(ژباړه)

الحمد لله والصلاة والسلام علی رسول الله وعلی آله وصحبه ومن والاه وبعد:

 په عامه توګه اسلامي امت ته چې الله سبحانه وتعالی تر ټولو ښه امت ګرځولی، په ځانګړې توګه د حزب التحریر ځوانانو ته چې صادقانه او مخلصانه اسلامي دعوت لېږدوي او الله تعالی عزت ورکړی دی، دغه راز د دې پاڼې ټولو هغو درنو لوستونکو ته چې په ډېر شوق یې لولي، اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

۹۹ کاله مخکې په دغه ورځ د هغه وخت جنایت کوونکي (مصطفی کمال) خلافت لغوه اعلان کړ. که څه هم دا ښکاره او ثابته وه چې د خلافت له منځه وړل ښکاره کفر او د اسلام حاکمیت له منځه وړل دي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم له حدیث سره سم، چې بخاري او مسلم روایت کړی وایي؛ باید د خلافت له منځه وړونکي سره مخامخ جګړه وشي. جناده ابن ابي امیه وایي: موږ په داسې حال کې عباده ابن صامت ولید چې هغه ناروغ و او ورته ومو ویل: الله تعالی دې شفا درکړي، موږ ته له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه داسې حدیث ووایه، چې الله سبحانه وتعالی له پیغمبر صلی الله علیه وسلم څخه د هغه په اورېدو، تاته ګټه کړې وي. عباده ابن صامت وویل: رسول الله صلی الله علیه وسلم له موږ څخه وغوښتل چې بیعت ورسره وکړو او موږ هم ورسره وکړ. په دغو برخو کې یې له موږ څخه بیعت واخیست:

«أنْ بَايَعَنَا عَلَى السَّمْعِ وَالطَّاعَةِ فِي مَنْشَطِنَا وَمَكْرَهِنَا، وَعُسْرِنَا وَيُسْرِنَا، وَأَثَرَةً عَلَيْنَا، وَأَنْ لَا نُنَازِعَ الْأَمْرَ أَهْلَهُ إِلَّا أَنْ تَرَوْا كُفْرًا بَوَاحًا عِنْدَكُمْ مِنَ اللَّهِ فِيهِ بُرْهَانٌ»

ژباړه: په سختۍ او اسانۍ، په غم او ښادۍ او نظر نورو ته موږ ته په لومړیتوب له موږ سره بیعت وکړئ. دغه راز له فرمان ورکوونکو سره تره هغه وخته جنجال ونه کړئ، تر څو مو چې ښکاره کفر نه وي پکې لیدلی، چې د الله تعالی پر وړاندې یې دلیل وګرځوئ.

نو واجب هغه وه، چې له مصطفی کمال سره د خلافت د سقوط پر مهال وسله واله جګړه شوې وای. قرباني ورکړل شوې وای، که په لوړ قیمت هم تمامېدای. خو هغه طاغوت چې د کومې جزا لایق و هغه جزا یې ونه لیده. له هغه وخته وروسته د بهترین امت تاریخ پیکه شو، چې د انسانیت د دعوت لپاره راوتلی و. هغه امت چې یو وخت یې د خلافت دولت درلود، چې د حق او عدالت په برخه کې ټوله نړۍ ترې وېرېده. خو اوس له پنځوسو زیاتې برخې شوی او هر یو یې د خپلې برخې لپاره له بلې برخې سره دښمني کوي. پر ټولو داسې بې رحمه واکمنان حاکم شوي چې پر هغوی رحم نه کوي. یوازې دا نه ده، بلکې چارې یې د استعمار او کفارو اجیرانو حکامو ته سپارلي دي. دغه راز شتمنۍ یې د الله تعالی د دین د دښمنانو اقتصادي څرخ ګرځولي.

په داسې حال کې چې د دې ځمکو او د خلکو شتمني غلا شوې او اقتصاد یې ړنګ دی او د دې ځمکو خلک ترې ګټه نشي اخیستی او حالت یې داسې دی چې «د یوه اوښ پر شا په وچه دښته کې اوبه بار وي او له تږې له منځه لاړ شي.» دا هم د دې احمقانو تر مخه واقع کیږي. او بې وزلي له حکامو او د هغوی شاوخوا خلکو پرته ټول خلک نیولي. دا هغه حکام دي چې د خپلو کړنو ګټه په ذلت او خوارۍ له خپلو بادارنو څخه اخلي او په دې کار سره له الله سبحانه و تعالی او پیغمبر سره یې خیانت کوي او هڅه کوي چې خلک د الله سبحانه و تعالی له لارې منحرف کړي.

اې مسلمانانو! خلافت د مسلمانانو سرنوشت ټاکونکې مسئله ده؛ له دې لارې حدود پلي کیږي، حرمت ساتل کیږي، د فتوحاتو زمینه برابریږي او اسلام او مسلمانان په پت او عزت سره اوسیږي. دا ټول د غالب او باحکمت الله په کتاب، د رسول الله صلی الله علیه وسلم په سنت او د صحابه وو په اجماع کې راغلي. او بسونکې ده چې مسلمانان د دې درېیو چارو په هکله فکر وکړي څو پوه شي چې خلافت څومره لویه فریضه ده:

لومړی: دا د رسول الله صلی الله علیه وسلم وینا ده چې طبراني په معجم الکبیر کې له عاصم او ابو صالح او هغوی له معاویه رضی الله عنه څخه روایت کړی چې ویې ویل: له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه مې واورېدل چې ویې ویل:

«وَمَن مَاتَ وَليسَ في عُنُقِهِ بَيْعَةٌ، مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»

ژباړه: هر څوک په داسې حال کې ومري چې له چا سره بیعت ونلري د جاهلیت پر مړینه مړ شوي.

او دا د مسلمان د ګناه پر عظمت دلالت کوي چې په داسې حال کې له خلیفه سره د بیعت کولو لپاره کار نکوي چې وس یې لري. نو پر دې دلیل دی چې باید حتما خلیفه شتون ولري او له هغه سره بیعت وشي.

دویم: د پیغمبر صلی الله علیه وسلم له وفات څخه وروسته صحابه کرام رضی الله عنه پر دې بوخت شول چې خلیفه وټاکي په داسې حال کې چې د میت خاورو ته د سپارلو لپاره عجله په نصوصو کې ډېره یاده شوې ده. په معرفه السنن و الاثار کې بیهقي ویلي: «شافعي له ابو سعید څخه روایت کړی: تر ټولو غوره عجله د میت خاورو ته سپارل دي، کله یې چې مړینه تثبیت شي.» دا د هر میت په هکله ده او حتی که رسول الله صلی الله علیه وسلم میت وي. نو صحابه کرام رضی الله عنه د پیغمبر پر جنازه هم د خلیفه ټاکل مقدم وګڼل. دا په دې دلالت کوي چې صحابه کرام رضی الله عنه د خلافت په اقامه کولو اجماع لري چې د رسول الله خاورو ته سپارل یې وځنډول او د خلیفه پر ټاکلو بوخت شول.

