(ژباړه)

ټول ملي او سیمه ییز دولتونه هغه مهال د غرب په لاس جوړ شول، کله یې چې اسلامي دولت له ړنګ کړ او له اوسنیو دولتونو یې حاکمیت واخیست. اردن هم له همدغو هېوادونو څخه دی، چې انګلیس د یوې اونۍ رسمي سیاسي بحثونو په پایله کې جوړ کړ. همغه مهال یې د شام له خاورې څخه بېل کړ، ځانګړې دندې او رول یې ورته وټاکه؛ ترڅو د غرب هغه استعماري پلانونه پلي کړي، چې د خپل نفوذ او سیاست د ترلاسه کولو لپاره پکې له یو بل سره سیالي کوي.

انګلیس، اردن د خپلو هغو سیاسي موخو د لاسته راوړلو لپاره تاسیس کړ، چې د یهودو له دولت سره په امنیتي، استخباراتي او رسنیزه برخه کې مرسته وکړي. د دې تر څنګ د هغوی ژوند، بقا او امنیت وساتي. امریکا هم د یهودو د دولت ساتلو پروسې ته داخله او له انګلیس څخه مخکې شوه؛ په ځانګړې توګه هغه مهال چې په سیمه کې یې د مرستو په وسیله د انګلیس رول پیکه کړ. نو د یهودو د دولت ساتل، هغه دنده ده او رول دی چې ښکېلاک د اردن رژیم ته سپارلي دي.

د اردن بل رول د ښکېلاکګرو هېوادونو پر ځای، د هغو کسانو پر ضد مبارزه ده، چې د اسلامي ژوند د بیا راګرځولو لپاره فعالیت کوي. په ځانګړې توګه د حزب التحریر وړاندې، چې له شپږ لسیزو راهیسې فکري او سیاسي فعالیت کوي. په همدې دلیل یې د حزب التحریر ځوانانو او کورنیو ته ګواښ کړی او ځپلي یې دي، حملې یې پرې کړې او زنداني کړي یې دي. دغه راز هڅه یې کړې چې په خپلو غولوونکو پروګرامونو سره دغه حزب خراب او زیانمن کړي.

که څه هم امریکا او انګلیس د اردن له دغو دوو دندو څخه په ګټه اخیسته کې موافق دي، خو بیا هم امریکا هڅه کوي چې پر اردن د انګلیس اغېز راکم کړي او ځای یې خپله ونیسي. امریکا د اردن لپاره خپلې مرستې په ځانګړې توګه په پوځي او امنیتي برخو کې برابروي. له بل اړخه اقتصاد یې هم مدیریت کوي او پر دغه هېواد د پیسو نړیوال صندوق له لارې پورونه او د اقتصادي اصلاحاتو پروګرامونه تحمیلوي، ترڅو د اړتیا پر مهال د دغه رژیم پر ضد خلک وهڅوي. امریکا د ۱۹۵۰م کال له لسیزې راهیسې په سیمه کې له انګلیس سره سیالي کوي. لکه څنګه چې انګلیس هاشمي کورنۍ ته له اردن خاورې څخه ډېر حاکمیت ورکړ، ترڅو هغه مدیریت او په سیمه کې د انګلیس سیاستونه او دسیسې پلې کړي. بل خوا امریکا هم دغه رژیم د ترورېزم پر وړاندې په ځانګړې توګه په پوځي برخه کې خپل ملګری بولي، ترڅو د سیالۍ له کاروانه وروسته پاتې نه شي.

دغه رژیم د امریکایي اډو، د هغوی د کارګرو او له دوی سره ګډو تمرینونو ته پر اجازې ورکولو سربېره اوسمهال یې د امریکا ټولواک سفیر (اکنون هنري ووسټر) هم منلی دی. د اردن رژیم پر دغو ټولو کړنو سربېره اوس هم له انګلیس سره پخوانیو تړونونو ته ژمن دی. همدارنګه په ځینو حالاتو کې د انګلیس له سیاست سره سم مخته ځي؛ داسې چې په ښکاره ځان له امریکا سره ښيي، خو د پردې تر شا یې مخالفت کوي. کله چې د امریکا فشار د انګلیس پر سیاسي نفوذ برلاسی شي، نو دوی یې هم له ځنډ پرته اطاعت کوي؛ مثلاً د رژیم له خوا په لوړه کچه بې ساری بدلون، چې په ځانګړې توګه په امنیتي، نظامي او قتصادي برخو کې یې رامنځته کړ. د ارکان حرب مشر د تېر خلاف د ۲۰۱۹م کال د جولای پر ۲۵مه له کړۍ بهر وټاکل شو. په سلطنتي محکمه کې ګومارل او لرې کول، همداراز د استخباراتي/اطلاعاتي او ... برخو نوي جوړښتونه؛ دا ټول هغه څه دي چې نظم رامنځته کوي، خو تر ډېره د امریکا د بهرنیو فشارونو پر وړاندې د ځواب په څېر دي. دغه راز د استخباراتي/طلاعاتي او امنیتي برخې کمزوري کول دي، څو په اردن کې د امریکا لاسوهنې او د رژیم کمزوري کولو ته لار هواره شي. مخکې مو هم وویل، چې انګلیس له دغه حالت سره توافق کړی؛ خو د پردې تر شا له امریکا سره چل کوي. هغه په خلکو کې دا کار په مکارانه ډول او له رژیم څخه د یوه تصویر په بڼه پیل کړی دی:

مثلاً د ۲۰۱۹م د اکتوبر په ۶مه یې د یوې برخې د حللارې په جوړولو سره د استادانو ناورین را کم کړ... دا چې د پورتنۍ طرحې پر اساس د پوځ تنخوا زیاته شوه، نو د قبایلو خانان یې راټل کړل او ژمنه یې ورسره وکړه، چې ډېره مالیه به نه اخلي. حکومت به بیا پلان جوړ کړي، د کارکوونکو او متقاعدینو تنخوا به زیاته کړي. که څه هم د پیسو نړیوال صندوق پر غوښتنو ـله بودیجې څخه د یو میلیارد ډالرو کسر، د ناخالصو داخلي تولیداتو په عامه پورونو کې ۹۷سلنه زیاتوالي او د بې کارۍ ۱۹.۱سلنه رشدـ په اړه یې اندېښنه څرګنده کړه. دغه ټول کارونه د امریکا د فشارونو د له منځه وړلو لپاره تر سره شول او د رژیم له کمزورۍ پرته یې بل څه نه درلودل.

