[وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ]

(یونس: ۱۲)

ژباړه: د انسان حال دا دی کله چې سختي پرې راشي، که په ولاړه، ناسته او یا هم ملاسته وي موږ خپل ځان ته بولي. خو کله چې موږ له هغه ستونزې لرې کړو، داسې نافرماني کوي چې ګواکې هغه هېڅکله په بده ورځ کې موږ ځان ته نه وو بللي. په همدې ډول له حده تيري کوونکو ته د هغوی کړه وړه ښایسته کړل شوي دي.

ډېری کسان چې کله له ستونزو، ناروغیو او ناخوالو سره مخ شي، نو ډېر ناارامه وي. دوی په دغه وخت کې ځانونه دیندارۍ ته ډېر نیږدې کوي او په دې سره له الله سبحانه و تعالی څخه دعا او غوښتنه کوي، چې دا ناخوالې ترې لرې کړي. دعاوې کوي، هیله لري چې دعاوې به یې قبولې شي. خو کله چې الله سبحانه و تعالی ستونزې ترې لرې کړي، نو بیا دومره کبر ته مخه کړي، چې ګویا هېڅ ستونزه نه وه ورته پېښه شوې. په چټکۍ ستونزمنې شېبې له یاده باسي او الله سبحانه وتعالی هم هېروي.

البته دا یو ښه کار دی چې یو مسلمان له الله سبحانه وتعالی څخه مرسته وغواړي او دې ته هیله من وي چې یوازې الله سبحانه و تعالی یې چارې ورته له ارامۍ ډکولی شي. خلک نه یوازې دا چې باید په ستونزو کې الله سبحانه وتعالی ته پناه یوسي، بلکې خوښیو په شېبو کې هم باید الله سبحانه وتعالی په یاد ولري، داسې شېبې چې هېڅ شی له لاسه نه پکې وځي.

سربېره پر دې، یو مسلمان باید د یوې پېښې پرمهال کوم شی ښه او یا بد ونه ګڼي، بلکې (خیر) ته باید هیله من وي او له هرې پېښې سره باید د اسلامي شرعیت پر اساس چلند وکړي او خپل تکلیف (مسوولیت) وپېژني.

پیغمبر صلی الله علیه وسلم په دې اړه فرمایلي دي:

«عَجَبًا (لِأَمْرِ) الْمُؤْمِنِ لَا يَقْضِي اللهُ لَهُ قَضَاءً إِلَّا كَانَ خَيْرًا لَهُ، إِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ فَصَبَرَ كَانَ خَيْرًا لَهُ، وَإِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ فَشَكَرَ كَانَ خَيْرًا لَهُ، وَلَيْسَ ذَلِكَ لِأَحَدٍ إِلَّا لِلْمُؤْمِن»

ژباړه: د مومن حالت څومره په زړه پورې دی، د هغه لپاره په هر څه کې خیر نغښتی، کله چې له خوښۍ او نېکمرغۍ سره مخ کېږي، د الله سبحانه و تعالی شکر ادا کوي او دا د ده لپاره خیر دی. که له ستونزې سره مخ شي، په صبر کولو یې زغمي او دا هم د ده لپاره خیر دی.

که پورتني حدیث ته د کرونا ویروس له روان کړکېچ سره سر ورکړئ، دا ترې په ډاګه کېږي چې ډېری کسان د دغه ویروس له خپرېدو وروسته تر ډېره اسلام ته رجوع کوي او نن ورځ تر ټولو ډېر د خدای مرستې او ملاتړ ته هیله من دي. دغه کسان فکر کوي چې اوس له سختو شرایطو سره مخ دي. دغه احساس ځکه رامنځته شوی چې اوسمهال د یوې پېښې تر اغېز لاندې دي. دوی فکر کوي چې دغه ویروس د دوی لپاره (شر) دی او د ځان ساتنې په موخه هر ممکنه ځای ته لاس اچوي، ان الله سبحانه و تعالی ته دعا کوي او فکر کوي چې الله سبحانه وتعالی په هغه څه نه پوهېږي چې دی یې په زړه کې لري.