درېیم: عمر رضی الله عنه د خپل وفات پر ورځ د خلیفه د ټاکلو لپاره شپږ هغه کسان وټاکل چې د جنت زېری ورکړل شوی و او درې ورځې یې وخت ورکړ او وصیت یې وکړ چې که تر درېیو ورځو یې د خلیفه پر ټاکلو هوکړه ونکړه نو له درېیمې ورځې وروسته دې مخالف کس ووژل شي او پنځوس کسان یې دې کار ته وګومارل. حال دا چې هغوی ته د جنت بشارت ورکړل شوی و، حل و عقد شورا غړي او د صحابه وو کبار وو. او دا کار د صحابه وو تر مخ تر سره کېده. خو دا چې دا کار ناسم ګڼل شوی وي او یا یې چا مخالفت کړی وي کوم روایت نشته دی. نو دا هم دلالت کوي چې د مسلمانانو لپاره ناسمه ده چې له درېیو شپو او ورځو زیات وخت د خلیفه په نشتون کې تېر کړي. خو نن پر موږ د «درېیو ډېرې ټولګې» تېرې شوي!! لا حول و لا قوه الا بالله. نو اې مسلمانانو خلافت ډېر لوی امر او د مسلمانانو سرنوشت ټاکونکې مسئله ده.

اې مسلمانانو! له دې ټولو سره سره موږ د الله سبحانه وتعالی له رحمت څخه نا هیلې نه یو:

﴿إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ﴾

[یوسف: 87]

ژباړه: له الله سبحانه و تعالی څخه له کافرانو پرته بل څوک ناهیلي کیږي نه.

ځکه چې د الله له رحمت څخه یوازې کافران ناهیلې دي. هغه هم په داسې حال کې چې الله سبحانه وتعالی د ځمکې د خلافت هغو مومنینو ته وعده ورکړې چې صالح عمل تر سره کوي.

﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ﴾

[نور: 55].

ژباړه:الله ستاسو له هغو کسانو سره چې ایمان راوړي او ښه عملونه وکړي، وعده کړې چې هغوی په ځمکه کې هماغه شان خلیفه ګان وګرځوي لکه چې له هغوی څخه مخکې تېر شوي خلک یې ګرځولي ول.

همداسې پیغمبر صلی الله علیه وسلم د دکتاتورانو له حاکمیت څخه وروسته، چې اوس موږ پکې اوسېږو، د نبوت پرمنهج د خلافت د راتګ وعده ورکړې: «ثم تکون خلافة علد منهاج النبوة». یعنې دا چې له هغې وروسته به د نبوت پر منهج خلافت وي. دا حدیث احمد له نعمان بن بشیر څخه روایت کړی.

خو هغه څه مو چې مخکې وویل بیا يې هم تکرار وایو او ټینګار کوو چې له شکه پرته الله قادر او غالب دی او که یې موږ د دین نصرت وکړو نو زموږ نصرت به وکړي. او هغه دا دی چې د دې امر له مخلصینو او صادقینو څخه وو. د الله سنت همدا دی چې له اسمان څخه ملایک راښکته نشي چې زموږ پر استازیتوب د خلافت قایمېدو ته کار وکړي او موږ تکیه وکړو او یوازې لیدونکي وو. بلکې الله سبحانه و تعالی که وغواړي نو ملایکې به هم راواستوي که موږ په رښتیا سره کار وکړو. په هر نصرت او بریا کې د الله سبحانه و تعالی وعده همداسې ده. که هغه وعده د خلافت د راتګ په هکله وي او یا که د الله سبحانه و تعالی په لار کې د هرې جګړې په هکله وي.

او موږ د الله سبحانه و تعالی حمد او ستاینه کوو چې دې امت ته یې د حزب التحریر په رامنځته کېدو سره عزت ورکړ؛ هغه حزب چې خپل ځان یې د اسلامي ژوند او د خلافت رامنځته کولو ته وقف کړی دا حزب په رښتیا سره داسې رهبري ده چې خپلو خلکو ته دروغ نه وايي. داسې حزب دی چې اصلیت او ښه بوی یې ښکاره دی او هر هغه څوک یې چې د حس کولو وس نه لري له هغې لرې کیږي او غورځي. موږ دا حزب همداسې ګڼو او ټول شباب یې قاطع با عزم او فعاله مخلص خلک پېژنو، داسې خلک چې اخرت له دنیا څخه لوړ ګڼي او خپله شپه د الله رحمت ته او د هغه سبحانه و تعالی او د پیغمبر د وعدو تحقق په هیله سبا کوي او دا د الله سبحانه و تعالی لپاره ستونزمنه نه ده.

په پای کې، د خلافت تاسیس یوازې د حزب التحریر پر ځوانانو نه، بلکې پر هر مسلمان چې د دغه امر وړتیا لري فرض دی. نو اې مسلمانانو زموږ ملاتړ وکړئ او اې مسلمانو پوځيانو موږ ته نصرت راکړئ او په دې سره د انصارو سیرت او نصرت راژوندی کړئ، کله چې یې د الله سبحانه و تعالی دین ته نصرت ورکړ؛ الله سبحانه و تعالی هغوی ته د مهاجرینو وروڼه وویل، د هغوی ستاینه یې وکړه او په خپل سپېڅلي کتاب کې یې له هغوی څخه له کوم قید پرته د رضایت اعلان وکړ؛ خو یو قید یې کېښود او هغه قید د پیروۍ او احسان و:

﴿وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾[توبه: ۱۰۰].

ژباړه: هغه مهاجرین او انصار چې تر ټولو د مخه د ایمان بلنې ته په لبیک ویلو کښې وړاندې شول، دغه راز هغه کسان چې وروسته له نېکۍ او رښتینولۍ سره په په هغو پسې راغلل؛ الله سبحانه و تعالی له هغوی څخه خوښ او دوی له الله سبحانه و تعالی څخه خوښ شول. الله سبحانه و تعالی د هغوی لپاره داسې باغونه (جنتونه) چمتو کړي دي، چې لاندې به یې ویالې بهېږي او هغوی به پکې د تل لپاره اوسېږي. همدا ډېر لوی بریالیتوب دی.

 د الله سبحانه و تعالی له دین سره نصرت او د خلافت تاسیس د فضیلت او د اجر د لویوالي له امله و، چې حتی ملایکو د سعد ابن معاذ جنازه ولېږدوله، ځکه چې د الله سبحانه و تعالی له دین سره یې نصرت کړی و. لکه څرنګه چې حاکم په المستدرک علی الصحیحین کې روایت کړی دی.