رژیم د یهودو له دولت سره د اړیکو په برخه کې د خلکو د ملاتړ تر لاسه کول، د خرابو اړیکو جوړول، له یهودیانو سره د خپلې تاریخي دښمنۍ بیا فعالول او له دغه دولت سره د اړیکو پرېکولو خندوونکي ګامونه پورته کړي دي. همداراز د باقوره او غمر کار له سرته رسېدو وروسته د یهودو د دولت او اردون تر منځ د اړیکو د کچې د راټیټولو په اړه خبرې تبادله شوې. بېرته نیول شوو سیمو ته د مشروعیت نه ورکول، د اردن څنډو د تړلو ګواښ، د یوه نفوذي یهودي محاکمه هم وه. دا هر څه د هغه خطر پر وړاندې وو، چې د لودیځ له لوري اردن ته متوجه دی. خو د رژیم د لید پر بنسټ دا هغه وسیله ده، چې باید په اسانۍ له منځه لاړه نه شي. د یهودو د رهبرانو په اند له اردن سره اړیکه د یوې قیمتي خزاني په شان ده، چې په هېڅ قیمت باید قرباني نه شي. دا حالت یوه زرین بم ته ورته دی، چې ظاهراً ښه ښکاري، خو کله چې وچوي اصلي کار یې روښانه کیږي او پایله یې څرګندیږي.

دغه ټولې کړنې د خلکو د ملاتړ تر لاسه کولو او د هغو خوځښتونو د ځای پرځای کولو لپاره کېږي، چې سیاسي دریځ ولري او رژیم ته په یوه تریخ ګواښ بدل شوي دي. مهمه نه ده، که دا کارونه د امریکا په وسیله د رسنیو له لارې کیږي او یا هم د دوی له خوا په جوړ شوي پارلماني یا مشروطه شاهي نظام په وسیله.  

د ټولو هغو دلتونو دا حال دی، چې د ښکېلاکګرو له خوا جوړ او د دوی په خدمت کې دي. حاکمیت یې ترې اخیستی او حکام یې د سمبول حیثیت لري. د تأسف ځای دی چې خلک په هر لوري کې د دغه نظام فساد، بې عدالتي او د اسلام او مسلمانانو له دښمنانو سره مرسته ویني؛ خو لا هم د نظام د بدلون لپاره کار نه کوي او هڅه کوي چې هغه ټول غندل او رټل له یاده وباسي، چې پر ګناهکارانو سربېره یې پر هغو کسانو هم اغېز کړی چې د بې عدالتۍ پر وړاندې چوپ پاتې دي.

﴿وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خخَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْععِقَابِ﴾

[انفال: ۲۵]

ژباړه: له هغې فتنې ووېرېږئ، چې یوازې ستاسو تر ظالمانو پورې محدوده نه وي؛ (بلکې ټول به ونیسي، ځکه چې نورو سکوت کړی دی) او پوه شئ چې الله سبحانه وتعالی سخت جزا ورکوونکی دی.

بدلون داسې څه نه دی، چې یوه بې عدالتي پر بله بدله کړو. ځکه امت دا ډول قرباني نه ورکوي، چې یو ظالم پر بل او یو بشري قانون پر بل بشري قانون بدل کړي. یا هم د اسلامي خاورو هېوادونه د سایکس-پیکو دولتونو له لارې بېل ساتي. نو د خوځښتونو او امت سرښندنې به داسې وي لکه یو کس چې په زندان کې وي، خو له ازادېدو وروسته یې هم پښې تړلې وي. بې بنسټه بدلون د دنیا له خوارۍ، ذلالت او د اخرت له دردونکي عذاب پرته بل هېڅ نه لري.

اوس پر دې باندې د امت د پوهېدو وخت را رسېدلی دی، چې په ژوند، ټولنه او دولت کې د اسلام له پلي کولو پرته اصلي بدلون نه راځي. یوازې د امت او اسلامي خاورو د بیا یووالي او د نبوت پر تګلاره د خلافت له لارې او د سایکس-پیکو دولتونو د خذفولو له لارې امکان لري. حزب التحریر د دولت د تاسیس لپاره ټول لازم موارد تیار کړي دي. د شرعي دلایلو پر بنسټ د اساسي قانون یوه مسوده، د حکومت لپاره پلانونه لکه، اقتصادي او تعلیمي نظام، تعلیم او تربیه، بهرنی سیاست او داسې نور تیار کړي دي. حزب التحریر له امت څخه غواړي چې له دوی سره یو ځای شي، د بدلون او الله سبحانه وتعالی د رضایت لپاره دوی ته نصرت ورکړي. څو عاقلانه او په هدایت حرکت وکړي، چې له استثمار څخه لرې وي او د خلافت دولت تاسیس کړي. په دې سره به د دښمنانو او یهودو ټغر ورټول کړي او هغه عزت او احترام به بېرته تر لاسه کړي، چې الله سبحانه وتعالی مسلمانو ته ورکړی دی.

﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً﴾

[نور: ۵۵]

ژباړه: الله سبحانه وتعالی ستاسو له هغو کسانو سره، چې اېمان یې راوړی او سم کارونه کوي دا ژمنه کړې، چې پر ځمکه به یې واکمنوي، لکه څنګه یې چې مخکینیو کسانو ته خلافت ورکړی و. هغه دین یې چې د دوی لپاره خوښ کړی، قوي او ځواکمن به یې کړي او د هغوی وېره به پر رامتیا بدله کړي.

