يسر المكتب الإعلامي المركزي لحزب التحرير أن يقدم لمتابعي وزوار صفحات المكتب الإعلامي المركزي برنامجاً مرئياً جديداً
من برامج تلفزيون الواقية بعنوان "حلقة على الهواء مع أحمد القصص"، يتناول فيه الأستاذ الفاضل أحمد القصص كتاب "نظام الإسلام"،
فكونوا معنا..
(ژباړه)
خبر:
د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي سټیفن دېمستورا په قزاقستان کې په یوه خبري ناسته کې وویل: «په سوریه کې باید له ترهګرو ډلو سره خبرې ودریږي، اوس د دې وخت رارسېدلی، چې مخالفې ډلې وپوهیږي، چې دوی د سوریې د شپږنیم کلنې جګړې بایلوونکي وو»
د هغه په وینا، دا مخالف لوري ته یو روښانه پیغام دی، چې په جګړه کې يې دې بریالیتوب توان نه درلود او په پای کې به حتما سولې ته تسلېمېدل.که څوک دا څرګندونې له شته واقعیت سره وڅېړي، نو وبه مومي، چې د سوریې سیمو ته په ننوتلو سره باید لویې لارې طی کړي.
تبصره:
د ۲۰۱۷م کال د جنوري په میاشت کې د حلب ښار له سقوطه وروسته بشار اسد اعلان وکړ: ترهګرو ډلو ته د درنو ضربو په واردولو سره بریالي شوو. د دغه ښار اوسېدوونکي او د دولت مخالفې ډلې، چې مخکې یې ترکیې وسلوال ملاتړ کاوه، په خواشینۍ سره چې دا ځل یوازې پرېښودل شول. له میاشتو اوږدې کلابندۍ وروسته د دغې سیمې اوسېدونکو او مخالیفینو پرته د بشار اسد او د هغه د ملاتړو د شرایطو له منلو څخه په ځانګړي ډول کله یې چې ترکیې له ملاتړه لاس واخیست کومه بله لار نه درلوده. د ادلیب ښار له محاصرې وروسته همدا ښار یوازینۍ سیمه وه،چې د دولت مخالفو وسلوالو په لاس کې وه.
کله چې بشار اسد په حلب ښار کې لنډ مهاله بریالیتوب ته ورسېد، له دې حقیقته باید سترګې پټې نه کړو، چې د ده رژیم د دمشق ښار د کابو کولو لپاره د وسلوال پوځ له کمښت سره مخ شو. که دقیقه څېړنه وشي، د حلب ښار له سقوط وروسته د جګړې تګلاره بدله شوې او دغه رژیم پورې تړاو لري، چې په دغو شرایطو کې څه ډول خپلې ګټې خوندي کوي.
د حلب ښار له سقوط وروسته د ترکي SDF ځواکونو او داعش تر منځ د رقې او دَیرالزور په سیمو کې خورا ډېرې نښتې وشوې.په دغو نښتو کې د سوریې د پوځ ډېری نظامیان مړه او ځینو یې پوځ پرېښود، چې له دې کبله روسي او ایراني نظامي ځواکونو ته اړ شول. که چېرې دغه حالت ته دقیق وکتل شي، نو امکان نه لري، چې د سوریې رژیم دې پر ټوله سوریه کنټرول تر لاسه کړي او دا د بشار اسد پر ناکامیو دلالت کوي. د دې تر څنګ د سوریې رژیم د دغې جګړې د ګټلو لپاره اکثریت ځواکونه له لاسه ورکړل.
د ۲۰۱۷م کال د می په میاشت کې د روسیې،ایران،ترکیې او د دولت مخالفو ډلو ترمنځ یو هوکړه لیک لاسلیک شو، تر څو د دغې جګړې حقیقت څرګند کړي او ټول یوې مناسبې حل لارې ته ورسیږي.
همد راز د آستانې په څلورم کنفرانس کې د نا امنه او جنګ ځپلو سیمو د امنیت لپاره موافقه وشوه، چې باید نا امنه او جګړه ییزې سیمې په امن سیمو بدلې شي او د دغو سیمو پر پولو دې امنیتي کمربندونه او پوستې جوړې شي؛ تر څو د غیر مسلح ملکي کسانو له ننوتلو، د بشري مرستو لېږدوونکو موټرو له راتګ او له اقتصادي پرمختګ څخه اطمنان پیدا شي.
دغه ټولې سیمې به د ایران،روسیې او ترکیې له خوا کنټرولیږي.له دغې کړنې څخه معلومیږي، چې دې سوریې رژیم نه شي کولی د دغه هېواد ټولې سیمې وساتي او همدا راز یې د دولت له مخالفو ډلو سره د مقابلې او جګړې توان له لاسه ورکړی دی. دا په دې مانا ده، چې د سوریې رژیم به خپلې ځينې تر ولکې لاندې سیمې بیا له لاسه ورکړي. که ژور وکتل شي، د سوریې په اړه د نړیوالو او سیمه ییزو قدرتونو تشویش او بشار اسد ته د سیاسي ملاتړ موندل او د سوریې پر سیمو کنتول او لاسرسی د هغوی کار دی؛ نو ځکه د ده د بریا لپاره هيڅ ډول مرستې نه سپموي.
حقیقت دا دی،چې د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي استیفن دېمستورا ونه شو کولی، چې د سوریې لپاره سیاسي حل لاره پیدا کړي.هغه سیاسي حل لارې، چې د دغې ستونزې لپاره په استانه، ژنیو او رياض کې وړاندې شوې، یوازې د شورشونو د پای ته رسولو او په دمشق کې د رژیم د ساتلو لپاره وې، دغه ناستې او خبرې ځکه ناکامې شوې، چې د مخالفو ډلو هېڅ استازی پکې نه و غوښتل شوی ، په حقیقت کې نړیوال قدرتونه د بشار اسد په نیم لسیزي هر اړخیز ملاتړ سربېره ونه توانېدل د سوریې د خلکو لپاره واقعي حل لاره پیدا کړي. د سوریې د انقلاب د ختمولو لپاره د نړیوالو قدرتونو هڅو او کوښښونو ته په کتو سره دې پایلې ته رسېږو، چې دوی د ستونزو پر حل او کنترول برلاسي نه دي او نه به هم برلاسي شي.
د حزب التحریر مطبوعاتي مرکزي دفتر ته
لیکوال: عدنان خان
خبر:
په دې ورځو کې د افغانستان په ټولنیزو رسنیو کې د یو هراتي ځوان هغه ویډیو لاس په لاس کيږي؛ چې له ځانوژنې وړاندې یې پر خپل فېسبوک خپره کړې وه او د خپلې ځانوژنې علت یې پکې ويلی دی. ځوان په دغه وېډيو کې د خپلې ځانوژنې د علت په اړه وایي چې د هر ډول غلط فهمۍ د مخنیوي په موخه غواړي دا روښانه کړي چې د عاطفي دلیلونو له امله یې دغه هوډ نه دی نیولی؛ نه مین و، نه یې مالي ستونزې درلودې؛ بلکې تکراري ژوند یې د دغه هوډ لامل شوی دی. نوموړی څرګندوي چې مختلفې لارې یې ازمویلې دي او څو ځلې د دې لپاره په سفر تللی چې ژوند ورته یو ډول نه وي؛ خو اغېز یې نه دی کړی.
تبصره:
د تفکر او پوښتنې وړ خبره ده، کوم څیز یو عاقل او بالغ انسان چې هر څه لري، دې ته اړ کوي چې ځانوژنه وکړي؟ «نوموړي له ژونده څه غوښتل!» پیسې، ښکلا، امکانات... دا ټول يې درلودل، نو ولې یې ځانوژنه وکړه؟ په افغانستان کې ځانوژنه د سېکولرستي غربي افکارو د تګلارې د راتګ له امله ډېره شوې، لکه څنګه چې یوازې په هرات کې په تېرو شپږو میاشتو کې د ځانوژنې ۳۰۰ پېښې ثبت شوې دي. هرات ایران ته د نېږدېتوب له امله تر ډېره د غربي مفکورو تر تېري لاندې دی. غربي فرهنګ انسان ته داسې فکر ورکوي، چې ژوند ته د نېکمرغۍ او خوند په نظر وګوري او همدې خوښۍ ته د رسېدو لپاره مختلف کارونه او تجربې وکړي. په دغو ۱۶ کلونو کې، د همدې پوچې او غیر انساني مفکورې اغېزې زموږ د ژوند ټولو برخو ته غزېدلې دي، ورو ورو خپلې زیانوونکې پایلې راښکاره کوي. له ژونده د خسته ګۍ په دلیل د هراتي ځوان ځانوژنه د همدې ناوړه مفکورو د اغېزو ښکاره نښې دي.