په پای کې، هر څوک چې د خلافت له تاسیس څخه وړاندې د تاسیس لپاره یې نصرت او فعالیت کوي؛ اجر یې څو ځله له هغه کس څخه زیات دی چې وروسته له تاسیس څخه یې نصرت او مرسته کوي.

 ﴿لَا يَسْتَوِي مِنكُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُولَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِينَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ﴾

[حدید: ۱۰].

ژباړه: ستاسې څخه چې کوم کسان له فتحې (بریا) څخه وروسته مالي لګښت او جهاد وکړي، هغوی هېڅکله له هغو خلکو سره نه شي برابرېدلای چې له فتحې څخه مخکې یې مالي لګښت او جهاد کړی دی؛ د هغو درجه په وروسته وخت کې له مالي لګښت کوونکو او جهاد کوونکو څخه ډېره ستره ده؛ که څه هم الله سبحانه و تعالی له دې دواړو سره غوره ژمنه کړې ده. څه چې تاسو کوئ الله سبحانه و تعالی پرې خبر دی.

او موږ له الله سبحانه و تعالی څخه عاجزانه غواړو چې (د خلافت د راپرځېدلو د ۹۹مې کلیزې یاد) مخکې له دې چې ۱۰۰مه کلیزه یې یاد کړو د لوی نصرت زمینه وګرځي او بیا هغه راشده خلافت له سره پر نړۍ وځلېږي. 

﴿وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ﴾

[روم: 5].

ژباړه: او په دغه ورځ (د روم په برلاسه کېدو) به مسلمانان د الله سبحانه و تعالی په ورکړل شوې بریا باندې خوشالي وکړي. الله سبحانه و تعالی د هر هغه چا سره مرسته کوي چې خوښه یې شي او هغه برلاسی او پوره رحم لرونکی دی.  

والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته

ستاسو ورور د حزب التحریر امیر عطأ ابن خلیل ابو الرشته

 

۲۰۲۰م کال، د بیجنګ اعلامیې او د عمل دريځ (BPFA) ۲۵مه کلیزه ده؛ یو پراخ سند چې د ښځو په اړه د ملګرو ملتونو د څلورم نړیوال کنفرانس پایله وه، دغه کنفرانس د ۱۹۹۵م کال په سپټمبر میاشت کې د چین په بیجینګ ښار کې جوړ شو. موخه يې دا وه چې د ښځو حقوقو ته پرمختګ ورکړي او د جنډر مساواتو په نظر کې نیولو سره د نړۍ په کچه په سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو برخو کې د ښځو پیاوړتیا ډېره کړي او د جنډر اصطلاح د هېواد د قوانینو او پالیسو په ټولو برخو کې ځای پر ځای کړي. نو له همدې امله د ښځو او نجونو د پیاوړتیا لپاره په نړیواله کچه د نړیوالې پالیسۍ او د یوه عملي پروګرام لپاره طرح د منلو وړ وګرځېده تر څو د جنډر مساوات او د ښځو او نجونو بشري حقوق په ټوله نړۍ کې پلي کړي. له بل لوري د BPFA طرحه د اسلامي خاورو د ډيری حکومتونو په ګډون ۱۸۹ هېوادونو ومنله چې پر ژمنو او د دوی د اجنډاوو په پلي کولو کې به په خپلو هېوادونو کې له دوی سره مرسته کوي. په دغه اعلامیه کې ټولې موخې او اهداف د هېوادونو په منځ کې د پلي کېدو وړ وګرځېدې.

 

د څو لسیزو راهیسې، د "جنډر مساوات" مفهوم په BPFA او نورو نړیوالو موافقو کې شته او د نړۍ په کچه د متمدنو او پرمختللو دولتونو په ښودونکي او داسې مقیاس بدل شوی چې ښه ملتونه له ښځو سره څنګه چلند کوي. دې ته د نړیوال ارزښت په سترګه کتل کېږي چې ټول خلک باید غېږه ورته پرانیزي، پرته له دې چې خپلو کلتوري یا مذهبي باورنونو ته پام وکړي؛ په داسې حال کې چې دا مفهوم خپله په غرب کې د غربي سیکولریستي عقیدې پر اساس جوړ شوی. په حقیقت کې، ډېری خلک د جنډر مساواتو ته په ملتونو کې د ښځو د پرمختګ، د ژوند د مساوي‌والي او د دوی د پیاوړي کولو د داسې وسیلې په سترګه ګوري چې باید خبره پکې ونه شي. په دې توګه ټول هغه فرهنګونه او ایډیالوژۍ ظالمې، وروسته‌پاتې او د ښځو ضد ګڼي چې د جنډر له مساواتو سره په تقابل کې دي.

د کورنۍ او ټولنې لپاره د اسلام اصول د جنډر د برخې فعالانو، سیکیولر دولتونو او د ملګرو ملتونو د اجینسیو د تورونو هدف دي. له همدې امله، په اسلامي نړۍ کې پرلپسې رژیمونو هڅه کړې چې په اسلامي خاوره کې اسلامي احکام اصلاح او لغو کړي، د دروغو په نوم د ښځو د حقوقو خوندي کولو او عصري کولو ادعا کوي. په حقیقت کې، د ډيری اسلامي دولتونو او په ټوله نړۍ کې د مسلمانانو په ټولنه کې د جنډر مساواتو غربي مفهوم په زور منل د اسلام پر وړاندې د دوی په ایډیالوژیکه مبارزه کې د استعماري پانګوالو هېوادونو له لوري په کار اچول شوي چې د یوه سیاسي نظام به توګه د اسلام د راولاړېدو مخه ونیسي: د نبوت پر منهج خلافت، هغه چې د دوی واکمني ننګوي او په نړۍ کې د دوی ګټې ګواښي. په حقیقت کې له ډېر وخت راهیسې د فیمینیزم او استعمار تر منځ ټینګ یوالی شته دی. 