حزب التحریر ـولایه اردن

ژباړن: حبیب الله

(ژباړه)

ټرمپ تېره شپه له نتنیاهو سره په کتنه کې د مسلمانانو، قدس او فلسطین پر وړاندې له خپلې ژورې دښمنۍ پرده پورته کړه او د نتنیاهو او د امریکا د ملګرو او پیروانو لخوا په چکچکو سره وهڅول شو. ټرامپ وویل: ما یوه داسې «معامله» برابره کړې چې یهودو او فلسطینیانو ته عدالت تامینوي! خو اصلي خبره یې دا وه چې ټول فلسطین د یهودو دی او فلسطینیان حق نه پکې لري. قدس د یهودو دی، ښارګوټي، نابلس او شاوخوا یې هم د یهودو دي، د اردون لوړې او ورپورې تړلې سیمې هم د یهودو حق دی او فلسطینیان او یهود دې پر پاتې برخو په خپل منځ کې خبرې وکړي؛ فقط ته به وایې چې نور هم کوم ځای پاتې دی! ټرمپ همداراز وویل: له ۷۰ کالو وروسته دا ډېره ښه موکه ده چې فلسطینیان د یوه دولت څښتن شي. ده زیاته کړه: زه مې د حکومت په لومړیو کې په سعودي کې د اسلامي دولتونو له ۵۵ حکامو سره په دې اړه وغږېدم او دوی له ما سره همغږي دي! بیا یې له فلسطینیانو سره ژمنه وکړه چې د معاملې د کېدو په صورت کې به له دوی سره ۵۰ میلیارده ډالر مرسته وکړي. بیا یې وویل: خلافت نور مړ شوی دی. له الله سبحانه و تعالی څخه غواړم چې د ده ژبه ګونګي شي.

باید ووایو: له شک پرته که د اسلامي هېوادونو حکامو له دین، امت او خپلو هېوادونو سره خیانت نه وی کړی، ټرمپ هېڅکله جرات نه کاوه چې د دغې معاملې لپاره داسې مراسم ونیسي او دا ډول بېځایه خبرې وکړي. دغو خبرو دی له یهودو څخه ډېر اشغالګر وښود! داسې وېشل او بښل یې کول چې ته به وایي فلسطین یې خپل ملکیت دی او څنګه یې چې وغواړي وېشي یې. ټول خاین حکام کاڼه، ړانده او ګونګي ناست دي او لکه په قران کریم کې چې راځي (صم بکم عمی فهم لایعقلون)؛ ځینې خو یې ان په دغو مراسمو کې ګډون هم کړی و! ټرمپ باوري و چې دغه خاینان به هېڅکله اعتراض ونه کړي، بلکې لا به خوشاله شي! ځکه یې په جرات خپلو احمقانه خبرو ته دوام ورکړ. ټرمپ داسې فکر کاوه چې د نړۍ اوسنی نظم به همداسې پاتې وي او دغه حکام به تل واکمن وي چې د ده ستاینه وکړي؛ په دې توګه به قدس او فلسطین تل د ده په منګولو کې وي او په خپل کمزوري تفکر به معاملې ورته جوړوي او په خپلو ډالرو به یې پلوري! په دې کې هېڅ شک نشته چې دغه خاین حکام  د مسلمانانو په نظر تر دې ډېر ټیټ دي، چې پر واک دې پاتې شي؛ ځکه چې وخت بدلېږي او ټرمپ ښايي پوه شي چې قدس ډېر وخت د اشغالګرو صلیبیانو په لاس کې و، خو صلاح الدین دغه ځمکه د دوی له چټلۍ پاکه کړه او د الله سبحانه وتعالی په خوښه مسلمانان به هېڅکله داسې نه وي چې بل صلاح الدین دې پکې پیدا نه شي. بل صلاح الدین به پیدا کېږي او په خپلو مټو به د پيغمبر صلي الله علیه وسلم زېري ته تحقق ورکوي، د یهودو دولت به ړنګوي او ملاتړي به یې بېرته خپلو هېوادونو ته ورلېږي، البته که کوم هېواد ورته پاتې و!

خو د ټرمپ دا ادعا چې ګواکي خلافت نو مړ شوی دی، د ده ځان غولول ښیي؛ له شک پرته دی پوهېږي چې مړ شوی خلافت هغه خلافت نه دی چې رسول الله صلي الله علیه وسلم یې زېری ورکړی و؛ دغه خلافت به د الله سبحانه و تعالی په خوښه او د ریښتینو نرانو د مټو په زور هرو مرو راځي. کټ مټ لکه د قسطنطنیې د فتحې په اړه د پیغمبر صلي الله علیه وسلم زېری، چې د محمد فاتح او د ده د لښکر په پیاوړو مټو سره محقق شو. له یهودو سره د جګړې په اړه د ده صلي الله علیه وسلم زېری به هم د اسلامي لښکرو د مټو په زور تحقق پیدا کوي. په صحیح مسلم کې له ابو هریره رضي الله تعالی عنه څخه روایت شوی چې رسول الله صلي الله علیه وسلم فرمایلي:

«لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى يُقَاتِلَ الْمُسْلِمُونَ الْيَهُودَ فَيَقْتُلُهم الْمُسْلِمُونَ»

ژباړه: قیامت به تر هغه نه راځي چې څو مسلمانانو له یهودو سره جګړه نه وي کړې او هغوی یې وژلي نه وي!

هغه وخت به بیا د دوی اشغالګر رژیم له منځه لاړ شي، د فلسطین مبارکه خاوره به یې له چټلۍ پاکه شي او یو ځل بیا به داراسلام شي. اسلامي امت یو ژوندی امت دی او د اور پر سر یې خوب نه وړي. که ټرمپ، نتنیاهو او د دوی ملګرو او پیروانو داګمان کړی وي چې مسلمانان له دوی څخه بې خبره دي او د مسلمانانو خاین حکام به همداسې پر واک پاتې وي او خلافت به بیا رانه شي، دغه ګومان به دوی د الله سبحانه وتعالی په خوښه هلاک کړي:

﴿وَ ذلِکُمْ ظَنُّکُمُ الَّذي ظَنَنْتُمْ بِرَبِّکُمْ أَرْداکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخاسِرينَ﴾

[فصلت: 23]

ژباړه: ستاسې همدغه ګومان چې به خپل رب باندې مو کړی و، تاسې هلاک کړئ او د همغه له امله تاسې زیانمن شوئ.