د ژوند په اړه د خوند او نېکمرغۍ فکر د دې لامل شوی چې ډېری ځوانان په دغه دام کې راګېر کړي. کله چې دې خوښۍ او خیالي نېکمرغۍ ته ونه رسېږي او په ژوند کې یې د خپل ځان لپاره ټاکلو موخو څخه د ژوند په واقعي ډګر کې يوې ته هم ونه رسيږي، نو په دغه حالت کې به دا ځوانان له څه سره مخ شي؟ ځواب یې ساده او اسانه دی، هغوی نهیلي کېږي، ژوند یې ترینګلی کېږي او ډېر ژر خپل ژوند ته د پای ټکی ږدي. په داسې حال کې چې د افغانستان په معاصر تاریخ کې خلکو سخت او له کړاونو ډک ژوند تجربه کړی، پلار او مور، زوی او لور، خور او ورور یې له لاسه ورکړي دي؛ خو پر دې سربېره یې ژوند ته هیله درلوده. ټول شته او مالونه یې له لاسه وتلي، بیا یې له صفر څخه پیل کړی، خو نهیلي او خسته شوي نه دي.
په همدې ورځو کې چې چاودنې، ځانمرګي بریدونه او هوایي بمبارۍ هره ورځ زموږ د خلکو ژوند اخلي او د زړه ټوټې یې له خاورو سره خاورې کوي؛ خو پر دې ټولو سربېره بیا هم خلک خپل ژوند ته دوام ورکوي او داسې پېښه نه لرو چې کوم کس دې د خپلو نېږدې کسانو د وژل کېدو له امله او یا د پانګې او شتمنۍ له منځه تلو په دلیل ځانوژنه کړي وي.
په افغاني ټولنه کې د اسلامي ارزښتونو کم رنګه کېدل د دې لامل شوي چې خلک د ژوند هغه موخه هېره کړي چې اسلام ورته ټاکلې او پر ځای يې نېکمرغۍ، خوند او ښه ژوند کولو ته رسېدل خپله موخه وټاکي؛ خوښي او خوشحالي د ژوند اصلي موخه ټاکل تر یوې کچې د لنډ وخت لپاره ژوند جالبولی شي؛ خو دغه حالت موقتي او تېرېدونکی دی او په اوږدمهال کې انسان ژور خپګان او زړه تنګوالي ته ټېله کوي.
کومې څېړنې چې د ځانوژنې په اړه شوې دي او مختلف عوامل یې د دغه کار هڅوونکي بللي دي، لکه: ناموسي مسایل، کورنۍ ستونزې، په ټولنیزو او اقتصادي سیالیو کې ماته، نهیلي، فقر، رواني فشارونه او ناروغۍ، یوازیتوب، يو ډول ژوند، په ژوند کې موخه نه درلودل، په مینه کې ناکامي، په نشه یي توکو اخته کېدل او داسې نورو دي؛ خو اساسي علت یې یو شی بللی دی: بې ایماني او د ژوند د اساسي موخې نه درک کول.
د روغتیا نړیوال سازمان په نړۍ کې د ځانوژنې په اړه ډېرې ټکان ورکوونکې شمېر خپرې کړې. دا شمېرې ښیي چې په کال کې یو میلیون انسانان ځانوژنه کوي او اټکل کېږي چې هر کال له ۱۰ بیا تر ۲۰ میلونو غیر وژونکو ځانوژنې ته لاس اچوي. د همدغه سازمان د راپور پر بنسټ، په اتو اروپایي هېوادونو کې ځانوژنه ډېره شوې، چې یو یې سویس دی. سویس هېواد په نړۍ کې د خوښۍ او نېکمرغۍ نښه بلل کېږي، چې په نړۍ کې د خوښۍ کچې درجه بندۍ له پلوه څلورم ځای لري.
په راپور کې راغلي چې ځانوژنه د مړینې درېیم لامل دی، یعنې تر سرطان ډېره مرګژوبله لري او د نالوستو کسانو په پرتله تر ډېره په لوستو کسانو کې پېښېږي. راپور زیاتوي: په هغو هېوادونو کې ځانوژنه ډېره ده چې ایمان له لاسه ورکوي.
د نېکمرغۍ او ښه ژوند تېرولو مفکوره هره ورځ د مختلفو لارو د افغانستان د خلکو په ذهنونو کې پيچکاري کېږي. د ښوونیز نظام له لارې، چې د زده کړې موخه یې د پانګې او پیسو تر لاسه کول او یو ښه مقام ته رسېدل تعریف کړي؛ د رسنیو له لارې د بې ارزښته فکرونو په خپرولو سره، انسان ته په ژوند کې د ښه ژوند تېرولو او معیشت فکر ورکوي او د حکامو او سیاستوالو له لوري چې د حکومتولۍ په برخه کې سیکولریزم نظام پلی کوي او د الله سبحانه وتعالی رول او دینې ارزښتونه یې د خلکو له ټولیز ژونده لرې کړي او دین یې یو خصوصي امر کړی دی. دغه حالت د دې لامل شوی چې خلک له بې شمېره رواني ستونزو سره مخ شي او د ښه ژوند تېرولو سراب ته د رسېدو لپاره خپل ژوند په دوزخ بدل کړي.
لکه څنګه چې همدا اوس د افغانستان ۶۵ سلنه خلک په رواني ستونزو اخته شوي، چې یو دلیل یې د ژوند په اړه د نېکمرغۍ او خوښۍ فکر دی. دا فکر د دې لامل شوی چې هغه زرګونه کسان چې د اروپا په لوړو ودانيو کې یې نېکمرغي او خوښي لیده، په سیندونو او بحرونو کې ډوب کړي. یو شمېر نور د مهاجرنیو په کمپونو کې په حیواني ژوند محکوم کړي او ځینې یې په غرب کې معاصر غلامان او له پښو لودېلي کارکوونکي کړي دي. په ضمن کې، یو شمېر نور اوس هم نېکمرغۍ ته د رسېدو او اروپا ته د تلو په یاد شپې په بستره کې تېروي.
خو پوښتنه دا ده چې ایا لذت، امکانات او اروپا ته تلل کولی شي له ستونزو او کړاونو ډکې نړۍ ته ارامي او نېکمرغي راولي؟ په دې اړه د اروپا معاصرې څېړنې هم داښیي چې په وروستۍ نیمه پېړۍ کې د انګلستان، امریکا او جاپان د خلکو هوساییز امکانان او عاید له دوه برابره زیات شوي او ژوند یې یو مطلوبي حالت پیدا کړی دی. اوس هغوی غټ کورونه لري او برېښناییزو وسایلو ارامه ژوند ورته برابر کړی دی. هغوی بهرنیو سفرونو ته ځي او ګران بیه توکي پېري؛ خو د پوهانو د شوو څېړنو پايلې ښیي چې د ژوند دغه امکانات په انسانانو کې د نېکمرغۍ احساس ډېرېدو لامل نه دي شوي؛ بلکې خلک یې په خواشینۍ او زړه تنګوالی اخته کړي او په غرب کې یې یو نواخته ژوند رامنځته کړی، چې په پایله کې یې د ځانوژنې شمېرې لوړې شوې دي.
باید وویل شي چې د ځانوژنې ستونزه د اسلام ستونزه نه ده، بلکې د پانګوالي نظام او افکارو زېږنده ده او دا ډول ستونزې د اسلام په تاریخ کې نه وې؛ ځکه اسلام په دې نړۍ کې خپلو پیراوانو ته د جنت ژمنه نه ورکوي او نه يې هم نړۍ د نېکمرغۍ سرای تعرف کړی؛ بلکې نړۍ اخرت ته د تلو لار بولي او د یو مسلمان رښتینې نېکمرغي په جنت کې تمثللېږي. الله سبحانه وتعالی د نړۍ د واقعیت په اړه فرمایي:
﴿وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ ۚ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ﴾
[عنکبوت: ۶۴]
د دنیا ژوند له لهو لعب (بې ګټې) څیزونو پرته بل څه نه دی او له شک پرته چې اصلی ژوند همغه ابدي او واقعي ژوند دی؛ درېغی دغه خلک پوهېدلی.
نو هغه تعریف چې اسلام یې د نېکمرغۍ په اړه وړاندې کوي، همغه د الله سبحانه وتعالی رضا تر لاسه کول دي او نېکمرغه انسان هغه دی چې خالق یې ترې خوښ وي او جنت ته ورسېږي. نو د ایمان درلودل او د ژوند د اساسي موخې درک یوه ټینګه غوټه ده، چې انسان د ژوند په هسکو او ټیټو کې ژوندی ساتي او نوموړی په راتلونکي کې له نهیلۍ، زړه تنګوالي او خواشینۍ سره نه مخ کوي. همدارنګه د نوموړي ژوند د ابتذال دام ته له لوېدو څخه ژغوري.