د BPFA له جوړېدو او د جنډر د نړۍ به کچه د جنډر د مساواتو دومرو جدي نیولو پنځه ویشت کاله تېرېږي خو بیا هم د اسلامي هېوادونو په ګډون په ټوله نړۍ کې د ښځو سیاسي، اقتصادي، محیطي او ټولنیزې ستونزې ورځ تر بلې ډېرېږي. د دوی د ژوند د پیاوړي کولو او او پرمختګ ورکولو ژمنې یې نه دي پوره کړې. د همدې لپاره، په همدې مارچ میاشت کې، د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو برخې نړیوال کمپاین پیل کړی، چې سرلیک یې دی: "بیجینګ + ۲۵: ایا د جنډر مساواتو نقاب لوېدلی دی؟" دا به ان شأالله د نړۍ په بېلا بېلو هېوادونو کې د اپرېل میاشت کې د ښځو د سمینارونو په اړه د کتاب په لیکلو سره پای ته ورسېږي. په دغه کمپاین کې هڅه کېږي چې: د جنډر مساواتو او په هغه کې د مېرمنو حقونو او د هېوادونو پرمختګ د ادعاګانو په اړه د غالبو نظریات ننګول؛ د دې څرګندول چې ایا د جنډر مساوات رښتیا هم یو نړیوال ارښت دی؟؛ د ښځو د ژوند په ښه والي کې د جنډر د برابرۍ د پالیسیو د پاتې راتللو لاملونه څېړي؛ د ښځو د اوسنیو ستونزو سره د رښتیني ايډيالوژیک او منظمو رېښو لاملونه تشرېح کوي؛ د BPFA او د ښځو لپاره د نورو نړیوالو تړونونو اجنډا افشا کوي او کمپاین به دا واضح کړي چې څرنګه د اسلام د بشپړو اصولو، قوانینو او نظامونو ځانګړې جامع نقشه - چې د هغه د سیاسي نظام، د نبوت پر منهج خلافت له لوري پلي کېږي - د ښځو دريځ لوړولو لپاره یو بدیل او سم لید وړاندې کوي؛ د دوی حقوق خوندي کوي، د دوی د ژوند حالت ښه کوي او په دولت کې رښتینی پرمختګ تر لاسه کوي. موږ ټولو هغو کسانو ته بلنه ورکوو چې په رښتیني ډول غواړي په ټوله نړۍ کې د مېرمنو لپاره ډېر سوکاله، عادلانه او خوندي راتلونکی رامنځته کړي، څو دا مهم کمپاین وڅاري او ملاتړ یې وکړي.

کمپاین کولای شئ دلته وڅارئ:

http://www.hi.zat.one/en/index.php/hizbuttahrir/19097.html

د فسبوک پاڼه:  https://www.facebook.com/WomenandShariah2

د کمپاین د پیل وېډیو لینک: https://youtu.be/kI0sfssW1ZQ

ډاکټر نسرین نواز

د حزب التحریرـ مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو برخې مشره

 

ښاغلیو یوسا اولفا، هافید مناصیر او فراز محمد فاتح ته:

 

(ژباړه)

د یوسا اولفا پوښتنه:

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

زموږ قدرمن شیخ صاحب، الله سبحانه تعالی دې ستاسې ساتندوی او مرستندوی شي.

زه یوه پوښتنه لرم: ایا د جوړولو (استصناع) د تړون مطابق د یو کور خرڅول روا دي؟ د بېلګې په ډول یو سړی ځمکه لري او پر بل شخص يې د استصناع د تړون مطابق خرڅوي، داسې چې خرڅونکي به پر دې ځمکه کور جوړوي. د دې کور ټول مشخصات، ساحه، د کوټو شمیر، په کور کې کاریدونکي ساختماني مواد او نور ټول شیان به په قرارداد کې واضح شوي وي. دا کور به تر ټاکلي مودې وروسته تسلمیږي او مبلغ به يې ټول مخکې له جوړېدو یا نیمايي له جوړېدو وړاندې او پاتې له جوړېدو وروسته ورکول کیږي. ایا دا ډول بیعه روا ده؟

جزاک الله خیراً. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

د هافید مناصیر پوښتنه:

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

عزتمن شیخ صاحب، ما د استصناع په اړه وضاحت غوښتی. ایا دا یو ډول بیعه ده؟ ایا موږ ته دا روا ده چې د ځمکې له مالک سره قرارداد وکړو، چې ته پر خپله ځمکه کور جوړ کړه او تر جوړولو وروسته به زه دواړه، ځمکه او کور درڅخه وپېرم؟

جزاك الله خیراً کثیراً

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

د فراز محمد فاتح پوښتنه:

السلام علیکم زموږ امیر صاحب!

ستاسو د بشپړې روغتیا هیله لرم!

زه غواړم د يوې پوښتنې په اړه چې په ورستیو کې تاسو په لاندې لینک کې ځواب کړې ده، پوه شم.

https://www.facebook.com/AmeerhtAtabinKhalil/posts/768605850003155

که چېرې څوک د قسط د تړون پر بنسټ یوه ځمکه یا موټر وپېري، نو د دې حکم څه دی چې پېرېدونکی یوازې د ټول مبلغ تر ورکړې وروسته د شي څښتن کېدای شي. یا په ځینو حالتو کې پېرېدونکی تر قرارداد لږ وروسته د شي څښتن کېږي. په داسې حال کې چې د پیسو تادیه د قسط په بڼه ادامه لري.

پورته حالاتو ته په کتو یو بل حالت هم شته: که يو څوک وغواړي، خپل موټر یا ځمکه د پیسو له بشپړې تادیې مخکې، په همدې منځ کې وپلوري، بیا دریم شخص پاتې مبلغ لومړي خرڅونکي شخص ته تادیه کوي، په داسې حالاتو کې د دې ډول بیعې شرعي حکم څه دی؟

جزاک الله خیراً

ستاسې ورور، فراز

ځواب

وعلیکم السلام ورحمة الله وبرکاته

ستاسې پوښتنې سره ورته دي، په تاسې کې ځینو د یوه کور - چې تراوسه جوړ شوی نه وي- د پېرودلو په اړه پوښتنه وکړه، دې بیعې ته سلم بیعه وايي. ځینو په تاسو کې د کور د خرڅولو خبره وکړه، حال دا چې تراوسه تکمیل شوی نه وي، دې ته د استصناع(جوړولو) عقد وايي. موږ وړاندې همدې ته ورته د يوې پوښتنې په ځواب کي ویلي وو، د یوه داسې کور پېرودل، چې تراوسه تکمیل شوی نه وي، د سلم یا استصناع بیعې تر حکم لاندې نه شي راتلای. وضاحت يې په دې ډول دی:

لومړی: د یوه داسې شي پلورل، چې پلورونکی يې ځښتن نه وي، روا عمل نه دی.

په دې اړه ګڼ احادیث شته:

سنن الترمذي له حکیم بن حزام څخه روایت کوي:

"أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ: يَأْتِينِي الرَّجُلُ يَسْأَلُنِي مِنَ البَيْعِ مَا لَيْسَ عِنْدِي، أَبْتَاعُ لَهُ مِنَ السُّوقِ، ثُمَّ أَبِيعُهُ؟ قَالَ: «لَا تَبِعْ مَا لَيْسَ عِنْدَكَ»"

ژباړه: «زه رسول الله صلی علیه وسلم ته راغلم او پوښتنه مې ترې وکړه: اې د الله رسوله صلی علیه وسلم، یو سړی ما ته راځي او زما څخه د یوه داسې شي د پېرودلو غوښتنه کوي، چې زما په ملکیت کې نه دی. ایا زه کولی شم دغه شی د ده لپاره له بازار څخه وپېرم؟ ويې فرمایل: «هغه څه مه خرڅوه، چې ته یې څښتن نه یې.»