خو اصلي پوښتنه دا ده چې ایا اسلامي امت تر دې وړاندې د کرونا ویروس په پرتله د بل لوی ویروس تر برید لاندې نه و راغلی؟ ډیموکراسي او د اسلام پر وړاندې د هغه د نظام ناوړه پروګرامونه تر کرونا ویروس خطرناک ویروسونه دي. ایا د خلافت له نسکورېدو وروسته امت تر ټولو ستره غمیزه او ناورین نه دي زغملي؟ ایا امت د ښکېلاک تر ولکې لاندې سیمو کې هره ورځ ناخوالې نه ویني؟ ایا امت د اسلام د دوښمنانو له بمونو او راکټونو وېره نه لري؟ ایا امت د نړۍ په کچه د اسلام په تطبیق کې ستونزه نه لري؟ ایا د دین پرېښودلو لپاره په زندانونو کې نه اچول کېږي؟ ایا هره ورځ زرګونه مسلمانان له لوږې نه مري؟ ایا هره ورځ مسلمانې ښځې تر تیري او شکنجې لاندې نه دي؟

 ایا مسلمانان باید دا فکر وکړي چې د کرونا ویروس له کبله له ستونزو او کړکېچ سره مخ دي، که دا فکر وکړي چې د یوه امت په توګه له اوږدې مودې راهیسې له سخت حالت سره مخ دي؟ په دې مانا چې د کرونا وبا باید مسلمانانو ته د ژوند د ستونزو په توګه ټکان ور نه کړي. دوی باید یوازې هغه مهال اسلام ته لومړیتوب ورنه کړي چې په شخصي ډول له ستونزو سره مخ شي؛ بلکې تل باید په دې پوه شي چې ټول امت نن ورځ له سخت حالت او کړاو سره مخ دی. ځکه دوی ملاتړی او دولت نه لري. نو اوسنی احساس باید تر ډېره لنډمهالی او احساساتي نه وي چې، یوازې تر کرونا ویروس پورې محدود شي، بلکې مومن تل باید د اسلام او امت لپاره په هڅه کې وي، نه د خپل ځان د ارامۍ لپاره.

اما تر ټولو غوره او لوړ ټکی دا دی چې الله سبحانه وتعالی زموږ له تمې لوړ کارونه کوي، توبه قبلوي او زموږ ګناهونه راته بښي. هغه سبحانه وتعالی هغه ذات دی چې زموږ ګناهونه بښي او موږ یې له اغېزو ساتي. ښایي موږ له ګناه او شرم پرته مخکې ولاړ شو، مهمه نه ده چې ګناهونه مو څومره لوی دي. الغفور ذات یې راته بښلی شي او لا هم ناوخته نه دی. هر مسلمان کولی شي توبه وکړي او په ډېر صمیمانه ډول ځان اسلام ته وقف کړي. مسلمانان باید د کرونا ویروس په خپل لنډ ژوند کې هره ورځ اندېښمن نه کړي، بلکې د امت تریخ ژوند یې اندېښمن کړي. هغوی کولی شي چې د نبوت پر منهج د خلافت تاسیس لپاره کار او هڅه وکړي او د خپل امت پر وړاندې خپل مسوولیت ادا کړي.