د دې تر څنګ، د اسلام ښکلاوې دا دي چې مسلمانان یې مثبت لیدلوري، د الله سبحانه وتعالی رحمت او مغفرت او د جنت زېرو ته هڅولي دي او نهیلي یې حرامه بللې ده. رسول الله صلی الله عليه وسلم تل په خپلو دعا ګانو کې د غم، اندېښنې، بې وسۍ او لټۍ په اړه له الله سبحانه وتعالی څخه پنا غوښته.
کله چې مسلمانان په ژوند کې له ستونزو او کمیو سره مخ شي، هغوی دا ښه درک کوي چې څه ډول له هغو احکامو سره چې الله سبحانه وتعالی ورته رالېږلي په دغو ستونزو برلاسی شي. که د مسلمان په ژوند کې ستونزې او غم راځي، په مقابل کې یې اجر او ثواب ورکول کېږي. څنګه چې له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه روایت دی:
«مَا يُصِيبُ الْمُسْلِمَ مِنْ نَصَبٍ وَلاَ وَصَبٍ وَلاَ هَمٍّ وَلاَ حَزَن وَلاَ أَذًى وَلاَ غمٍّ، حتَّى الشَّوْكَةُ يُشَاكُها إِلاَّ كفَّر اللَّه بهَا مِنْ خطَايَاه»
ژباړه: مسلمان له هېڅ ډول خسته ګۍ، ناروغۍ، اندېښنې او غم سره نه مخ کېږي، خو دا چې الله سبحانه وتعالی يې په همدې وسیله د هغوی ګناهونه بښي. تردې چې اغزی یې په پښه کې ځي، د نوموړي د ګناهونو د کفارې لامل کېږي.
نو دغه زېری او هیله چې اسلام یې خپلو پیروانو ته ورکوي او په ژوند کې یې موخه په سم او واقعي ډول ترسيم کړې ده، څرنګه شونې ده چې مسلمان دې په ژوند کې له ناهیلۍ او یو نواخته ژوند تېرېدو سره مخ او پایله یې ځانوژنه شي؟
په فردي او ټولیز ژوند کې له اسلامي ارزښتونو لرېوالی او د غربي ګواښونکو افکارو اغېزې د همدغه حالت لامل شوي دي. نو پر موږ لازمه ده چې د فردي، کورني، ټولنیز، سیاسي او اقتصادي ژوند په برخه کې د اسلامي مفاهېمو او ارزښتونو په پلي کولو خپله ټولنه د پردیو ناوړه مفکورو له اغېزو وساتو.
زموږ ځوانان باید پر دې پوه شئ چې یوازې اسلام دغو ټولو ستونزو ته ځواب ویلی شي؛ نه اروپا ته تګ او نه هم غربي او سېکولرستي پوچ فکرونه چې د بدبختیو زېږنده دي. نو پر موږ لازمه ده چې اسلام د خپلو ټولو ستونزو د حللارې په توګه ومنو او صحنې ته د راتګ لپاره یې په ټولیز ډول هڅې وکړو او ژوند ته رښتینې معنا ور په برخه کړو.
مصدق سهاک
د حزب التحریر ـ ولایه افغانستان مطبوعاتي دفتر غړی
(ژباړه)
پوښتنه:
ولې بارزاني له سیمهییزې او نړیوالې هوکړې پرته بیاهم پر ټولپوښتنه ټینګار کوي، چې ټولپوښتنه وشي؛ خو دا ډول ټولپوښتنه په داسې وخت او شرایطو کې د کردانو په زیان نه ده!؟ بله پوښتنه داچې تمه کېږي چې دغه ټولپوښتنه به وشي، که وشي او اکثریت ورسره موافق وي، شونې به وي چې کردان په سیمه کې خپلواک دولت ولري؟
ځواب:
یو مشهور نقل قول دی چې وایي: که حاکم د خپلې خاورې پر ضد تصمیم ونیو، په دې مانا چې د بل کس مزدور دی او کوم هوډ چې نیسي، د بل دولت په اشاره دی او د همغه دولت ګټې پکې په پام کې لري. د کردستان اقلیم د کردانو واقعیت د همدې نقل قول مصداق دی او شرحه یې په دې ډول ده:
۱. هر پوه سیاستوال ښه پوهېږي چې یو خپلواک دولت ته د کردانو لاسرسی ډېر سخت کار دی؛ حتی په همدې وخت او شرایطو کې. د کردانو لپاره د خپلواک دولت جوړولو لپاره هڅې، د کردستان اقلیم په زیان تمامېدای شي. نه یوازې سیاسي او معنوي زیان، بلکې مادي زیان هم لري. نو پر همدې بنسټ، اصلي مسئله او په عراق کې روان سیاست دا نه دی چې کردان دې د خپلواک دولت څښتن شي؛ ځکه که داسې وی، نو د داسې دولت تشکیل او زمینه برابرول په تېر وخت کې تر سره کېدل. موخه دا ده: کوم نظام چې امریکایانو د عراق له اشغال وروسته په دغه خاوره کې پر پښو ودراوه او د بریمر قانون په نوم یې شهرت پیدا کړ؛ عراق یې د فدرالي حکومت په درلودلو بدل کړ؛ داسې حکومت چې یو کمزوری او کمواکی مرکز ولري. په داسې کچه چې د کردستان اقلیم د حکومتولۍ او په دغه اقلیم کې د چارو سرته رسونې له مخې د بغداد مرکزي حکومت په پرتله؛ ډېر واک ولري. په دې کې شک نشته چې دکافرانو ښکلاګر دولت چې د اسلامي خاورو هره برخه اشغالوي، د وېشلو خوب یې ویني؛ خو د دغې ناوړې موخې د تر لاسه کولو لپاره د مناسب فرصت په تمه وي او دلیل یې له اسلام او مسلمانانو څخه په زړونو کې پرته کرکه او نفرت دی. په هغه مخکینۍ پوښتنه کې چې د ۲۰۱۴ م د اګېسټ پر ۱۲مه مو خپره کړې وه، وویل: «امریکا په ۲۰۰۳ م کې د عراق د اشغال له پیله د دغه هېواد وېشلو لپاره پرلپسې هڅې کوي.کوم قانوم چې بریمر جوړ کړی، پر قومي او مذهبي بنسټ او هر قوم او مذهب له ځانګړې برخې څخه برخمن دی. هغه داسې چې د ولسمشر، د پارلمان رییس او لومړي وزیر لپاره برخه په پام کې نیول شوې ده.
له هغه وخته چې اجرایي قدرت لومړی وزیر په واک کې لري، بریمر دغه پوسټ د موخې په توګه یو مذهبي پوسټ کړی؛ چې د نورو جوړښتونو په پرتله هم د شخړو او خوځښتونو لپاره یوه پلمه وي. دغه اساسي قانون په خپله په څرګنده توګه د اتحادي حکومتي تشکیل غوښتونکی، له مختلفو اقلیمونو څخه تشکیل او ډېر واکونه لري. په همدې ترتیب لیدل کېږي چې امریکا په څو اقلیمونو د عراق وېشلو شرطونو په برابرولو کې خوښه او موافقه ده....»
اتحادي حکومت داسې دی چې هر اقلیم له عملي پلوه یو دولت بلل کېږي، په دې توپیر چې ځینې رسمي جوړښتونه یې لږ وي؛ د بېلګې په توګه: سفارتونه، د ملګرو ملتونو سازمانو غړیتوب او داسې نور ظاهري او جوړښتي چارې؛ خو له عملي پلوه له بشپړو واکونو سره د یو خپلواک دولت اقلیم بلل کېږي او په همدې ترتیب د کردستان اقلیم په حقیقت کې په دننه کې د بل دولت دی او عملا له مرکزي دولته بېل وي. واقعیت دا دی چې عراق د یو دولت په توګه عملا یوه ټوټه او برخه نه دی. نو پر همدې بنسټ د کردستان اقلیم په حقیقت کې د عراق د دولت دننه دولتي تشکیل او خپلواکۍ درلودو ته اړتیا نه لري؛ ځکه له عملي پلوه یو خپلواک دولت بلل کېږي. لکه څنګه چې اشاره وشوه، اصلي مسله دا نه ده چې کردان د عراق کردستان اقلیم په ځانګړو سرحدونو د خپل ځان لپاره خپلواک دولت تشکیل کړي او د عراق له مرزونو څخه بېرون له نورو کردمېشتو سیمو سره اړیکه ولري وي؛ بلکې د کردانو لپاره د هر ډول دولت تشکیل تر شاه سخت خوځښتونه او شورماشور درلودلی شي؛ ځکه کردي دولت د کردستان په اقلیم خلاصه کېدای نه شي. نو پر همدې اساس په عراق کې د کردانو لپاره خپلواک دولت یو دروند ټکان دی، په ځانګړي ډول د امریکا او سیمهییزو مزدورانو لپاره یې، یعنې د ترکیې، ایران او سوریې لپاره. نو پر همدې بنسټ هر پوه سیاستوال ښه پوهېږي چې په عراق، ترکیې او سوریه کې د کردانو لپاره د دولت جوړښت ناشونی دی او اوسني نړیوال او اقلیمي شرایط هېڅ وخت د داسې دولت د جوړښت اجازه نه ورکوي.