ترمذي له عبدالله بن عمر څخه روایت کوي چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«لَا يَحِلُّ سَلَفٌ وَبَيْعٌ، وَلَا شَرْطَانِ فِي بَيْعٍ، وَلَا رِبْحُ مَا لَمْ يُضْمَنْ، وَلَا بَيْعُ مَا لَيْسَ عِنْدَكَ»

ژباړه: «دا روا نه ده چې پور دې له پلور سره یو ځای ورکړل شي (له پلورونکي څخه په پور شوو پیسو دې شی وپېرل شي). دا هم روا نه ده چې په یوه بیعه کې دوه شرطونه راشي. دا هم روا نه ده چې پر یوه داسې شي ګټه وشي، چې د چا په اختیار کې نه وي او دا هم روا نه ده چې داسې شی خرڅ شي چې لا هم ستا په ملکیت کې نه وي».

له همدې امله جایز نه ده چې يو کور یا اپارتمان دې له جوړېدو وړاندې خرڅ شي، ځکه تراوسه د چا ملکیت نه دی ګرځېدلی. دا خو پرېږده چې بیخې وجود ونه لري او جوړ شوی نه وي. په دې مانا، هغه اپارتمان چې تراوسه پورې تکمیل شوی نه وي، پلورل يې جایز نه دي. ځکه هغه څه چې پلورل کېږي -یعني اپارتمان- هغه تر اوسه موجود شوی نه دی. د اپارتمان د پلور د روا کېدو لپاره اړینه ده چې اپارتمان هغسې موجود شي چې یو اپارتمان ورباندې پوره کېږي لکه: تهداب، میلان، د کوټو چتونه، او داسې نور، چې د عرف له مخې د یوه اپارتمان لپاره اړین دي  او وښیي چې اپارتمان جوړ او سپارل کېدو ته اماده دی.

دوهم، یوه استثنا شته چې په شرعي نصوصو کې يې ذکر شوی دی. دې ډول پېر او پلور ته په دوه ډوله حالاتو کې اجازه ورکوي: سلم او استصناع، خو د پېر او پلور دا دوه حکمونه موږ پر نا تکمیل شوو اپارتمانو نه شو پلي کولای. وضاحت يې په دې ډول دی:

لومړی؛ سلم بیعه:

۱: د سلم بیعه: «پلورونکی ژمنه کوي، چې رانیوونکي ته به مشخص شوي توکي پر يوه ټاکلې نېټه د مخکې تادیه شوي مبلغ په مقابل کې ورکوي. په دې مانا چې د نقدو پیسو په مقابل کې د سوداګریز توکي رانیول، خو شی به څه موده وروسته پېرودونکي ته تسلیمیږي».

دا بیعه په اسلام کې جایزه ده، او په دې بیعه کې چې کوم ټکی په پام کې نیول کېږي هغه، وزن او شمېر دی. لکه څنګه چې د اسلامي شخصیې په دوهم جلد کې راغلي دي:

د سلم بیعې جایز والی په سنت سره ثابت دی، چې روایت يې ابن عباس کړی دی. دی وايي:

«قَدِمَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ وَهُمْ يُسْلِفُونَ فِي الثِّمَارِ السَّنَةَ وَالسَّنَتَيْنِ فَقَالَ: مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»

ژباړه: «رسول الله صلی الله علیه وسلم چې کله مدینې ته راغی دوی دا ډول بیعې کولې، چې د مېوو د حاصلاتو پیسې به يې یو، دوه او درې کاله مخکې ورکولې، رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: هر څوک چې مخکې له مخکې د یوه جنس پیسې تادیه کوي، نو باید د جنس اندازه او وزن معلوم کړي او دقیقه نېټه يې هم باید وټاکي». [مسلم]

عبدالرحمن بن ابزه او عبدالله بن ابی اوفی وايي:

«كُنَّا نُصِيبُ الْمَغَانِمَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِصلى الله عليه وسلمفَكَانَ يَأْتِينَا أَنْبَاطٌ مِنْ أَنْبَاطِ الشَّأْمِ فَنُسْلِفُهُمْ فِي الْحِنْطَةِ وَالشَّعِيرِ وَالزَّبِيبِ إِلَى أَجَلٍ مُسَمَّى، قَالَ: قُلْتُ أَكَانَ لَهُمْ زَرْعٌ أَوْ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ زَرْعٌ؟ قَالَا: مَا كُنَّا نَسْأَلُهُمْ عَنْ ذَلِكَ»

ژباړه: موږ چې کله د الله له رسول صلی الله علیه وسلم سره وو نو غنیمتونه به رارسېدل او چې کله به د شام کروندګر موږ ته راتلل، دا زموږ عادت و چې د غنمو، وربشو او غوړیو لپاره به مو مخکې له مخکې پیسې ورکولې، البته د رسید نېټه به معلومه وه. ما پوښتنه وکړه، «ایا له کروندګرو سره دا کښتونه موجود ولاړ وو او که نه؟» هغوی راته وویل، «موږ د شام له بزګرانو څخه په دې اړه پوښتنه نه ده کړې». (البخاري)

او په يوه بېل روایت کې راځي:

«إِنَّا كُنَّا نُسْلِفُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبِي بَكْرٍ وَعُمَرَ فِي الْحِنْطَةِ وَالشَّعِيرِ وَالزَّبِيبِ وَالتَّمْرِ إِلَى قَوْمٍ مَا هُوَ عِنْدَهُمْ»رواه أبو داود.

ژباړه: «موږ به د رسول الله صلی الله علیه وسلم په زمانه او د ابوبکر او عمر په وختو کې هم د غنمو، وربشو، خرما او ممیزو پیسې د دې اجناسو له رسیدو نه وړاندې ورکولې. هغوی داسې خلک وو، چې دا اجناس به هغه مهال نه وو ورسره موجود». (ابو داود)

له دې ټولو احادیثو څخه دا په څرګند ډول ثابتېږي چې سلم بیعه روا ده. دا چې په کومو شیانو کې سلم بیعه روا ده او په کومو شیانو کې نه ده روا، هغه په حدیث او اجماع کې څرګند شوي دي. سلم داسې یوه بیعه ده چې شی د پېرودونکي په ملکیت کې نه وي راغلی او د هغه شي پلورل چې تراوسه جوړ شوی نه وي، حرام دي. سلم په نصوصو کې له نورو څخه بېل شو او حرمت يې هم په نورو نصوصو واضح شو. له همدې امله هغه شیان چې په سلم بیعه کې روا دي هغه ټاکل شوي دي. له نصوصو څخه په استنباط موږ دا وموندل چې سلم بیعه په ټولو هغو شیانو کې چې اندازه کېږي او تلل کېږي روا ده او په هغو اجناسو کې هم روا ده، چې شمېرل کېږي.