د حزب التحریز موخه ژوند ته د اسلام بیا راوستل او د اسلامي دعوت لېږد دی، چې له دې لارې مسلمانان خپله اساسي ستونزه (د اسلامي حکومت نشت) حل کړي. د اسلامي ژوند طریقه په دې مانا چې مسلمانان په خپلو اسلامي خاورو کې بېرته خپل اسلامي ژوند ته راوګرځول شي او داسې اسلامي ټولنه رامنځته شي، چې پکې اسلامي افکار او احساسات حاکم او اسلامي قانون پکې پلی شي. په دې ډول به ټول کارونه د الهي قانون سره سم مخکې ولاړ شي او په ټولنه کې به د حلالو او حرامو پر اړه واضېح نظر موجود وي. دا هرڅه یوازې د اسلامي حکومت(خلافت) تر سیوري لاندې ممکن دي؛ هغه ځای چې مسلمانان پکې خپل خلیفه وټاکي او بیعت ورسره وکړي. که د کتاب الله او نبوي احادیثو سره سمه پرېکړه کوي، دوی به ورته غوږ نیسي او پيروي به یې کوي. په دې شرط چې خلیفه به د اسلام پیغام د دعوت او جهاد له لارې ټولې نړۍ ته رسوي. د حزب موخه دا ده چې امت د اسلامي عقیدې پر بنسټ نهضت ته ورسوي. دغه حزب هڅه کوي چې اسلامي امت یوځل بیا خپل جلال او ځواک ته ورسوي او په دې ډول له نورو هېوادونو څخه ټول واک بېرته واخلي. دغه راز په نړۍ کې لومړۍ درجه دولت و اوسي او نړۍ د پخوا په شان رهبري او اسلامي قوانین پکې پلي کړي. (د بدلون لپاره د حزب التحریر منهج)

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر ته

لیکوال: امانه ابې

ژباړن: جواد عثمان

 

د رسول الله صلی علیه وسلم او راشده خلفاوو په وخت کې مسلمانانو د رسول الله صلی علیه وسلم د سنتو مطابق د رمضان میاشتې روژه په یوه وخت نیوله او په یوه وخت یې پای ته رسوله. رسول الله صلی علیه وسلم فرمایلي دي:

«صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ»

ژباړه:‌ روژه د سپوږمي له راختلو «هلال» سره ونیسۍ او له پریوتلو سره یې پای ته ورسوئ!

(نسائي)

پورتنی حدیث ټولو مسلمانانو ته له کوم توپیر پرته د رمضان میاشتې د روژې په اړه لارښونه کوي او دا څرګندوي وي چې دا حکم پرته له دې چې د سیمو توپیر په نظر کې ونیسي، د ټولو مسلمانانو لپاره دی. رسول الله صلی علیه وسلم دا واضېح کړې چې که سپوږمی په هرځای کې د هر مسلمان لخوا ولیدل شو، نو د نورې نړۍ پر مسلمانانو لازمېږي چې له هغې پیروي وکړي او روژه ونیسي. د سپوږمي په لیدلو «هلال» کې هېڅ مسلمان پر بل مسلمان او هېڅ ځمکه پر نورو ځمکو باندې غوره والی نه لري. د انصارو له یوې ډلې څخه روایت دی چې:

«غُمَّ عَلَيْنَا هِلَالُ شَوَّالٍ فَأَصْبَحْنَا صِيَامًا فَجَاءَ رَكْبٌ مِنْ آخِرِ النَّهَارِ، فَشَهِدُوا عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُمْ رَأَوُا الهِلَالَ بِالأَمْسِ؛ فَأَمَرَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يُفْطِرُوا مِنْ يَوْمِهِمْ، وَأَنْ يَخْرُجُوا لِعِيدِهِمْ مِنَ الغَدِ»

ژباړه: موږ د ورېځې له امله د شوال میاشت ونه لیده، نو سبا ورځ مو روژه ونیوله. د ورځې په پای کې مدینې ته له بیرون څخه کاروان راورسېد او دوی تېره ورځ رسول الله صلی علیه وسلم ته د میاشتې د لیدلو شاهدي ورکړه. په دې ډول رسول الله صلی علیه وسلم موږ ته امر وکړ ترڅو روژه ماته کړو او سبا سهار د عید «اختر» لپاره راټول شو.