وروسته پوهېږو چې د کردستان اقلیم د رییس بارزاني په شمول به کرد سیاستوال دغه واقعیت درک نه کړي؛ بلکې څرنګه مو چې وړاندې اشاره وکړه، اوسمهال کېدای شي د کردي دولت د تشکیل له شورماشور څخه اصلي موخه دا وي چې اوبه خړې شي او وروسته بیا په سیمه کې شخړې ډېرې شي؛ په ځانګړي ډول د کردستان سیمه چې د هغوی په خپل زیان به تمامه شي؛ هغه زیان چې په سیاسي او معنوي نه دی خلاصه شوی؛ بلکې مادي زیانونه به هم رامنځته کړي. نو پر همدې اساس، په اوسنیو شرایطو کې د بارزاني هوډ به د دوی په خپل زیان تمام شي.
۲. اوس دا پوښتنه مطرح کېږي چې دا کوم دولت دی چې د پردې تر شاه بارزاني دغه هوډ ته پاروي، ملاتړ یې کوي او د پردې تر شاه د دغه دولت لپاره دا تصمیم څه ګټه لري؟ باید ووایو چې څرګندې نښې او دلیلونه شته چې د هغه پر بنسټ د پردې تر شاه د دغه دولت تشکیل سخت کار نه دی؛ څرګنده ده چې بارزاني هېڅ وخت دا وس نه لري چې د امریکا او په امریکا پورې تړلو دولتونو پر وړاندې ودرېږي؛ چې د کردستان اقلیم یې چاپېره کړی دی او د کوم اړخ له پارولو پرته اعلان کړي، چې له عراق څخه د کردستان د بېلتون لپاره ټولپوښتنه پیل کړي. همدارنګه د پردې تر شا د بل دولت له ملاتړ او هڅونې پرته په هېڅ صورت د دغه هوډ له سیمهییزو او نړیوالو مخالفتنو سره د مخامخ کېدو وس نه لري. هو، د کردستان اقلیم له ټولو شتو او امکاناتو سره له هغه څه نه ډېر بېوسه دی چې د دولتونو په ځانګړي ډول د امریکا پر وړاندې ودرېږي، چې عراق یې په بشپړه توګه په لاس کې دي. څنګه چې مخکې اشاره وشوه، د پردې تر شاه دغه لوی دولت د بارزاني ملاتړ کوي او نوموړي ته اشاره کوي چې دا ډول هوډونه ونیسي؛ دغه دولت له انګلیستان پرته بل هېواد نه دی.
د بارزاني کورنۍ د عثماني دولت له وروستیو څخه تر ننه له انګلیس سره اړیکه لري او مسعود بارزاني ته دغه اړیکه له خپل پلار مصطفی بارزاني او نوموړي ته له خپل ورور احمد بارزاني څخه او له دوی ټولو څخه وړاندې عبدالسلام بارزاني ته په میراث پاتې ده. عبدالسلام بارزاني له ۱۹۰۹ څخه تر ۱۹۱۴م پورې د عثماني دولت پر وړاندې د کردي وسلهوال مخالفت رهبري پر غاړه درلوده او انګلیس په ښکاره ملاتړ ترې کاوه. نو پر همدې بنسټ د بارزاني کورنۍ له پخوا له انګلیستان سره په اړیکه کې ده. په عین حال کې که نړیوالو غبرګونونو ته، چې د ټولپوښتنې پر وړاندې تر سره شول، پام وکړو، دا به راته معلومه شي چې انګلیس پر خپل فرېب او ناوړه اسلوبونو سربېره، چې په خپلو سیاستونو کې یې کاروي، دا ځل یې په ښکاره د دغې ټولپوښتنې په اړه خپله خوښي اعلان کړه. د بېلګې په توګه: بارزاني د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۲۴مه په عراق کې د انګلیستان له سفیر سره ولیدل، چې د انګلیستان ملاتړ نړۍ ته وښيي. د «رووداو» انټرنېټي پاڼې د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۲۴مه په خپلو خبرونو کې په دې اړه وویل: «په هغه لیدنه کې چې بارزاني په عراق کې د بریټانیا له سفیر سره درلوده، د انګلیستان سفیر څرګنده کړه چې هېواد یې د کردستان د خلکو حقونه درک کوي. نوموړي د دغې ټولپوښتنې په اړه د بریټانیا دریځ د کردستان اقلیم تر رییسه ورساوه.» د «درک کولو» ډیپلوماسۍ په ژبه د تایید په مانا ده او د «اطلاع رسولو» مانا د کوم نوم له یادولو پرته هم د تایید په مانا ده؛ دا په دې مانا ده چې د ټولپوښتنې لپاره د بارزاني د هوډ په اړه د انګلیس دریځ مثبت دی؛ بلکې واقعیت دا دی چې انګلیس ملاتړ ترې کوي او په سیمه کې د امریکا او په امریکا پورې تړلو دولتونو پر مخالفت سربېره یاد هېواد له بارزاني څخه غواړي چې پر هوډ یې همداسې ټینګ ودرېږي.
د بېلګې په توګه: د کردستان اقلیم د بهرنیو چارو مسوول له کردستان ۲۴ خبري شبکې سره په خبرو کې داسې وویل: «بریټانیا له ټولپوښتنې سره مخالفت نه لري او د کردانو د غوښتنو پر وړاندې نه درېږي. مصطفی دغه خبرې په اربېل کې د منځنۍ اسیا او شمالي افریقا د چارو له وزیر الیسټربیرټ سره تر کتنې وروسته د کردانو له یو شمېر مسولینو سره مطرح کړې. یاد وزیر تېره یکشنبه د ځینو مسایلو په اړه له کرد مسولینو سره د خبرو اترو او لیدنو په موخه د اربېل ښار ته ورغی او دا په داسې حال کې ده چې کردان اراده لري؛ چې د روان کال سپټمبر پر ۲۵مه د کردانو لپاره د خپلواک دولت د تاسیس په موخه له عراق څخه د کردستان اقلیم خپلواکۍ ټولپوښتنه پیل کړي.» (سرچینه: کردستان ۲۴ خبري شبکه، اربېل، ۲۰۱۷ م د سپټمبر۵مه) په همدې ترتیب روښانه کېږي چې د ټولپوښتنې لپاره هوډ په اصل کې د انګلیس په پرېکړه او غوښتنه مطرح شوی دی.
۳. له دغه هوډ څخه د انګلیس ګټې په ټاکنو کې د ټرامپ د بریا وخت ته ورګرځي، هغه وخت چې د انګلیس لومړۍ وزیرې تریزامي په بیړه د ۲۰۱۷م د جنوري پر ۲۶مه واشنګټن ته ځان ورساوه؛ چې ټرامپ ته یې له نږدې د بریا مبارکي ووایي. په هغه لیدنه کې ټرامپ د تریزامي بې شمېره ستاینه وکړه او نوموړي هم د ټرامپ ډېر تعریف او ستاینه وکړه؛ خو له یادو تعریفونو او ستاینو څخه د دواړو خواوو موخې یو متفاوت شی و. ټرامپ په دې هڅه کې و چې انګلیس خپل ټول وس د اروپایي اتحادیې د پاشلو او وېشلو لپاره وکاروي، هغه داسې چې په لومړي ګام کې انګلیستان خپل ځان د اروپایي اتحادیې له تنه بېل کړي او په عین حال کې خپلې ټولې هڅې د اروپایي اتحادیې د وېشلو فضا رامنځته کېدو لپاره وکاروي؛ په ځانګړي ډول د فرانسې او هالنډ لپاره، چې د ټاکنو تر سره کېدل یې په مخ کې وو.