لرې نه ده چې ټرمپ به یې د حکومت له ختمېدو مخکې د مسلمانانو خلیفه وویني او د اسلام له سرتېرو سره د مخ کېدو له وېرې به یې ساه ووځي.

﴿وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ﴾

[ص: 88]

ژباړه: او لږ وخت به تېر شي، چې تاسو ته د ده حال پخپله معلوم شي.

اې مسلمانانو او اې د مسلمانانو پوځیانو! د غیرت ملاوې وتړئ، ځکه چې ټرمپ ستاسو پر وړاندې د خپلې دښمنۍ اوج وښود او له یهودو سره د مرستې او د فلسطین د بشپړ اشغال لپاره یې خپله جنایتکاره معامله اعلان کړه. نو د دغه جنایت ځواب باید دا وي، چې په خپل ټول زور یې پر وړاندې ودرېږو او نېشونه یې ور پرې کړو؛ دا کار هغه وخت کېږي چې د یهودو مسخه شوی رژیم له منځه یوسو او فلسطین خپل کړو. د ټرمپ معاملې ته دا ډول ځواب له اوسنیو خاینو حکامو سره شونې نه ده؛ دا ځواب یوازې د غزې په تړانګه کې پر مقاومت نه ورکول کېږي؛ که څه هم دا مقاومت هر څومره ډېر او ټینګ شي. دا خبره چې د فلسطین مسله یوازې د فلسطینیانو ده، د دې سبب کېږي چې فلسطین په لوی لاس دښمن ته پرېږدو. واقعیت دا دی چې د فلسطین قضیه شرعاً د ټولو عربو او د نړۍ د نورو مسلمانانو قضیه ده. همداراز دغه ځواب په تشو چغو وهلو هم شونی نه دی؛ دا چغې که هر څو په لوړ غږ هم وي؛ ځکه چې مسلمانانو یوازې هغه وخت چغې وهلې چې لښکر به یې د جګړې میدان ته لاړ، هغه چغې به د لښکر د هڅونې لپاره وې. نو له دغو مواردو څخه یو یې هم نه شي کولی چې د یهودو رژیم له منځه یوسي؛ ښه او ګټورځواب دا دی چې ټول دولتونه خپلې لښکرې د یهودو دولت د جرړو ایستلو لپاره راروانې کړي؛ ځکه چې یهودو فلسطین اشغال کړی، دلته یې ځانته دولت جوړ کړی او د اسلامي هېوادونو خاینو حکامو هم په دغه کار کې مرسته ورسره کړې؛ نو دا رژیم تر هغه له منځه نه ځي، ترڅو چې اسلامي لښکرې ورته رانه شي. نو هغه ځواب چې کولی شي دغه وجیبه په ښه توګه ترسره کړي، لاندې دوه مورده دي:

لومړی: د خلافت په تاسیس سره د اسلامي ژوند د پیل لپاره په جدي هڅو او فعالیتونو کې ونډه اخیستل دي. دغه خلافت به اسلامي لښکرو ته له یهودو سره د جګړې امر وکړي، د یهودو دولت به له منځه یوسي او فلسطین به بېرته په بشپړه توګه د مسلمانانو خاوره کړي.

دویم: دا مورد زموږ په اوسني واقعیت پورې اړه لري، چې هغه د خلافت نشتون دی. پر دې باید پوه شو چې له کفارو، په ځانګړي ډول اشغالګرو سره جګړه د خلافت په شتون یا نشتون پورې اړه نه لري؛ بلکې له کفارو سره جګړه د مسلمانانو د حاکم وجیبه ده؛ هغه که د مسلمانانو خلیفه وي او یا هغه مسلمان حاکم چې د اسلام پر اساس حکومت نه کوي. نو د اسلامي لښکرو وجیبه دا ده چې له یهودو سره د جګړې او د دوی د دولت د له منځه وړلو لپاره پورته شي. که له دغو حاکمانو نه کوم یوه یې د یهودو پر لور د لښکرو له حرکت سره موافقه وکړه، ښه کار یې کړی؛ خو که یې پر وړاندې ودرېد او پرې یې نه ښودل، نو باید صلاح الدینان راپورته شي؛ ترڅو دغه ډول حکام تر پښو لاندې کړي، د مسلمانانو د لښکرو مشري پر غاړه واخلي او دغه پاکه ځمکه د یهودو له نجاسته پاکه کړي. کټ مټ لکه صلاح الدین ایوبي چې دغه ځمکه یې د صلیبیانو له نجاسته پاکه کړه. 

تر ټولو ښه ځواب همدا دی! نو هغوی چې د ټرمپ معاملې ته په غوسه دي، د یهودو له رژیمه کرکه کوي او غواړي له منځه یې یوسې او فلسطین بېرته د مسلمانانو کړي، نو باید پر همدغه لار لاړ شي. دغه کسان باید په دغه لار کې په صداقت، پر خدای په توکل او صبر سره خپلې لارې ته دوام ورکړي. ﴿لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ﴾ [صافات: 61]

په پای کې باید ووایو: حزب‌التحریر لکه څنګه چې د ټرمپ د معاملې ځواب یې درته واضح کړ، په عین حال کې پر مسلمانانو او اسلامي لښکرو غږ کوي چې:  

مسلمانانو ته؛ پورته ذکر شوي کارونه جدي ونیسئ او عمل پرې وکړئ؛ له موږ سره یو ځای په صداقت او اخلاص د الله سبحانه وتعالی د ژمنې او رسول الله صلي الله علیه وسلم د زېري د تحقق په لار کې کار وکړئ.

﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ﴾

 [نور: 55]

ترجمه:  الله ستاسو له هغو کسانو سره چې ایمان راوړي او ښه عملونه وکړي، ژمنه کړې چې هغوی به په ځمکه کې خلیفه‌ګان وګرځوي... .

احمد یې په مسند کې له حذیفه رضي الله تعالی عنه څخه روایت کوي، چې رسول الله صلي الله علیه وسلم فرمایي:

«ثُمَّ تَكُونُ مُلْكاً جَبْرِيَّةً فَتَكُونُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ تَكُونَ ثُمَّ يَرْفَعُهَا إِذَا شَاءَ أَنْ يَرْفَعَهَا ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةً عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ»

ترجمه: «بیا به جبریه ملکونه جوړېږي او تر هغه به دوام کوي چې الله وغواړي او کله چې هغه (سبحانه و تعالی) وغواړي هغه به له منځه یوسي؛ بیا به د نبوت پر منهج خلافت وي.

 په اسلامي لښکرو غږ کوو او له هغوی غواړو چې پورته ذکر شوو خبرو ته په خپل کار کې لومړیتوب ورکړي، همداراز له دوی څخه غواړو چې د بشر په لاس جوړو شوو نظامونو د بدلون او د نبوت پر منهج خلافت د تاسیس لپاره موږ ته نصرت راکړي. په دې سره به مسلمانان خپل له لاسه ورکړی عزت او قدرت بیا لاسته راوړي او همداراز د هغو کسانو سیرت بیا راژوندی کړي، چې رسول الله صلي الله علیه وسلم ته یې نصرت ورکړی و. دا هغه انصار و چې الله سبحانه وتعالی یې نوم د قران کریم په ایتونو کې راوړی او هغه چې د دوی د سردار، سعد بن معاذ رضي الله تعالی عنه جنازې ته ملایکې راښکته شوې وې. ترمذي له انس بن مالک څخه روایت کوي چې رسول الله صلي الله علیه وسلم د سعد بن معاذ د جنازې په اړه فرمایلي: «جنازه یې ملایکو وړله» نو هغوی تر ټولو غوره انصار وو او څوک چې د هغو پر لار ځي، هغوی به هم تر ټولو غوره وي.

﴿هَذَا بَلَاغٌ لِلنَّاسِ وَلِيُنْذَرُوا بِهِ وَلِيَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾

 [ابراهیم: 52]

ترجمه: دا (قران) د ټولو انسانانو لپاره یو پیغام دی او د دې لپار لېږل شوی چې هغوی خبر شي او وپوهېږي چې په حقیقت کې خدای جل جلاله یو دی او څوک چې پوهه لري هغوی متوجه شي.

 حزب التحریر

پوښتونکې: ام مومن مريم بدر

پوښتنه:

السلام عليکم ورحمت الله وبرکاته!

زما محترم وروره! هیله ده زما نېکې هيلې او پېرزوينې ومنئ.

د الخليل په ښار کې دوې ښځې د شرعي نکاح د تړونکو (ماذون) په توګه ګومارل شوې او دا صلاحیت ورکړل شوی، چې د نکاح تړونونه ترسره کړي.

زما محترم وروره! پوښتنه مې دا ده چې ايا د ښځې لپاره روا ده چې بله ښځه په نکاح ورکړي او د بلې ښځې د نکاح تړون ترسره کړي؟ تر هغه ځايه چې زه پوهېږم په لاندې حديث کې په دې ډول يادونه شوې:

«لاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ الْمَرْأَةَ وَلاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ نَفْسَهَا فَإِنَّ الزَّانِيَةَ هِيَ الَّتِي تُزَوِّجُ نَفْسَهَا»‏

(صحيح بخاري)

ژباړه: يوه ښځه باید بله ښځه په نکاح ور نه کړي او نه بايد يوه ښځه خپل ځان چا ته په نکاح کړي. په حقيقت کې يوازې زناکاره ښځه ده، چې خپل ځان بل چا ته په نکاح کوي.

که دا روا نه وي، ايا د نکاح هغه تړون چې د ښځې له لوري شوی دی، روا دی او که ناروا؟

الله سبحانه وتعالی دې لوی اجر درکړي.

ځواب:

وعليکم السلام ورحمت الله وبرکاته.

د دغې پوښتنې په ځواب کې لومړی بايد د شرعي حکم واقعيت وپېژندل شي؛ چې يوه ښځه ښايي خپل ځان پخپله او يا هم يوه بله ښځه په نکاح ور نه کړلی شي. همدارنګه د نکاح تړونکي (ماذون) واقعيت باید وپېژندل شي او وروسته باید هغه اسناد وڅېړل شي، چې پر بنسټ يې د نکاح تړون کوي. دا حکم هم باید په ډاګه شي چې یوه ښځه بله ښځه په نکاح ور نه کړلی شي، ایا دا په ماذون پورې تړاو لري که نه، یا دا چې ماذون دې هم پخپله ښځه وي.

لومړی: د شريعت حکم د هغې ښځې په تړاو چې خپله ځان په نکاح ورکوي يا يوه بله ښځه په نکاح ورکوي:

له شرعي اسنادو څخه د شريعت دغه حکم په ډاګه کېږي؛ چې ښځې ته اجازه نه ورکوي، ترڅو خپل ځان په نکاح ورکړي. يعنې دا د نکاح تړون نه شي ترسره کولی، پرته له دې چې يو ولي (قانوني استازی)  وټاکي، ترڅو د دې استازيتوب وکړي. که ولي د نکاح د تړون لپاره نه وي، نو هغه څوک به ټاکل کېږي چې د ولي ځای ډکولی شي.