( احمد)

«کورایب» له مدینې منورې څخه شام ته له سفر وروسته بېرته مدینې منورې ته ستنیږي، ترڅو  عبدالله ابن عباس «رض» ته د سپوږمي د هلال خبر ورکړي، خو د عبدالله ابن عباس «رض» دغه لیدل ردوي. د عبدالله ابن عباس «رض» دغه کړنه اکثریت علما د ده اجتهاد بولي او دا ښکاره خبره ده چې د یو صحابي اجتهاد د قران او سنتو عامیت نه شي مشخصولی. د دې ترڅنګ دغه اجتهاد د پورته ذکر شوو شواهدو سره په ټکر کې هم دی. حقیقت دا دی چې رسول الله صلی علیه وسلم د هغه مسافر د سپوږمي هلال منلی چې له یوې بلې سیمې څخه مدینې ته راغلی و. په همدې خاطر دا پر ټولو مسلمانانو واجب ده چې ټول په یوه وخت د رمضان میاشتې روژه ونیسي او په یو وخت اختر ونمانځي. د رمضان او شوال میاشتو لیدل «هلال»، که د نړۍ په هره سیمه کې د هر مسلمان لخوا وشي، نو له هغې څخه پیروي د نړۍ د ټولو مسلمانانو شرعي مکلفیت دی. 

د سپوږمي لیدل باید پر سترګو باندې وشي او د نجوم د علم پر اساس محاسبه د دې لیدنې لپاره کوم بدیل نه شي کېدای. د رسول الله صلی علیه وسلم د فرمان مطابق باید د روژې نیول او ماتول پر سترګو باندې د سپوږمي د لیدلو «هلال» له لارې وشي. رسول الله صلی علیه وسلم فرمایلي دي:

«إِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا، وَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا، فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَاقْدُرُوا لَهُ»

ژباړه: کله چې تاسو د سپوږمي راختل «هلال» ولیدل، نو روژه ونیسئ، کله چې تاسو سپوږمی وینی، نو روژه پای ته ورسوئ او که له تاسو څخه ورک شي، نو بیایې وټاکئ

. (بخاري)

په دې ډول اسلام د رمضان او شوال پیل د سپوږمي پر لیدلو سره اجباري کړی او د رمضان د پیل او د عید د ټاکلو لپاره یې نورو محاسبو ته اجازه نه ده ورکړې.

د رسول الله صلی علیه وسلم د سنتو پر پیروي سره به د نبوت پر منهج خلافت اسلامي امت له اندونیزیا څخه تر مراکشه په عملي ډول د رمضان میاشتې د روژې د پیل او پای په اړه سره متحد کړي.

حزب التحریر-ولایه پاکستان مطبوعاتي دفتر

 

خبر:

ډونالډ ټرمپ د جنورۍ په پای کې د سپینې ماڼۍ یو مشاور ته خبرداری ورکړی و چې که د کرونا پر وړاندې جدي اقدامات ونه کړو، نو زموږ لپاره به یو نوی فصل پرانيزي. مانا دا چې د کرونا ویروس د دې توانایي لري چې سلګونه زره امریکایان ووژني او اقتصاد به مو هم له خپل اصلي مسیر څخه تغیر کړي. سرچینه: (ګارډين)

تبصره:

دوې ورځې وروسته له هغې چې په واشنګټن کې د دغه ویروس مثبت پېښې ثبت شوې، ډونالډ ټرمپ د CNBC ټلویزیون له لارې په ژوندۍ بڼه وویل: «موږ به دغه ویروس په پوره ډول کنترول کړو، دا یو سړي له چین څخه راوړی او اوس نوموړی سړی هم روغ شوی دی». د فبروري ۲۹مه نه وه رارسېدلې(۶اونۍ وروسته) چې په هېواد کې د کرونا ویروس لومړۍ پېښه ثبت شوه، نو د ټرمپ ادارې د خپلو لافو د تحقق لپاره په عملي اقداماتو لاس پورې کړ.