خو له ټرامپ څخه د تریزامي غوښتنه دا وه چې له انګلیس سره یو لړ سوداګریزې هوکړې لاسلیک کړي؛ چې نوموړی له اروپایي اتحادیې څخه د وتلو په وخت کې له هغه نه په ګټې اخیستنې د اروپا له نورو دولتونو امتیاز واخلي. ټرامپ او تریزامي د هغې لیدنې په دوام کې پر خپلو موخو ټینګار کاوه. تریزامي هڅه کوله چې له خپلو نړیوالو سیاستونو څخه په ګټې اخیستنې خپله موخه، چې د سوداګریزو هوکړو لاسلیکول وو، پټه وساتي او په غیرو مستقیمو اسلوبو یې مطرح کړي؛ خو له ټیټو ډیپلوماټیکو اړیکو او ښکاره څرګندونو څخه د ټرامپ ټیټ درک له تریزامي څخه دغه فرصت تر لاسه کړ؛ چې نیت یې پټ وساتي. کله چې د اروپایي اتحادیې پلویان د فرانسې او هالنډ په ټاکنو کې بریالي شول، پر دې سربېره چې المان په خپل ټول وس له اروپایي اتحادیې ملاتړ کوي او ساتلو ته یې ځانګړې پاملرنه کوي؛ بیا نو هغه وه چې د ټرامپ دې ته پام شو چې د انګلیس اصلي موخه د سوداګریزو هوکړو لاسلیکول دي او تریزامي د اروپایي اتحادیې پاشلو موضوع ته پام ونه کړ؛ چې د ټرامپ اصلي غوښتنه وه. دغې مسلې ټرامپ غبرګون ښودلو ته اړ کړ او په پایله کې یې قطر موخه وګرځاوه، چې په انګلیس پورې تړلی دی او امر یې وکړ چې د خلیج هېوادونه له قطر سره اړیکې پرې کړي. مخکې مو په هغه پوښتنه کې چې د ۲۰۱۷ م د جولای پر ۲۳مه مو خپره کړه، ویلي وو: «د انګلیس په اړه باید وویل شي چې د ۲۰۱۷ م د جنوري پر ۲۶مه واشنګټن ته د یاد هېواد د لومړۍ وزیرې تریزامي سفر او له واشنګټن سره یې پر سوداګریزو هوکړو لاسلیکولو ټینګار د دې لپاره و چې له دې اتحادیې څخه د وتلو په موخه نور هېوادونه وهڅوي.
په همدې ترتیب انګلیس نوی له امریکا سره ځان ونښلاوه او د ټرامپ د حکومت ادارې ته خوښ شو؛ خو وروسته له دې چې د اروپایي اتحادیې پاشلو پر بنسټ د امریکا هیلې پوره نه شوې؛ لکه څنګه چې د اروپایي اتحادیې پلویان د فرانسې او هالنډ په ټاکنو کې بریالي شول؛ د انګلیستان په اړه د ټرامپ مثبت لیدلوری بدل شو؛ ځکه له انګلیس څخه د ټرامپ غوښتنه دا وه چې د اروپایي اتحادیې بهیر رهبري کړي؛ خو کله چې د لندن تجربه په پاریس او مسټرډام کې تکرار نه شوه، امریکا په نړیواله کچه د انګلیستان ګټې موخه وګرځولې؛ چې له یاد دریځ څخه د لندن د ټکان خوړلو لامل شو. لکه څنګه امریکا خپل مزدور عبدالفتاح سیسي ته امر وکړ چې د انګلیس له ګټو په پام کې نیولو پرته په لیبیا کې د خلیفه حفتر ملاتړ وکړي. له بل لوري یې خپلو خلیجي مزدورانو ته امر وکړ چې پر قطر فشار راوړي، هغه قطر چې په عربي او اسلامي سیمه کې د انګلیس اصلي وسیله بلل کېږي.» نو پر همدې اساس دغه ټول موارد د دې لامل شول چې ټرامپ لکه لیونی سعودي عربستان ته سفر وکړي او هلته څو اړخیزه غونډه پیل کړي. وروسته له دې یې له قطر سره د اړیکې پرېکولو پر طرحې غوښتل چې له انګلیس څخه وژنتون جوړ کړي.
۴. تمه کېده چې انګلیس هم په سیمه کې د امریکا د ګټو پر وړاندې ودرېږي او همدا دلیل وه چې د یادې ټولپوښتنې پیلولو لپاره یې د بارزاني راپارولو هوډ ونیو؛ چې په سیمه کې د امریکا او مزدورانو لپاره یې مزاحمت او سرخوږی وي. دا معلومه ده چې له مزاحمت پرته د انګلیس په وس کې نور څه نشته، ځکه له امریکا سره د مستقیم مخ کېدو وس نه لري؛ بلکې یوازې دومره وس لري چې امریکا ته مزاحمت او ستونزې جوړې کړي؛ په ځانګړي ډول په هغه صورت کې چې مناسب وخت او د مزاحمت لپاره اغېزمن کار پیدا کړي، لکه د کردستان ټولپوښتنه.
انګلیس پر دې ټینګار لري چې بارزانی تر وروستي حده مخکې ولاړ شي؛ ځکه د امریکا او مزدورانو لکه ترکیې، ایران او سوریې لپاره یې اوسني شرایط د شته وسلهوالو خوځښتونو په دلیل ډېر ګرم او حساس دي. همدا دلیل دی چې بارزاني پرلپسې د ټولپوښتنې په تر سره کېدو ټینګار لري او انګلیس د دغې ټولپوښتنې لپاره فضا چمتو کړي او په داسې طریقې ګواښ کوي چې د کردانو لپاره به د کردستان په اقلیم کې خپلواک دولت رامنځته کړي. انګلیس له معمول سره سم او د جګړیز او ګمراه کوونکي سیاست پر بنسټ چې ثابت شوی؛ دومره چې خپلو ګټو ته لومړیتوب ورکوي، د کردانو ګټو ته ارزښت نه ورکوي او د فرېب ورکوونکو تعاملونو تاریخ یې هغه بېلګې دي چې دغه ادعا په ښه ډول تاییدوي. د هغې پوښتنې په ځواب کې چې د ۲۰۰۹ م د اپرېل پر لومړۍ مو خپره کړې وه، وویل: «انګلیس له محمد حفید سره په ۱۹۱۹ م کال کې ژمنه وکړه چې که په سلیمانیه کې د عثمانیانو پر حریم برید وکړي، د نوموړي لپاره به په کردستان کې خپلواک دولت جوړ کړي.
کردانو پر سلیمانیه برید وکړ، خپل عثماني وروڼه یې ووژل او ژغورل شوي کسان یې تېښتې ته اړ کړل؛ خو انګلیس یې پر ژمنه وفا ونه کړه؛ بلکې محمد حفید یې هند ته ولېږه. همدارنګه انګلیس په ۱۹۲۰ م کال کې له عثماني دولت سره د سیفر پر تړون ټینګار وکړ؛ چې په هغه کې د کردي دولت پر پښو درېدو اړوند بند خلیفه محمد وحید الدین ته د مزاحمت په موخه ورزیات شي. لکه څنګه چې د خبرو اترو لوری د خپل خلیفه پلاوی و، خو کله چې انګلیس وروسته پر دې بریالی شو چې مصطفی کمال د ترکیې د ولسمشر په توګه وټاکي؛ خلافت پای ته ورسېږي او د تړون لوری د مصطفی کمال په ریاست کې شو؛ چې په لوزان او په ۱۹۲۴ کې وشو. هغه و چې انګلیس یو ځل بیا خپل ځان شاه ته کړ او ویې نه غوښتل چې په هغه تړون کې دې د کردانو لپاره د دولت رامنځته کېدو پر بنسټ بند شته وي؛ ځکه موخه یې تر لاسه شوې وه، چې همغه د خلافت سقوط و. انګلیس له پخوا کردي قومپالنې او په سیمه کې د نورو قومونو احساسات راپارول او له هغو کسانو څخه په ګټې اخیستنې چې احساسات یې پارېدل، د اسلامي دولت پر وړاندې درېدل. تر دې چې خپلې موخې ته ورسېدل؛ خو له دې وروسته یې د دغې موخې د لاسته راوړلو لپاره خپل ټول همکاران له ځانه لرې کړل او یا یې د حکامو او رهبرانو په توګه په ټاکلو سره د خپل ځان مزدوران کړل.» په همدې ترتیب لیدل کېږي چې د انګلیس جګړه او فرېب اوږد تاریخ لري.