د تلل کېدونکو او اندازه کېدونکو اجناسو سلم بیعه له دې حدیث څخه ثابتېږي. ابن عباس وايي:

«قَدِمَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ وَهُمْ يُسْلِمُونَ فِي التَّمْرِ السَّنَتَيْنِ وَالثَّلَاثَ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: مَنْ أَسْلَفَ فَلْيُسْلِفْ فِي ثَمَنٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»

ژباړه: «رسول الله صلی الله علیه وسلم چې کله مدینې ته راغی دوی دا ډول بیعې کولې، چې د مېوو د حاصلاتو پیسې به يې یو، دوه او درې کاله مخکې ورکولې، رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: هر څوک چې مخکې له مخکې د یوه جنس پیسې تادیه کوي، نو باید د جنس اندازه او وزن معلوم کړي او دقیقه نېټه يې هم باید وټاکي».

بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، ابن رشد الحفید.

 په يوه بل روایت کې ابن عباس رضي الله عنه وايي، رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«مَنْ أَسْلَفَ فِي شَيْءٍ فَفِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ».

ژباړه: «هر هغه څوک چې د يو جنس پیسې له وړاندې تادیه کوي، باید وزن، اندازه او د ورکړي نېټه يې دقیقه معلومه کړي». (البخاري)

له دې څخه څرګنده شوه چې تادیه کېدونکي پیسې د تلل شویو او اندازه شویو اجناسو په مقابل کې ورکول کیږي. شمیرل کیدونکي اجناس هم پکې راځي او په خوراکي توکو کې سلم بیعه روا ده.

دغه اجماع د ابن المنذر له لورې را نقل شوې ده. له بخاري څخه روایت دی، دی وايي شعبه موږ ته خبر راکړ چې محمد یا عبدالله ابن ابي المجالد ما ته وویل:

«اخْتَلَفَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَدَّادِ بْنِ الْهَادِ وَأَبُو بُرْدَةَ فِي السَّلَفِ فَبَعَثُونِي إِلَى ابْنِ أَبِي أَوْفَى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَسَأَلْتُهُ فَقَالَ: إِنَّا كُنَّا نُسْلِفُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبِي بَكْرٍ وَعُمَرَ فِي الْحِنْطَةِ وَالشَّعِيرِ وَالزَّبِيبِ وَالتَّمْرِ».

ژباړه: «د عبدالله بن شداد بن الهاد او ابو برده تر منځ پر سلف (مخکي تادیه شويو پیسو) باندې اختلاف راغی. هغوی زه ابن اوفی ته ولیږلم او ما له هغه څخه په دې اړه پوښتنه وکړه. هغه په ځواب کې راته وویل: مونږ به د رسول الله صلی علیه وسلم په زمانه کې مخکې له مخکې پیسې تادیه کولې(سلف) د ابوبکر او عمر په زمانه کې مو همداسې کول د اوړو، اوربشو، خرما او ممیزو لپاره.»

له دې څخه په خوراکي توکو کې د سلم د بیعې راو والی ثابتیږي او خوراکي توکي همیشه اندازه، تلل او یا هم شمیرل کیږي. ټول قیمت شوي، اندازه شوي، وزن شوي او شمېرل شوي خواړه په دې حکم پورې تعلق پیدا کوي او دا داسې شی دی لکه په ملکیت پورې چې تعلق لري. ځکه دا داسې شیان دي چې باید ترلاسه شي لکه د ربا الفضل (سود) تعلق په شي پورې. د سود حالت داسې دی چې په اندازه، وزن او شمېر کې زیاتوالی په ربا کې حسابېږي. سلم هم د شي په اندازه کېدلو، وزن کېدلو او شمېرل کېدلو پورې تعلق پیدا کوي. په حدیث کې داسې نص راغلی چې د هغو شیانو په اړه جواز ورکوي چې اندازه کېږي او وزن کېږي خو د شمېرل کېدو یادونه نه ده شوې. د سلم بیعې په اړه اجماع بیا په خوراکي توکو کې سلم په هغه صورت کې روا ګڼي چې شمېر یې هم ښودل شوی وي. په هرحال، هغه توکي چې په سلم بیعه سره خرڅېږي مشخصات یې باید په سهي توګه ذکر شي: لکه حوراني غنم، برني خرماوې، مصرۍ پنبه، هندي ورېښم او ترکي انځر. وزن او اندازه یې هم باید دقیقه وي لکه د شام پیمانه، عراقي پاونډ، کیلو ګرام او لیټرونه. یعنې دا اړینه ده چې اندازه او وزن یې باید پېژندل شوي او مشخص شوي وي.

د هغه متن پای چې د اسلامي شخصیې کتاب په دوهمه برخه کې راغلی و.

 له همدې امله سلم بيعه یوازې په هغه شي کې روا ده چې  اندازه او  وزن یې معلوم وي او شمېر يې هم ښودل شوی وي.

۲- د دې د پېژندلو لپاره چې د مالونو واقعیت ته په کتو دوی اندازه، وزن او وشمېرل شي او یقیني شی چې دا مثلية (وزن شوي، اندازه شوي او نور.) اموال او قیمیة (ارزښت لرونکي) اموال دي:

مثلية اموال هغه دي چې د اندازې، وزن او شمېر له مخې يې پېر او پلور کېږي، ياني په بازار کې  اندازې يا وزن ته په کتو په کيلوګرام پلورل کېږي یا لکه مڼې، نارنج او هندوانې چې په شمېر سره پلور کېدای شي. د یادو شيانو پلورل د سلم بيعې په مټ روا دي. لکه څرنګه چې پورته د اسلامي شخصيې په کتاب کې يادونه ترې شوې. همدا راز امام نووي په خپل کتاب روضة الطالبين کې د" وفي ضبط المثلي أوجه "تر عنوان لاندې، په ۵ مه برخه صفحه ۱۸ او ۱۹ کې د مثلي مال د تنظيم لپاره پنځه ځانګړتياوي يادې کړې دي. دی په پای کې وايې (دوهمه طريقه صحيح ده، خو غوره دا ده چې ووايم: مثلي هغه څه دي چې د اندازې او وزن له مخې محدودېږي او سلم بیعه یې روا ده) پای.

قيمية اموال هغه اموال دي چې د اندازې، وزن او شمېر له مخې يې پېر او پلور نه کېږي؛ لکه کور، خو هر کور د هغه د موقعيت، د جوړېدو د کيفيت، بازار ته د نژدېوالي او لېري والي او نورو ښېګڼو له مخې پلورل کېږي. له همدې امله سرای د سلم بیعې له مخې نه پلورل کېږي، ځکه نه اندازه کېږي، نه وزن کېږي او نه شمېرل کېږي؛ دا مثلي مالونه نه دي چې د سلم بیعې له مخې وپلورل شي.

نو يو  ناتکمیل شوی سرای په سلم بيعه کې نه راځي او شرعي دلایل یې هم نه پرې پلي کېږي. له همدې امله هغه احاديث چې د پلور لپاره د شي د ملکیت په تړاو راغلي پر دې د پلي کېدو وړ دي.