روغتونونو او لابراتوارونو ته په پوره ډول اجازه ورکړل شوه، تر څو په بېړه سره د کووېدـ ۱۹ تشخیص وکړي. دوی له څلورو تر شپږو اونیو داسې تېرې کړې چې فکر کېدو چې مرض له منځه تللی، لکه څنګه چې ټرمپ مخکې ګواښ  کړی و، مګر د ناکامې رهبرۍ له امله یې ډېرې ویرانوونکې پایلې په یاد هېواد کې رامنځ ته کړې. نن په ټوله امریکا کې له ۴۰ زرو زیاتې پېښې ثبت شوې دي. (سرچینه: CDC, April 10, 2020)

د امریکا ځواب باید د کتاب په متن کې راتلونکي نسل ته د ناورین پر وړاندې د امریکا د ناکامې هڅې په څېر درس ورکړل شي، ران کلین چې په ۲۰۱۴ ز کال کې یې د اېبولا پر وړاندې په مبارزه کې تر ټولو مخکې و، تازه یې د جورج ټاون پوهنتون کاري ټیم ته وویل: «چې د واشنګټن پېښه یوه ډېره عجیبه ناکامي ده». جېرمي کانینډېک چې له ۲۰۱۳ -۲۰۱۴ پورې یې د متحده ایالتونو په نړیوالې پراختیایي ادارې (USAID) کې د نړیوالو ناورینونو ته د امریکا له خوا د ځواب ورکولو مسوول و، دغه شپږ تېرې شوې اونۍ يې د مبارزې د دوران په نوم یادې کړې. نوموړي ګارډین ته وویل:« موږ په دغه نوي عصر کې د یو اساسي دولت او لوړې رهبرۍ په درلودو سره بیا هم د لویې ناکامۍ شاهدان یو». د نیویارک د بورس بازار له نیمایي څخه زیات په پوره ډول په دغه بحران کې رالوېدلی. د جنوري په ۳۰مه د روغتیا نړیوال سازمان نړیوال ترینګلی حالت اعلان کړ، هغه وخت ټرمپ وویل:«موږ یوازې پنځه نفر ناروغان لرو، نور هر څه په پوره ډول سم او جوړ دي». 

د دوو اونیو په تېرېدو سره کله چې حالت عادي و، موږ هیله درلوده چې نیم میلیون کارکوونکي به د بې کارۍ د بیمې غوښتلو لپاره اسناد وړاندې کړي، خو له دوو اونیو وروسته د دغو کسانو شمېر ۱۰میلیونو ته لوړ شو. امریکا له یو عجیبه اقتصادي ناورین سره مخ ده چې ښایي له نړۍ څخه یې شاته پرېږدي. پوښتنه دا ده چې دوی له دغه بحران څخه د وتلو لپاره تیاری لري؟ له دې څخه ښکاري چې هغه څه چې د دغه اقتصادي بحران لامل شوي، په ډېرې چټکۍ سره ټولو کپیټلیسټي هېوادونو ته به ورسېږي. خو خبره دا ده چې کانګرېس دوه ټرېلیونه ډالر د کرونا ویروس د مخنیوي او د اقتصاد د ساتلو لپاره ځانګړي کړل چې د ډېرو لپاره به اقتصادي ملاتړ شي. بد خبر دا دی چې داسې ښکاري چې که دغه ناورین د اونیو او یا میاشتو لپاره دوام وکړي، نو د هغو لپاره د پیسو لېږل ستونزمن کار دی چې هغوی همدا اوس اړ دي. 