د يوې ښځې لپاره دا هم روا نه ده چې په خپل استازيتوب د بلې ښځې د نکاح تړون ترسره کړي. يعنې ښځه ولي کېدلی نه شي يا د نکاح په تړون کې د يوې بلې ښځې استازې کېدلی نه شي. د فقهي کتابونو له ولايه نکاح فصل سره سم يوازې نارينه د ولي او وکيل په توګه ټاکل کېدای شي. موږ له اسنادو سره يو ځای په ټولنيز نظام کتاب کې ويلي وو، چې ښځه دا صلاحيت نه لري، چې خپل ځان پخپله په نکاح ورکړي او يا هم بله ښځه په نکاح ورکړي؛ حالتونه يې په لاندې ډول دي:

 «... که د نکاح تړون وشي، نکاح په دې شرط صحیح ده، چې ټول شرطونه یې پوره وي او هغه شرطونه دری دي:

... دویم شرط یې دا دی؛ له ولي پرته نکاح صحيح نه ده، ځکه ښځه دا حق نه لري چې خپل ځان يا بله ښځه په نکاح ورکړي. په ورته وخت کې دا حق هم نه لري، چې له خپل ولي پرته بل چا ته د ځان د نکاح کېدو صلاحيت ورکړي. که يې دا کار وکړ، نکاح يې صحيح نه ده. په همدې اړه ابو موسی "رض" روايتوي، چې نبي کريم صلی الله عليه وسلم وفرمايل: «لا نِكاحَ إلا بِوَليّ» (د ولي له اجازې پرته نکاح نشته.) [ دا روايت ابن حبان او الحاکم کړی دی.]

په همدې اړه یو بل ځای حضرت عايشه "رض" له نبي کريم صلی الله عليه وسلم څخه روايتوي:

«أَيُّمَا امْرَأَةٍ نَكَحَتْ بِغَيْرِ إِذْنِ‏ وَلِيِّهَا‏ فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ فَنِكَاحُهَا بَاطِلٌ»

(الحاکم روايت کړی)

ژباړه: هغه ښځه چې له خپل ولي پرته نکاح وکړي، نکاح يې باطله ده، باطله ده او باطله ده.

همدارنګه ابوهريره "رض" له نبي کريم صلی الله عليه وسلم څخه روايت کړی، چې فرمايي:

«لَا تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ الْمَرْأَةَ وَلَا تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ نَفْسَهَا فَإِنَّ الزَّانِيَةَ هِيَ الَّتِي تُزَوِّجُ نَفْسَهَا»

ژباړه: يوه ښځه به بله ښځه په نکاح نه ورکوي، نه به خپل ځان په نکاح ورکوي. په حقيقت کې يوازې زنا کاره ښځه خپل ځان پخپله په نکاح ورکوي.» د اسلام ټولنيز نظام د متن پای.

الدارقطني دغه حديث په لاندې ډول روايت کړی دی؛ عبدالرحمن بن محمد المحارابي له عبدالسلام بن حرب، هغه له هشام، هغه له ابن سيرين او هغه له ابو هريره څخه روايت کړی، چې نبي کريم صلی الله عليه وسلم وفرمايل:

«لاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ الْمَرْأَةَ وَلاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ نَفْسَهَا»

ژباړه: يوه ښځه بله ښځه په نکاح نشي ورکولی او نه بايد خپل ځان په نکاح ورکړي. هغه ښځه چې خپل ځان په نکاح ورکوي، فاجره (فاحشه) ده.

د البيهقي د روايت له مخې ابوهريره "رض" وويل: «موږ هغه چا ته چې خپل ځان پخپله په نکاح ورکوي، د زنا کارې په سترګه ګورو.» په اروا الغليل في تخرج احادث منار السبیل (۲۴۸/۶) کې چې ليکوال يې محمد ناصرالدين الالباني دی (د وفات نېټه: ۱۴۲۰ هـ ق). د دغه حديث په تړاو داسې وايي: «زه وايم چې د دغه حديث اسناد د دوو شيخينو د شتون په شرط صحيح دي.» له همدې امله د يوې ښځې لپاره روا نه ده، چې د نکاح تړون ومني او یا د نکاح وړانديز وکړي. یعنې چې د خپلې نکاح تړون ومني او يا هم د ولي په توګه د بلې ښځې وړانديز وکړي. په دغه لاندې حديث کې ټول جزيات شته دي:

«لاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ الْمَرْأَةَ وَلاَ تُزَوِّجُ الْمَرْأَةُ نَفْسَهَا»

ژباړه: يوه ښځه خپل ځان او بله ښځه په نکاح نشي ورکولی.

دویم: د نکاح تړونکي (ماذون) کار او د نکاح د تړونونو ثبتول:

۱- ماذون هغه دولتي مامور دی، چې د نر او ښځې ترمنځ د نکاح تړون (ايجاب او قبول) ترسره کوي. هغه د نر او ښځې وړتياوې څېړي او له نکاح او ملاقات مخکې د شريعت شرايط او د شرعي اعتراضونو نشتوالی څېړي. دی همداراز د نکاح د تړون په وخت کې د نر او ښځې، ولي او شاهدانو شخصيت څېړي. دی د نکاح د تړون په وخت کې د نر او ښځې بيانونه په لوړ اواز یادوي، يعنې هغه څه چې د ښځې ولي يې وايي: «زه خپله لور تا ته په شرعي نکاح درکوم» او همدغه مامور نارينه ته له شرعي حکمونو سره سم د ښځې بيان وايي: «زه له دې سره نکاح منم». دی د ښځې د نکاح قبلول تضمينوي. دی د نکاح تړون د لیکلو له لارې ثبتوي، ترڅو يو رسمي پيژندل شوی سند ترې جوړ شي. په دغه تړون کې د دواړو غاړو منل شوي شرايط، د مهر اندازه، دا چې مهر معجل او يا مهر موجل دی او داسې نورو شیانو يادونه کېږي.

