kuvvetleri yerel komisyonlar ve öğretmenlerle toplantılar düzenledi ve Fergana, Andican ve Namangan'da “Dini Ortamın İyileştirilmesi” başlıklı toplantılar düzenlediler. Basında çıkan haberlere göre, 4 Ekim'de Andican bölgesindeki Shekharchansky semtinde düzenlenen ve 18-19 yaş arasındaki gençlerin katıldığı olaylarda, Shekrchansky bölge polis memuru Murat Ahmet Aliyev şöyle dedi: “Biz Türk değiliz, İranlı değil, biz Özbekiz. Atalarımızdan miras kalan gelenekleri izleyelim. Allah Subhânehu ve Teâlâ'yı kalbimizde analım ve ellerimiz işle meşgul olsun. Dedesi sakal bırakmıyor, oğlu ve torunu bırakıyor, böyle bir aile çok komik.”

Ekim ayının ortalarında, Özbekistan Devlet Güvenlik Servisi, ülkenin çeşitli şehirlerinde düzinelerce Hizb-ut Tahrir üyesinin gözaltına alındığı bir dizi tutuklama gerçekleştirdi. Tutukluların çoğunun 19 yıl hapis cezasından sonra bir yıldan daha az bir süre içinde serbest bırakılmasının ardından, şimdi yine parmaklıklar ardında olmaları çok dikkat çekicidir.

Mirziyoyev ve ülkedeki yabancı temsilciler tarafından gerçekleştirilen reformlar, popülist ve göstermelik olmasına rağmen, Orta Asya nüfusunun yarısından fazlasının yaşadığı bir ülkede İslamî uyanışa karşı yıllarca süren mücadelenin sonuçlarını göstermektedir. Bu nedenle rejimin, İslamcı eylemcilere karşı ideolojik mücadele planını terk ettiği ve şiddet, cebir ve zulüm yöntemlerine döndüğü açıktır.

Hizb-ut Tahrir Merkezi Medya Ofisi İçin Yazan

Muhammed Mansur