دوهم: جوړول (استنصاع)

استنصاع (جوړول) په ژبه کې د استصنع ( د یو شي د جوړولو لپاره د غوښتنې) مصدر دی.  دا داسې ویل کېږي: پلانکي دروازه جوړه (استعنع) کړه، یعني که يو څوک له يو چا څخه غوښتنه وکړي چې د ده لپاره یوه دروازه جوړه کړي، لکه اکتتب يعنې ده يو چا ته دستور ورکړ چې ليکل ورته وکړي. (لسان العرب والصحاح وتاج العروس مادة: "صنع"). دا د جوړولو غوښتنه ده، يو تن غواړي چې يو شی د ده لپاره جوړ شي،  نو جوړوونکي (المستصنِع) ته ځي چې يو ځانګړی شی ورته جوړ کړي. له هغه سره پر يوه بيه هوکړه کوي او جوړوونکي ته د شي تر جوړېدو مخکې پيسې ورکوي. دغه ډول پلور له هغه خرڅلاو څخه بېل دی چې شی ستا سره موجود نه وي او د دې دلیل د استنصاع (جوړولو) په اړه په اقتصادي نظام کتاب کې راغلی:

 (توليدول هغه دي چې يو تن د خپل ځان لپاره له بل تن څخه د يوې بېړۍ يا موټر د جوړولو غوښتنه وکړي چې په صنعت کې شامل شيان دي. د توليد تړون روا دی او په سنتو کې د هغه لپاره سپيناوی شته. رسول الله صلی الله عليه وسلم د مهر (ټاپې) جوړولو لپاره غوښتنه کړې ده.) انس (رض) وایي:

«صَنَعَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم خَاتَماً»

ژباړه: «رسول الله صلی الله عليه وسلم يوه ګوتمۍ جوړه کړه.»

امام بخاري له ابن مسعود (رض) څخه روايت کوي چې وایي:

«أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم اصْطَنَعَ خَاتَماً مِنْ ذَهَبٍ»

ژباړه: «رسول الله صلی الله عليه وسلم له سرو زرو څخه يوه ګوتمۍ جوړه کړه.»

رسول الله صلی الله عليه وسلم همدارنګه د منبر (دريځ) جوړولو غوښتنه کړې ده. بخاري له سهل (رض) څخه روايت کوي چې رسول الله صلی الله عليه وسلم يوې ښځې ته ورغی او ورته ويې فرمايل:

«بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى امْرَأَةٍ أَنْ مُرِي غُلَامَكِ النَّجَّارَ يَعْمَلُ لِي أَعْوَاداً أَجْلِسُ عَلَيْهِنَّ».

ژباړه:«خپل هغه نجار غلام ته دستور ورکړه چې زما لپاره د کښېنستو يوه تخته جوړه کړي.»

"خلکو د رسول الله صلی الله عليه وسلم په زمانه کې شيان جوړول او ده صلی الله عليه وسلم یې په اړه څه نه ویل" نو د ده خاموشي او کړنه د توليد (جوړول) په تړاو د ده صلی الله عليه وسلم تایید دی. د رسول الله صلی الله عليه وسلم تایید او کړنه د ده د ويلو په څېر شرعي دلیل دي. هغه څه چې د جوړولو قرارداد يې شوی وي له هغو شيانو لکه مهر، منبر، المارۍ، موټر او داسې نورو شيانو سره ورته دي. له دې اړخه، توليد د پلورلو يوه بڼه ده، نه د ګمارلو. خو که يو څوک توليدونکي ته خام مواد راوړي او له هغه څخه غوښتنه وکړي چې يو ځانګړی شی ورته جوړ کړي، نو دغه بيا د استخدام يوه بڼه ده. په ټولنه کې د هر امت او خلکو لپاره صنعت د اقتصاد يوه ستن ده. صنعت په تېر کې يوازې د لاس کار و. کله چې انسانانو د بخار پر مټ ماشينونو او فابريکو ته مخه کړه په دې سره په تدريجي ډول صنعتي کار د لاسي کار ځای ونيو. کله چې د صنعتي انقلاب په ترڅ کې نوې اختراع‌ګانې وشوې، توليد له تمې هاخوا ډېر شو او ماشيني فابريکې د اقتصاد د ملا يو نوی تير شو.

د ماشيني او لاسي فابريکو مقرارت له مشارکت، استخدام، پلور او بهرنۍ سوداګرۍ څخه عبارت دي. فابريکه ډېر لږ وخت د يوه تن له خوا تاسيسېږي، خو ډېری وخت د ګڼو کسانو د ونډو په مټ تاسیسېږي. له همدې امله د اسلامي فابريکو مقرارت پرې پلي کېږي. که څه هم په فابريکو کې د مديريت، توليد يا له هغوی پرته په نورو برخو کې د کار کولو په تړاو، د استخدام مقرارت پلي کېږي. د ويش او توليد په برخه کې د پلور او بهرنۍ سوداګرۍ مقرارت پلي کېږي. له همدې لارې د چل، فريب او انحصار مخه نيول کېږي، کله چې د شيانو بيې ټاکل شوې او د پلور اصول په پام کې نيول شوي وي. فابريکو ته د جنس له توليد مخکې د هغه د فرمايش ورکولو په برخه کې -که هغه لوی جنس وي او که کوچنی- د توليد اصول په پام کې نيول کېږي. شريعت په هغه صورت کې په پام کې نيول کېږي چې  فابريکې کوم شی د پېرودونکي لپاره توليد کړی وي، ایا مشتري د هغه په اخيستلو مکلف دی او که نه. پای

فقها د استصناع (توليد) په تړاو بېلابېل نظريات لري، ځينې پر هغو موادو چې د فابريکو له لوري د توليدي کارپوهانو له سپارښتنې سره سم کارول کېږي تمرکز کوي او پر هغه توليد شوي جنس چې هغه مثلي يا قیمية دي هيڅ تمرکز نه کوي. د بېلګې په ډول ښایي دا سپر، ټانک، المارۍ يا هم یو موټر وي او له همدې امله د شريعت حکم د توليد پر موادو باندې تمرکز کوي چې توليدي کارپوهانو ته معلوم وي چې هغه توليدي مواد دي، نو له همدې امله استصناع (توليد) په بيع سلم کې نه شاملېږي، خو دا د پير او پلور ځانګړی ډول دی چې د توليد مخکې تړون شوی وي.

دا د استصناع په اړه چې (سلم) نه دی، د حنبلي او حنفي علماوو نظر دی چې یو له بل سره یو څه اختلاف هم لري:

- حنبلي علما وايې: استصناع د يو داسې جنس پلورل دي چې يو څوک يې څښتن نه وي، خو د سلم په څېر نه. د دوی په اند کله چې د جوړولو د پلور په اړه خبره کېږي دا ټول د پلورلو او د هغه په شرايطو کې راځي. (كشاف القناع 3/132 ط أنصار السنة المحمدية).