۵. په همدې ترتیب بارزاني د ۲۰۱۷ م د سپټمبر پر ۲۵مه په ټولپوښتنه کې د ځان لپاره د دولت جوړېدو په موخه، سیمه ییزو او نړیوالو مواضعو او حتی ځینو کردانو ته له پام پرته ټینګار لري؛ څنګه چې نوموړي ویلي: «د کردستان اقلیم د چهارشنبې په ورځ له عراق څخه د تجزیې غوښتنې ټولپوښتنې لپاره چې ټاکل شوې د سپټمبر پر ۲۵مه به تر سره شي، پوره چمتوالی لري.» نوموړي نوی ټینګار وکړ او د دغې بهیر هر ډول ځنډېدل یې ردل کړل. د کردستان اقلیم د ټولپوښتنې عالي شورا تېره ورځ د کردستان اقلیم د رییس بارزاني په ریاست په ناسته کې د ټولپوښتنې لپاره له بغداد څخه د کرد استازو د وروستیو لیدنو پر پایلو او همدارنګه په اربېل کې له ماټیس سره د بارزاني پر خبرو اترو بحث وکړ. د بارزاني مشاور وویل: «د کردستان اقلیم رییس مسعود بارزاني ټینګار کوي چې ټولپوښتنه د سپټمبر پر ۲۵مه وشي او حتی تر ټاکل شوې نېټې یوه دقیقه هم ونه ځنډېږي.» (سرچینه: له العربیه شبکې څخه په نقل سره، ۲۰۱۷ م، د اګېسټ ۲۴مه)
دغه څرګندونې په داسې حال کې کېږي چې د ټولپوښتنې په اړه سیمهییز او غیر سیمهییز مخالفتونه په ښکاره شوي دي؛ د بېلګې په توګه:
الف) مسعود بارزاني د ۲۰۱۷ م د جون پر ۷مه د عراق په کرد مېشتو سیمو کې د کردمېشتو خپلواک دولت د تاسیس په موخه ټولپوښتنه اعلان کړه او ادعا یې وکړه چې دغه ټولپوښتنه به د راتلونکې سپټمبر پر ۲۵مه وشي. امریکا په همغه وخت کې دغه ټولپوښتنه رد کړه، لکه څنګه چې له داعش سره د مبارزې په نړیوال ایتلاف کې د ډونالډ ټرامپ ځانګړي استازي «برت مک ګورګ» داسې وویل: « اوس به د دغې ټولپوښتنې تر سره کېدل د ناامنۍ لامل شي او موږ پر دې باور یو چې د سپټمبر پر ۲۵مه د دغې ټولپوښتنې چټګ تر سره کېدل مناسب نه دي؛ ځکه ټاکل شوې چې په دغه ځانګړې سیمه کې به ټولپوښتنه د ناامنۍ لامل شي. (سرچینه: اف. ب، ۲۰۱۷ م کال د جون ۸مه)
اخر هم د امریکا د بهرینو چارو وزیر ریکس ټیلرسون د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۱۱مه د کردستان اقلیم له رییس بارزاني سره په ټلفوني اړیکه کې د واشنګټن په استازیتوب لېوالتیا وښوده چې دغه ټولپوښتنه وځنډېږي. نوموړي همدارنګه له بغداد سره له خبرو اترو او حل لارو پر پیدا کېدو ټینګار وکړ. د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۲۲مه امریکا خپل دفاع وزیر جیمز ماټیس د عراق له لومړي وزیر عبادي سره د ناستې په موخه بغداد ته واستاوه چې له دې وروسته په اربېل کې له بارزاني سره وګوري. همدارنګه د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۲۳مه ترکیې ته ولاړ چې په سیمه کې له خپل قوي مټ (ترکیې) ګټه واخلي.
ب) په سیمه کې د امریکا پلوو هېوادنو هم دغه ټولپوښتنه ونه منله، څنګه چې د عراق د لومړي وزیر ویاند سعد حدیثي وویل: «د عراقیانو له خوا چې هره موضوع او ګام اخیستل کېږي، باید د اساسي قانون اړوند وي او د عراق د راتلونکي په اړه هر ډول هوډ چې اساسي قانون د یو ډیموکراټیک فدرالي هېواد په توګه پېژندلی، باید د اساسي قانون توکي پکې په پام کې ونیول شي... یوازې یو ښاغلی د نورو ښاغلو انزوا ته په کشولو سره د عراق برخلیک نه شي ټاکلی.» (سرچینه: د امریکا ازادي، ۲۰۱۷ م د جون ۹مه)
ترکیې هم د کردستان د ټولپوښتنې او خپلواکۍ په اړه خپل مخالفت وښود؛ لکه څنګه چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت د کردستان اقلیم د رییس دغه هوډ هغه ګواښونکې تېروتنه وبلله، چې د عراق یووالي ګواښي. (سرچینه: د امریکا ازادي، ۲۰۱۷ د جون ۹مه) همدارنګه اردوغان د امریکا د دفاع له وزیر ماټیس سره تر کتنې وروسته وویل: «د دغې ټولپوښتنې هوډ یو غلط هوډ دی.» (سرچینه: الجزیره، ۲۰۱۷ د اګېسټ ۲۴مه)
ایران هم د ۲۰۱۷ م د جون پر ۱۱مه د همدې ټولپوښتنې تر اعلان لږ شېبه وروسته اعلان وکړ چې دا هېواد د هغې ټولپوښتنې کلک مخالف دی، چې ټاکل شوې د عراق په کردستان کې به په راتلونکې سپټمبر کې وشي. پر دې ټینګار چې د عراق د ارضي تمامیت په اړه د تهران موضع روښانه ده، د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند بهران قاسمي وویل: «له قانوني او ملي اډانې پرته فردي هوډ به په عراق کې د پېچلو ستونزو رامنځته کېدو لامل شي. (سرچینه: afkarhura.com، ۲۰۱۷ د جون ۱۵مه) همدې شبکې د ۲۰۱۷ م د سپټمبر پر ۷مه د ایران شورا غونډې د رییس څرګندونې رانقل کړې چې نوموړي ویلي وو: «په نړیوالو اړیکو کې د اسلامي شورا غونډې رییس ځانګړي استازي حسین امیر عبداللهیان ټینګار وکړ چې د عراق په کردستان کې د ټولپوښتنې تر سره کېدل به نوی کړکېچ رامنځته کړي.»
امریکا هم د کردستان دننه داسې پلویان لري چې د هغوی له ډلې څخه د ګوران (بدلون) کردي جنبش او د طالباني حزب (د کردستان کلیوال اتحاد حزب) ته اشاره کولی شو، چې د ګوران حزب د ټولپوښتنې تر سره کېدو لپاره د بارزاني له اعلان سره مخالفت وښود او د یاد جنبش غړي هوشیار د کردستان په پارلمان کې وویل: «د بدلون جنبش اوس هم پر خپل پخواني نظر ولاړ دی، چې په دې وخت کې د ټولپوښتنې تر سره کېدل تېروتنه ده او دغه ټوله اجنډا د مسعود بارزاني خپله ځانګړې او حزبي اجنډا ده. نوموړي ټینګار وکړ چې د کردستان ډیموکراټ حزب لکه د شطرنج لوبې په څېر پلی دی، نه لوبغاړی.» (سرچینه: ایلاف، ۲۰۱۷ د اګېسټ ۵مه) همدارنګه، د عراق ولسمشر فواد معصوم چې د طالباني پر حزب (د کردستان ډیموکراټ کلیوال حزب) پورې تړلی، دغه ټولپوښتنه یې رد کړه او ویې ویل: «د ولسمشرۍ څوکۍ د کردانو پر اوږو او رایو اېښې ده او د یو څاڅکي وینې معادل یې نه ده، معصوم ته به دولت اجازه ورنه کړي او د ټولپوښتنې په ورځ به د نه ځواب ورته ووایي.» د کردستان ډیموکراټ حزب په بیانیه کې د معصوم څرګندونې ګواښونکې وبللې او ادعا یې وکړه چې دغه بیانیه به نړیوالو ته بد او ناوړه پیغام ولري، چې په پایله کې د ټولپوښتنې کار ستونزمنوي او ارزښت یې ټیټوي. (سرچینه: : afkarhura.com) پر دې سربېره سیمهییز او نړیوال مخالفتونه څنګه مو چې مخکې یاد کړل، بارزاني د همدې ټولپوښتنې په تر سره کېدو کې دومره جدي دی چې حتی یوه دقیقه یې ځنډېدل نه مني. د دې ټولو دلیل هغه فشارونه دي چې د انګلیس له لوري پر بارزاني تحمیلېږي.
۶. اوس مو چې په مختلفو اغېزمنو عواملو د ټولپوښتنې خبرونه وڅېړل، تمه کېږي چې د یادې ټولپوښتنې په اړه قناعت ورکوونکي ځوابونه وړاندې کړم. د دغو مسایلو په څرګندولو سره تمه کېږي چې لاندې چارې تر سره شي:
الف) په هر صورت کې دا تمه نه کېږي چې د کردانو لپاره دې په نړیوالو معیارونو یو قانوني دولت تاسیس شي؛ ځکه په عراق کې د امریکا پروژه دا ده چې یاد دولت له مرکز سره یو مات فدرالي او اقلیمي دولت وي؛ یعني له عملي پلوه د حکومتدارۍ لپاره دغه وېشل تر سره کېږي، له رسمي پلوه داسې دولت پاتې کېږي چې څو فدرالي اقلیمونه وي او د عراق په نوم به یاد شي.