۲- په دولتي ادارو کې د نکاح تړون ثبتول نه رکن او نه کوم د اعتبار شرط دی. يعنې د نکاح تړون د حکومتي ادارو له ثبت پرته چې رکنونه او شرايط يې پوره کړي وي، صحیح دی. که څه هم د نکاح تړون ثبت د خاوند او مېرمنې حقوق ساتي او د زيان مخه یې نيسي. که د شخړې پر مهال د اسنادو نشتوالی د نر، ښځې او ماشومانو د حقونو د نه راعايت لامل ګرځي، نو په دې صورت کې د تړون ثبت لازمي دی. که د شخړې پر وخت د اسنادو نشتوالی د نر او ښځې او ماشومانو حقونو ته زيان نه رسوي، نو په دې صورت کې د تړون ثبت لازمي نه دی. دا اړتیا شته چې واقعيت وپيژندل شي (تحقيق المنات)، ترڅو د خاوند او ميرمنې او د دوی د ماشومانو ترمنځ د شخړو د قضيو نوعيت درک شي. په اوس وخت کې ګڼ شمېر هېوادونه د نکاح او د ماشوم د کورني تړاو تړونونه تر هغو نه مني، چې په حکومتي ادارو کې ثبت شوي نه وي.

درېیم: د هغې ښځې په اړه د شریعت حکم، چې د «ماذون» دنده ترسره کوي:

۱: پورته د ماذون دنده څرګنده شوه، چې دی د نکاح د تړون برخه نه دی؛ یعنې ماذون د نکاح په تړون او یا د ایجاب او قبول پر مهال د خاوند یا ښځې وکیل او استازی نه دی. د ماذون دنده د نکاح عقد تړل نه دي، بلکې دا تړون به د نکاح د دوو اړوندو اړخونو له خوا وي: ښځه/ کوژدن د خپل ولي په واسطه او مېړه/کوژدن د خپل ځان په استازولۍ هم د نکاح د عقد مراسم مخې ته وړلی شي.

۲: البته د ښځې ګومارل د نکاح د عقد د ترسره کوونکي (ماذون) په توګه؛ په دې حالت کې دې ته دا واک ورکوي چې د نکاح تړون ترسره کړي، نو دا د ښځې وکیل ته امر کوي چې د ښځې خاوند ته دا الفاظ ووايي: «زه خپله لور تا ته په نکاح درکوم ...» او بیا خاوند یا د هغه وکیل ته وايي چې دا الفاظ ووايي: «زما د دې نکاح قبوله ده.» نور هغه اړین مسایل چې د نکاح پر مهال باید په پام کې ونیول شي لکه: شاهدان یا هم ځینې نور مسایل دي. یا په بله وینا نوموړې ښځه د نکاح مراسم تنظیموي او یوازې دا دنده نه لري چې د نکاح تړون په اسنادو کې ثبت کړي، ځکه د اسنادو ثبت، په ریکارډ کې داخلول، د تاید مراحل، د اوقاف او اړوندو اړخونو لاسلیکونه راټول او نور د دولت په ادارو کې ترسره کېږي.

۳: هغه احادیث چې ښځې پکې منعه شوې، ترڅو ځان او یا هم بله ښځه په نکاح ورکړي؛ د مثال په ډول د ښځې د ایجاب او قبول له پروسې څخه منعه کول. د دغو احادیثو په حواله دا روښانه کېږي، چې ښځې د نکاح په جریان کې د ایجاب او قبول له ترسره کېدو څخه منعه شوې دي او د ښه وضاحت لپاره وایو:

الف: د ماخذ له لوري اشاره (دلالت الاشاره) له مانا څخه مفهوم شوې ده او  په متن کې دا مانا نه لري، خو د ماخذ له لوري یې مفهوم د متن په څېر را اخستل شوی دی:

ـ د اسلامي شخصیت کتاب، درېیم ټوک، مفهوم نومي فصل کې دغه ډول عبارت راغلی دی: «...له متن څخه معنا اخیستل د ویل شویو کلماتو له (منطوق) او (مفهوم) څخه اخیستل کېږي. که چېرې معنا له ویل شویو کلماتو څخه وانه خیستل شي، نو دا له منطق څخه اخستل شوې ده او بل څه نشته. له همدې امله خو د اقتدا (له متن څخه) مانا، د بیدارۍ (تنبه) مانا، د ښورېدو (ایما) مانا او د ماخذ (اشارې) له لوري مانا له مفهوم څخه اخیستل کېږي او همدا ډول د موافقې او مخالفت معنا هم له مفهوم څخه اخیستل کېږي.

له ماخذ څخه اشاره په دې ډول ده: کله چې د شرعي حکم د دلیل لپاره کوم متن راشي او یا غواړي یو حکم ته اشاره وکړي؛ خو هغه څه چې له دغه متن څخه مفهوم شوي، هغه یو بل حکم دی چې په متن کې راغلی او څرګند شوی دی او یا متن په دې خاطر راغلی، ترڅو یو حکم ته اشاره وکړي. دویم دا چې حکم له متن څخه نه دی را اخستل شوی. له همدې امله له متن څخه د حکم په اړه اشاره نه ده ټاکل شوې او یا اشاره نه ده ورته شوې، خو هغه مفهوم ترې اخستل شوی، چې د ماخذ له لوري اشاره ورته شوې ده (دلالت الاشاره).  د بېلګې په ډول:

ـ د دغه ایت بشپړه معنا داسې ده: ﴿حَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْراً﴾ ژباړه: او د هغه په حمل او تي ورکولو کښې دېرش میاشتې ولګېدلې. [الاحقاف:۱۵] د الله سبحانه وتعالی دغه قول: ﴿فِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ﴾ ژباړه: او دوه کلونه یې په تي ورکولو ولګېدل. [لقمان: ۱۴] په دې مانا چې د حمل موده لږترلږه شپږ میاشتې ده، که څه هم د دغه نص مراد دا نه دی. دې ته دلالت الاشاره وايي. پای

ـ  په تيسيرالوصول الى الاصول کتاب کې د ماخذ د اشارې مثالونه راغلي دي:

﴿وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ﴾

[البقره: ۲۳۳]

ژباړه: میندې کولی شي تر دوو کلونو پورې خپلو ماشومانو ته د خپلې شیدې ورکړي، هغه میندې چې وغواړي د شیدو ورکولو موده پوره کړي. پلار ته په کار ده، چې د مور د نفقې او جامو ترتیب په ښه توګه سره وکړي.