د یو ډیموکراټیک ملت د رهبر په توګه، دا یوه لویه ناکامي ده چې وایي، دا د ډیموکراسۍ مرکز دی او کپیټلیستي سیستم نړۍ ته له دې ځای څخه سرچینه اخیستې او بیا همدلته له ستونزو سره مخ شو. د کانګرېس نمایندګان په دغه ګواښ پوهېدل، مګر مخکې له دې چې د امریکا د بورس بازار دغه شان تاریخي رکود ته لاړ شي، دوی په میلیونونو ډالر او خپل سهمونه هلته خرڅ کړي وو. دوی د کووېدـ ۱۹د خطرونو د مخنیوي لپاره د سناتورانو مجلسونه راوغوښتل، مګر تر څو چې دغه ویروس نه و راغلی، ټولو به ویل چې هر څه زموږ په کنترول کې دي. نیویارک ټایمز د دغو ډارنو نماینده ګانو په هکله وویل: «دوی کولای شي تغیرات راوړي، مګر دوی د خپلو ګټو په لټه کې دي او هر هغه هېواد هم دغه حالت لري چې د بشري سیستم (پانګوالي سیستم) په واسطه رهبري کېږي. کپیټلېزم خلک استثمار کړي او ديموکراسي یې خپل هوا او هوس ته پرته له قېمت څخه دلالي کوي او د دغه ټولنیوونکي ویروس په وخت کې به د خلکو لپاره ډېره لږ مرسته وکړي، پرته له دې چې له ۲-۳ سلنې د نړۍ هغه قدرت لرونکو ته به ګټه ورسوي.   

پانګوال له دغې موضوع سره په دریو پړاوونو کې معامله کوي: لومړی، غوښتل یې چې دغه ویروس پټ کړي، دویم، قرنطین او لږ لږ بندیز ولګوي، درېیم دا چې پوره په کور کې پاتې شي. د دغو دریو پړاوونو په سرته رسولو سره بیا هم دوی ونه شو کولای چې ستونزه حل کړي، بلکې اقتصاد ته یې نور هم تاوان واړولو او دغه ویروس نور هم زیات شو. لکه څنګه چې موږ یې په پانګوالي ټولنه کې وینو او غږ یې اورو دغو ستړیاوو او بې صبریو خلک ډېر وځورول.

سمه خبره دا ده چې د دغه ویروس پر وړاندې د الله سبحانه وتعالی د قانون له ویلو سره سم تدابیر ونیسو چې یاد قانون داسې وایی چې مرض له هر ځای څخه سرچینه اخیستې او له څه شې راپیدا شوی، نو باید ټولې سرچینې یې بندې شي تر څو د مرض اساس له منځه یووړل شي او روغ خلک په بل ښار کې چې هلته مرض نه وي، خپل کار ته دوام ورکړي او تولید وکړي.

په دې اړه په بخاري کې له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه روایت شوی، چې هغه صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«إِذَا سَمِعْتُمْ بِالطَّاعُونِ بِأَرْضٍ فَلاَ تَدْخُلُوهَا، وَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ وَأَنْتُمْ بِهَا فَلاَ تَخْرُجُوا مِنْهَا»

 ژباړه: که ‎په ځمکه کې تاسو د طاعون په مرض باندې اخته شوئ، نو هغه ځای ته مه ورځئ او که په هغه ښار کې هم دغه مرض راغی چې تاسو پکې اوسېږی، نو تاسې له دغه ښار څخه بهر مه ځئ.

(بخاري)

اسلام وایي چې دغه مرض باید په همدغه ځای کې چې راپیداشوی، همدلته له منځه ولاړ شي او د یاد ځای خلک په خپل ځای پاتې شي او له نورو ځایونو څخه خلک دغه ځای ته رانه شي، دا د شریعت خبره ده؛ ځکه تر اوسه پورې صحیح او پرځای پاتې ده.

سمه پروسه چې په یاده سیمه کې له دغه ټولنیوونکي مرض مخنیوی وکړي، دا ده چې پر مرض اخته کسان باید قرنطین شي او پرته له لګښت څخه د ډاکټر تر پاملرنه لاندې وساتل شي، روغ کسان باید خپل کار ته ادامه ورکړي او ټولنیز او اقتصادي ژوند به هم ادامه پیداکړي، داسې نه لکه نن یې چې ټول بشري ژوند یې فلج کړی دی، تر څو بحران لاپسې ډېر او نورې ستونزې هم راولاړې کړي.  

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر ته

د محمد عادل له خوا