په ۲۰۰۳ م کال کې د عراق له اشغال وروسته د امریکا پروژه داسې وه: لکه څنګه چې امریکا په خپل اشغال کې د عراق د ټوټه ټوته کولو تخم وشیند؛ خو د خپلواک دولت په توګه د هغوی اعلان یې د رسېدو د یوې الې په توګه مناسب وخت ته وځنډاوه. په ۲۰۰۳ م کال کې په عراق کې د امریکا حاکم «بریمر» په عراق کې د فدرالي اقلیمونو قانون وضع کړ، چې په پایله کې یې یو واحد او قوي مرکزه دولت له منځه ولاړ او فدرالي حکومت یې ځایناستې شو. په دغه دولت کې د اقلیمونو قدرت تر مرکز قوی دی، چې امریکا په مناسب وخت او کله چې خپل مصلحت ومني، عراق د څو دولتونو رسمي اعلان ته چمتو وي. خو اوس په عراق کې د امریکا پروژه دا ده چې عراق په څو داسې فدرالي اقلیمونو بدل کړي، چې له مرکز سره کمزورې اړیکې ولري. موږ د ۲۰۱۴م د اګېسټ پر ۱۲مه د تېرې پوښتنې په ځواب کې داسې ویلي وو: «امریکا په ۲۰۰۳ م کال د عراق تر اشغال وروسته د مستعمرې په بڼه د عراق د ټوټه کولو په فکر کې ده. هغه اساسي قانون چې بریمر وضع کړی و، د قومي او مذهبي اختلافونو پر بنسټ و، چې د هر قوم او مذهب برخه پکې معلومه وه... نوموړي دغه قانون ولسمشر، لومړي وزیر او د پارلمان رییس ته توضیح کړ؛ ځکه لومړی وزیر اجرايي واک په لاس کې لري او له بل لوري بریمر دغه پوسټ ته مذهبي بڼه ورکړه؛ چې دغه کار د نورو کسانو او پوسټونو د پارولو لامل شو... لکه څنګه چې په همدې اساسي قانون کې په ایتلافي حکومت کې اقلیمونه شامل دي او پر یو خت د اقلیمونو واکونه قوي او ځواکمن یاد شوي وو؟ په همدې ترتیب امریکا د عراق د ټوټه کولو لپاره د مناسبې فضا په رامنځته کېدو بریالۍ شوه.»
پر همدې بنسټ د امریکا اوسنی سیاست په عراق کې بې شمېره حکومتونه نه غواړي؛ بلکې کمزوری فدرالي حکومت غواړي چې عملا وېشل شوی او یوازې د بڼې له پلوه د حکومت په توګه پاتې دی. نو پر همدې اساس، په اوسنیو شرایطو کې په بې شمېره حکومتونو د عراق وېشل ډېر لرې تر سترګو کېږي. تر یو وخته باید عراق له عملي پلوه د «بریمر» د پروژې اړوند پاتې شي، داسې چې په بې شمېره اقلیمونو وېشل شوی او قدرت یې تر مرکز قوي وي.
ب) د قطر په بندیزونو کې د انګلیس په امر د ټولپوښتنې اعلان د دمې کولو لپاره دی؛ نو پر همدې اساس که امریکا پر قطر د بندیزونو په لرې کولو او حتی کمولو کې له انګلیس سره مرسته وکړي او عزت یې وساتي، دغه ټولپوښتنه به هم لغوه شي.
ج) امریکا پر عراق یوازنی واکمن دولت دی، که وغواړي په کردستان کې یې په مستقیم او یا غیر مستقیم ډول د خپلو کرد جنبشونو په راپارولو یا د اقلیم پر وړاندې د ترکیې او ایران په راپارولو لغوه کولی شي. د ایران د وسلهوالو ځواکونو عمومي قومندان محمد باقري په ۱۹۷۹م کال کې د ایران د تاسیس له پیل څخه په لومړي ځل ترکیه ولیده. دغه لیدینه چې د ۲۰۱۷م د اګېسټ پر ۱۵مه پای ته ورسېده، درې ورځې یې ونیولې. لکه څنګه چې اناضل خبري اژانس وایي: «د ترکیې ولسمشر په ولسمشرۍ ماڼۍ کې نوموړي ته ښه راغلاست ووایه او د دواړو تر منځ لیدنې ۵۰ دقیقې وخت ونیو.» دا په خپله د موضوع پر ارزښت دلالت کوي. څنګه چې د ایرنا رسمي خبرې اژانس نقل کوي: «په دغه سفر کې د ایران د وسلهوالو ځواکونو عمومي رییس، د ځمکنیو ځواکونو قومندان او د سرحدي ګارد قومندان او د ایران یو شمېر نورو لوړپوړو قومندانانو د نوموړي ملګرتیا کوله.»
د ایران د بهرنیو چارو وزارت ویاند بهرام قاسمي له ترکیې څخه د ایران د وسلهوالو ځواکونو عمومي قومندان محمد باقري لیدنه او له سیال سره یې ناسته او د دواړو هېوادونو تر منځ همکاري وستایله. (سرچینه: د ایران مهران خبري اژانس، ۲۰۱۷ م اګېسټ ۲۱مه) لرې نه ده چې دغه لیدنه دې د ټولپوښتنې لپاره د مادي غبرګونونو په اړه د هغمږۍ لپاره وي او د ۲۰۱۷ م د اګېسټ پر ۲۳مه له انقرې څخه د امریکا د دفاع د وزیر لیدنه، یعنې د ایران د وسلهوالو ځواکونو د عمومي رییس تر لیدو وروسته دغه فرضیه پیاوړې کوي.
د) که امریکا د «ج» بند د پلي کېدو له پایلې څخه د جدي ګواښ احساس ولري، کېدای شي د یادې ټولپوښتنې تر سره کېدل لغوه نه کړي، خو اغېزمنه پایله به ورنه کړي او د همدې ټولپوښتنې پر بنسټ به د بېلتون غوښتنې هېڅ ډول اقدامونه تر سره نه کړي.
۷. په وروستیو کې باید ووایو: رښتیا هم دردونکې ده، چې کافران پر دې توانېدلي چې اسلام د مسلمانانو له ژوند څخه لرې کړي او پر ځای یې د مسلمانانو په منځ کې بدبویه قومي او داسې نورې اړیکي ځای پر ځای کړي؛ هغه ناوړه او ورانوونکې اړیکې چې مسلمانان یې په ډلو ډلو ووېشل. په پایله کې اسلامي ورورولي له منځه ولاړه او تر منځ یې دردونکي جګړې وشوې. قومپالنه د امت له منځه وړلو لپاره یو کلنګ دی، څنګه چې همدې مستعمرو کافرانو تېره ورځ په همدې کلنګ اسلامي دولت له منځ یو وړ او نن هم د شته او پاتې امت د له منځه وړلو لپاره دوامداره ګټه ترې اخلي.
وروسته اسلامي خاورې د لویو هېوادونو تر منځ د جګړې په ډګر بدلوي او د مسلمانانو وینو تویولو وسیله یې کوي او یو مسلمان د بل مسلمان سر ترې پرې کوي. اسلام دغه ټول حرام بللي دي او پر یووالي او ورورولۍ یې ټینګار کړی دی. لکه څنګه چې الله سبحانه وتعالی فرمایي:
﴿وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ﴾ [عمران: ۱۰۳]
ژباړه: ټول یو ځای شئ، د الله سبحانه وتعالی پر رسۍ (دین) منګولې ولګوئ او تیت کېږئ مه. د الله سبحانه وتعالی هغه لورینه دریاده کړئ، چې پر تاسو یې کړې ده. تاسو یو د بل دښمنان وئ، ستاسو په زړونو کې یې مینه واچوله او په مهربانۍ یې تاسو یو د بل وروڼه شوئ. تاسو د یوې له اوره ډکې کندې پر غاړه ولاړ وئ، الله سبحانه وتعالی ترې وژغورلئ. په همدې ډول الله سبحانه وتعالی تاسو ته خپلې نښې درښیي؛ نو پکار ده چې په همدې نښو تاسو ته د خپلې ژغورنې سمه لار په پام کې درشي.
او همدارنګه فرمایي:
﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ﴾
ژباړه: مومنان یو د بل وروڼه دي.
همدارنګه اسلام ټول قومي، وطني، ټبري او داسې نور تعصبونه حرام کړي دي:
«فعَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ، قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللهِ يَقُولُ:كُنَّا فِي غَزَاةٍ، فَكَسَعَ رَجُلٌ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ رَجُلاً مِنَ الأَنْصَارِ، فَقَالَ الأَنْصَارِيُّ: يَا لَلأَنْصَارِ، وَقَالَ الْمُهَاجِرِيُّ: يَا لَلْمُهَاجِرِينَ، فَسَمَّعَهَا اللهُ رَسُولَهُ e، قَالَ: مَا هَذَا؟ فَقَالُوا: كَسَعَ رَجُلٌ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ رَجُلاً مِنَ الأَنْصَارِ، فَقَالَ الأَنْصَارِيُّ: يَا لَلأَنْصَارِ، وَقَالَ الْمُهَاجِرِيُّ: يَا لَلْمُهَاجِرِينَ، فَقَالَ النَّبِيُّ e: «دَعُوهَا، فَإِنَّهَا مُنْتِنَةٌ.»