حنفي علما بیا بېل نظریات لري؛ ځينې له دوی څخه یې په سلم کې نه راولي، بلکې تر استصناع لاندې يې راولي: (... که يو تن يو بل کاسب کس ته ووايې: داسې يو جنس د دومره پيسو په مقابل کې زما لپاره جوړه کړه او جوړونکی هغه ومني، نو د حنفي علماوو په اند دا د استصناع تړون دی) (المبسوط السرخسي ۱۲/۱۳۸ ط السعادة)

ځیني نور بیا استصناع د مودې په توپیر سره سلم ته ورته ګڼي (استصناع په ډېره کچه له سلم بیعې سره ورته ده، هغه څه چې په الذمه کې بيان شوي دي هغه د سلم بیعې اصطلاح ده، حنفي علماوو د استصناع موضوع له سلم بیعې سره يوځای کړې ده. مالکي او شافعي علماوو هم همدغه کار کړی دی، خو سلم بيع د تولید او نورو لپاره عامه ده. استصناع هغه څه دي چې توليدول په هغه کې لازمي دی او سلم د پيسو په ورکولو کې بيړه ده، په داسې حال کې چې ډېری حنفي علما په بيړه د استصناع یا تولید سپارل يو شرط نه ګڼي...) [فتح القدير ۵/۳۵۵، البدايع ۶/۲۶۷۷،  المبسوط ۱۲/۱۳۸ او نور.]

- مالکي او شافعي علماء استصناع د بيع سلم يوه برخه ګڼي، کله چې د يو جنس د توليد په موخه یو چا ته مخکې له مخکې د پيسو ورکولو خبره کېږي، نو پر استصناع د بيع سلم احکام او تعريف پلی کوي. [روضته الطالبين ۴/۲۶ او تر هغه وروسته المکتب الاسلامي او المهذب ۱/-۲۹۸ ۲۹۷ عيسی الحلبي]

له پورته ځواب څخه روښانه شوه چې استصناع، که څه هم حکم یې پر صنعتي او توليدي موادو باندې تمرکز کوي، خو پر ودانۍ یې حکم نه پلی کېږي. ځکه چې هم د ژبپوهنې له اړخه او هم په عادي حالت کې د صنعت لفظ د ودانيو لپاره نه کارېږي. ځکه چې ودانۍ تر جوړېدو مخکې پاتې وي چې دا یې پر وجود دلالت کوي، داسې چې ګواکې د هغوی بنسټونه، ستنونه او چتونه جوړ شوي نه وي.

پر يادو ودانيو باندې د پلورلو هغه حکم پلی کېږي چې ته لا د شي څښتن نه یې، له همدې امله د داسې ودانيو د پلور تړون په شريعت کې منع دی.

دا هغه څه دي زه ترجیح ورکوم او الله سبحانه وتعالی تر ټولو عالم او حکيم ذات دی.

ستاسې ورور، عطا بن خليل ابو الرشته

دا څووم ځل دی چې امریکا د پخوانیو مجاهدینو هڅو او سزښندنو ته پاملرنه نه کوي او لرې یې غورځوي. په بدل کې یې هغه ژمنه مهره چې یو سیکولر او ډيموکراټ شخصیت دی او د مفکورې او احساساتو له مخې د افغانستان له مسلمانو سره هېڅ اړیکه نه لري، قدرت ته رسوي.

کله چې پخوانیو مجاهدینو په کلک عزم او اخلاص د شوروي اتحاد پر وړاندې جهاد او مبارزه وکړه، الله سبحانه وتعالی عزت او نصرت ورکړ، له همدې امله یې د خلکو په زړونو  کې ځای ونیو. خو په ۲۰۰۱ز کې له بن کنفرانس وروسته یو شمېر پخوانيو مجاهدینو د افغانستان سیاسي برخلیک او وثیقه په ډېرې سرټيټۍ او ذلت د اشغالګرې او کافرې امریکا منګولو ته وسپاره او عزت یې له امریکا او غرب سره په دوستۍ کې ولټاوه. له دې امله الله سبحانه وتعالی دوی امریکا ته پرېښودل؛ ځکه دا د الله سبحانه وتعالی سنت دی چې هره ډله چې اسلام ته نصرت ورکړي، بریالۍ او سرلوړې کوي يې او هره ډله چې د الله سبحانه وتعالی له دین سره خیانت وکړي، ذلیله او رسوا کوي یې.

امریکا په تېرو ۱۹ کلونو کې په خپل منفعت محوره سیاست یوه ډله پخواني مجاهدین د متاع او استهلاکي توکو په څېر وکارول. هغوی ته یې د امریکايي نظام د مشروعیت ورکولو لپاره په قدرت کې ونډه ورکړه او د کارېدلو د وخت له تېرېدو وروسته یې د قدرت او سیاست له صحنې وایستل. لکه څنګه یې چې د دوی ځينې مخکښ رهبران فزیکي او شخصیتي ترور کړل، نو تر ډېره د خلکو له سیاسي ملاتړه هم خلاص شول. له امریکا او ناټو سره دوستۍ هم د دغو رهبرانو اړیکه له خپل خالق سره خرابه کړه او هم یې په خلکو کې خپل اعتبار او مقام له لاسه ورکړ. 

نن چې یو شمېر پخواني مجاهدین د «ټول شموله» حکومت دعوه لري، دا کوم اساسي دريځ نه دی چې د اسلام د مبدا پر اساس وي او یا د اشغالګرې امریکا اجنډا وګواښي، بلکې دا کار د همغو تېرو سیاسي تېروتنو تکرار دی، چې موخه یې امتیاز اخیستل دي او د دوی له لاسه وتلي قدرت او عزت سره هېڅ مرسته نه کوي.

حزب‌التحریر یو ځل بیا مخلصانه تذکر ورکوي چې اوس هم د جبران فرصت شته، چې له خیانتونو او مکررو ترسره شوو حوادثو عبرت واخلي او الله سبحانه وتعالی ته توبه وباسي. پر دې سربېره د امریکايي اشغال او د جمهوریت او ډيموکراسۍ د مفکورو پر وړاندې په درېدو او د اسلامي ارزښتونو د حاکمولو لپاره په مبارزه له الله سبحانه وتعالی او خلکو سره خپل عزت بیا ترلاسه کولی شي او له دې لارې خپلې ګناوې جبران کړي. الله سبحانه وتعالی رحمن او رحیم ذات دی او انسانان د خپلو اعمالو د خاتمې پر اساس محاسبه کوي. ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِّمَن يَخْشَى﴾ نازعات:۲۶ آیت. له شک پرته په دې کې د هغه چا لپاره عبرت دی چې (له الله متعال څخه) ووېريږي.

د حزب‌التحریر - ولایه افغانستان مطبوعاتي دفتر