 له دې څخه دا مفهوم اخستل کېږي چې د اولاد نسب پلار ته ور ګرځي.

﴿لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَىٰ أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِّن نِّسَاءٍ عَسَىٰ أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ﴾

[الحجرات: ۱۱]

ژباړه: یو قوم دې پر بل قوم تمسخر نه کوي، ښایي هغوی تر دوی غوره وي. ښځې دې پر نورو ښځې تمسخر نه کوي، ښایي هغوی تر دوی غوره وي. 

له دې څخه د ماخذ د اشارې په حالت کې داسې مفهوم اخستل کېږي، چې د سړیو ټولی له ښځو څخه بېله ده. ښځې د ښځو له لاسه تمسخر کېږي او نارینه د نارینه وو له لوري....)

نور مثالونه يې هم شته:

حکیم په خپل مستدرک کې راوړي او وایي: دغه حدیث د دوو شیخینو د شرط له مخې صحیح دی، چې ابو موسی یې له پیغمبر علیه السلام څخه روایتوي:

«الْجُمُعَةُ حَقٌّ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ فِي جَمَاعَةٍ إِلَّا أَرْبَعَةٌ: عَبْدٌ مَمْلُوكٌ، أَوِ امْرَأَةٌ، أَوْ صَبِيٌّ، أَوْ مَرِيضٌ»

ژباړه: پر هر مومن واجب دي، چې د جمعې د ورځې لمونځ په جماعت سره وکړي، خو څلور کسان ترې مستثنا دي: غلام، ښځه، نابالغ هلک او ناروغ.

 له دغه حدیث شریف څخه ښکاري، چې د جمعې لمونځ پر ښځې نشته. د دلالت الاشاره څخه دا ښکاره شوه، چې ښځې ته د جمعې د لمانځه پر مهال د سړو امامت روا نه دی، ځکه د جمعې لمونځ پر نارینه وو فرض دی، نه پر ښځو. د هغه شخص امامت چې د جمعې لمونځ پرې فرض وي، داسې څوک نه شي کولی چې د جمعې لمونځ پرې فرض نه وي.

ب ـ په راغلو احادیثو کې له څرګندونو څخه جوته شوه، چې يوه ښځه د خپلې یا بلې ښځې د نکاح د عقد د تړلو صلاحیت نه لري. دا هم ثبوت شوه چې ښځه د نکاح د عقد تړلو پر مهال د ایجاب او قبول د پروسې د پر مخ وړلو اختیار او حق نه لري. د مثال په ډول چې د ښځې ولي ته وویل شي: «ووایه! زه خپله لور او یا هغه څوک چې زه یې ولي یم، تا ته په نکاح درکوم...» او خاوند یا د خاوند وکیل ته ووايي: «ووایه! زما د دې نکاح قبوله ده». ښځې ته روا نه ده چې داسې وکړي. البته دلته مو دې خبرې ته پام وي، چې دا کار د دولت په ادارو کې تر نکاح وروسته د نکاح له ثبتولو سره توپیر لري؛ لکه په ریکارډ کې ثبتول او د متخصیصینو لاسلیکونه را ټولول او نور. ثبتولو اجازه شته او کومه ستونزه نه لري، هغه که د نارینه له لوري ثبت شي او یا د ښځې له لوري.

۴ـ  پر دې سربېره یوې بلې خبرې ته مو پام وي، چې د ماذون کار تر ډېره په سړیو پورې اړه لري. د نکاح د تړون مشري د دوو سړیو له خوا کېږي؛ شاهدان او ولي دواړه باید نارینه وي او داسې نور.  همدارنګه په ګڼو اسلامي هېوادونو کې د نکاح تړلو پر مهال جلا مراسم نیول شوي وي او ماذون د زوم یا ناوې کور ته راغوښتل کېږي او ګڼ نارینه پکې ګډون کوي. د سړیو شمېر تر دوو شاهدانو پورې محدود نه وي، بلکې ډېر زیات وي او ټول خلک د نکاح په مراسمو خبرېږي. په ځینو هېوادونو کې ودونه یوازې د ماذون په دفتر کې نه ترسره کېږي، بلکې د ګڼو سړیو په منځ کې ترسره کېږي. په دغه حالت کې ماذون د نامجازي ګډولې سره یو ځای کېږي، ځکه دلته یوازې د تړون اړخونه او شاهدان حاضر نه وي.

په پای کې:

- ښځې ته روا نه ده چې خپل ځان یا بله ښځه په نکاح ورکړي. ښځې ته اجازه نشته چې د ایجاب او قبول پروسه خپله ترسره کړي، ځکه شرعي نصوص يې منعه کوي.

- له متونونو څخه جوته شوه، چې ښځه د ایجاب او قبول د پروسې پر مخ بېولو حق نه لري.

- ښځه د نکاح د تړون اسناد او شواهد په دولتي ریکارډونو کې په داسې ډول ثبتولی شي، چې د نکاح د تړونونو لپاره په کړنچارو کې ورته ټاکل شوي دي.

- یو ښځه چې د زوجینو تر منځ د ایجاب او قبول پروسه ترسره کوي، دا نه کومه اړتیا ده او نه هم د نکاح د صحت لپاره شرط؛ نو د نکاح تړون هغه مهال د اعتبار وړ دی، چې زوجین د تړون او صحت شرایط پوره کړي.

وروستۍ پایله:

- يوه ښځه د ماذون د مسوول په توګه د ایجاب او قبول پروسه په خپل واک کې نه شي اخیستی او نه يې پر مخ بولی شي.

- د نکاح تړون تر هغه وخته جواز لري، چې د ښځې او خاوند له لوري یې شرایط پوره شوي وي او د ماذون جنسیت د دغو شرایطو برخه نه ده.

زما په اند په دې اړه همدا غښتلي دلایل دي. الله سبحانه تعالی تر ټولو عالم او باخبره ذات دی.

ستاسې ورور!

عطا بن خلیل ابوالرشته