(رواه بخاری)
ژباړه: له عمرو بن دینار څخه روایت دی چې وایي: ما له جابر بن عبدالله څخه واورېدل چې ویل یې: موږ په غزا کې وو چې د مهاجرینو یو کس په خپله پښه یو انصار په شاه وواهه؛ انصاري وویل: اې انصارو! مهاجر وویل: اې مهاجرنیو! پیغمبر صلی الله علیه وسلم وفرمایل: تعصب پرېږدئ چې بد او ناوړه دی.
وعَنْ أَبِي مِجْلَزٍ، عَنْ جُنْدبِ بْنِ عَبْدِ اللهِ الْبَجَلِيِّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم: «مَنْ قُتِلَ تَحْتَ رَايَةٍ عُمِّيَّةٍ، يَدْعُو عَصَبِيَّةً، أَوْ يَنْصُرُ عَصَبِيَّةً، فَقِتْلَةٌ جَاهِلِيَّةٌ.»
(رواه مسلم)
ژباړه: ابي مجلز له جندب بن عبدالله بجلي څخه روایت کوي چې پیغمبر صلی الله علیه وسلم وفرمایل: که کوم څوک په کورکورانه ډول تر بیرغ لاندې خلک تعصب ته بولي، یا له یو چا سره د تعصب په ډول مرسته کوي او بیا ووژل شي، مرګ به یې د جاهلیت وي.
مسلمانانو کلونه په خپل دین په منګولو لګولو او له خپل پروردکار سره په ټینګې اړیکې په عزت ژوند کاوه، چې اسلام ټول پر یو ځای سره راټول کړي وو. حضرت ابوبکر، عمر، عثمان، علی، سلمان فارسي او حبشي بلال رضوان الله علیهم اجمعین د پیغمبر صلی الله علیه وسلم اصحاب وو؛ د الله سبحانه وتعالی بندګان وو، یو د بل وروڼه وو او د الله سبحانه وتعالی په لاره کې یې جګړه کوله. حضرت عمر عرب په مېړانه قدس ته ننوته، صلاح الدین کردي قدس د صلیبیانو له منګولو ازاداوه او ترکي عبدالحمید قدس له یهودیانو ساته. داسې مسلمانان عزت پیدا کوي، که څوک شاهد دي او اورېدونکي غوږونه لري، نو لازمه ده چې همداسې عمل وکړي.
﴿إِنَّ فِي هَٰذَا لَبَلَاغًا لِّقَوْمٍ عَابِدِينَ﴾
[أنبياء :۱۰۶]
ژباړه: په دې کې د عبادت کوونکو لپاره ښکاره ابلاغ دی.
(ژباړه)
خبر:
د سوریې پر شمال ډېر توغنديز بریدونه او پر مهمو غیر نظامي ودانیو بریدونه سخت شوي دي. لږترلږه پنځه روغتونونه بمبار شوي او يوازې په تېرو پنځو ورځو کې (د ۲۰۱۷ م، د سپټمبر۲۱مه) دوې مدرسې ورانې شوې دي. دا په داسې حال کې چې پر داوطلبو مرسته کوونکو او غیر نظامیانو دغه جنایتونه هېڅ یوې معتبرې رسنۍ نه دي خپاره کړي. (سرچینه: د OGN ژوندۍ خبرونه)
تبصره:
د سوریې په شمال او په ځانګړي ډول ادلب کې د روسیې په وروستیو توغندیزو بریدونو کې ویجاړۍ او وینې تویدنې په اړه د سوریې یو اوسېدونکي په ټکان ورکوونکو څرګندونو کې داسې وویل: «دا چې نړۍ د روهینګیا د مظلومانو د ژغورنې لپاره هېڅ ونه کړل، روسانو خپل بریدونه سخت کړي دي.» دا خبره په بشپړه توګه سمه ده، کله چې دښمن په وحشیانه ډول له کوم ډار پرته پر بې دفاع خلکو په بې رحمۍ برید کوي او تر شاه یې هېڅ ډول غبرګون نه ویني؛ طبعي خبره ده چې روحیه پیدا کړې او په ډېر زړورتوب خپلو جنایتونو او وینې تویونې ته دوام ورکوي.
موږ د اراکان په ایالت کې د بېګناه مسلمانانو د نسلوژنې پر وړاندې د میانمار د ګاونډیو هېوادونو نه غبرګون او چوپتیا ولیده؛ چې دغه عمل نړیوالې ټولنې ته څرګند پیغام ولېږه؛ چې د مسلمانانو وینه هغوی ته په کومه کچه بې ارزښته ده. دا په داسې حال کې ده چې په سوریه کې د توغندیو ویشتل او بمبارۍ د دې خاورې د انقلاب له پیل څخه، چې کابو له اوو کلنونو راهیسې روان دی، نه دي درېدلي.
روسیه او د اسد رژیم د سوريې د مېړنيو خلکو پر وړاندې له ناوړه سیاست څخه کار اخلي، چې پاتې خلک هم ډېر وځپي. په دغه خاوره کې سلګونه داسې پېښې نړۍ لیدلې چې پلار او مور یې خپلو بې ګناه ماشومانو او يا د هغوی د بدن يوې پاتې ټوټې ته اوښکې تویوي.
زېربناوې نورې په سوریه کې نه ساتل کېږي، مشخصې او نا مشخصې موخې هدف ګرځول کېږي. د مورګانو لپاره له روغتونه نیولې بیا تر مدرسو او له نانواییو او پمپ سټیشنونو نیولې بیا د اوسېدو تر اپارتمانونو هېڅ شی په دې خاوره کې خوندي او په امن نه دي. مسلمانان شپه او ورځ د قدرت څښتن دعوتوي او د اسلامي نړۍ د ځواکمنې اردو پر قومندانانو په واويلا غږ کوي چې خپله ایماني او اسلامي دنده پر ځای کړي، د هغوی غږ ته ورسېږي او د بې دفاع امت دفاع وکړي؛ خو هغوی تل دغو فریادونو او زاریو ته په بې شرمۍ او کڼو غوږونو ځواب ورکړی. له شک پرته چې په دغه عمل هغوی به په دې دنیا او د اخرت په ورځ تر ګرېوانونو ونیسي.
پر دغو ټولو جنایتونو سربېره په سوریه کې زموږ خویندو او وروڼو د دغو ټولو بمبارونو او جنایتونو پر وړاندې خپله مېړانه ښودلې؛ چې د بشریت په تاریخ کې بې ساري ده. د هغې کوچینۍ ماشومې تصویر یې یوه نښه ده چې له کنډوالو ژوندۍ او د خندا په حال کې راایستل کېږي. په ډاډ ویلی شو چې له هغوی سره د اسانۍ او ارامۍ ژمنه شوې ده، ځکه پر الله سبحانه وتعالی توکل لري:
﴿وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّـهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّـهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّـهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا﴾
[طلاق: ۳]
ژباړه: او هغه ته به له داسې لارې روزي ورکړي، چې هغه لوري ته يې ګومان هم نه رسيږي. څوک چې پر الله سبحانه وتعالی توکُل وکړي، د هغه لپاره الله کافي دی. الله سبحانه وتعالی خپل کار پوره کوي. په يقيني توګه، الله سبحانه وتعالی د هر شي لپاره يو اندزه ټاکلې ده.
باید وویل شي چې اوس هم ناوخته نه ده، چې د اسلامي نړۍ ځواکمنه اردو توبه وکړي او په خپله شته پرمختللې ټکنالوژۍ او جرت سره سوريې ته ولاړ شي او د دې خاورې پاتې خلک وژغوري؛ وروسته د سوریې ختیځ او لودیځ ته ولاړ شي او د ښکېلاکګرو کافرانو له جنایتونو څخه بې ډاله امت نور ازاد کړي.
د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر لپاره
لیکوال: منال بدر
(ژباړه)
پوښتنه:
السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!
څرنګه له کفر او شرک څخه ډډه وکړم او له ايمان سره ومرم؛ ځکه زه نه غواړم په خپلو اعمالو کې د ډېر زيان کوونکو کسانو له ډلې څخه وم؟ ايا کفر يوزاې عملي دی که قولي او يا عقيدوي؟ د مهربانۍ له مخې ځواب راکړئ. الله سبحانه و تعالی دې توفيق درکړي.
ځواب:
وعلیکم سلام و رحمت الله و برکاته!
ستاسو پوښتنه دوې برخې لري:
لومړی: څرنګه یو شخص له کفر او شرک څخه ډډه وکړي او له ايمان سره ومري؟
دویم: کفر عمل دی که خبرې او که عقیده؟
په پیل کې ستا د پوښتنې دویمې برخې ته ځواب وایم؛ ځکه د دویمې برخې ځواب د لومړۍ هغې د ځواب بنسټ دی.
له شک پرته عقیده او ايمان یوه معنا لري. چې هغه له واقعیت او دلیل سره سم جازم (قطعي) تصدیق دی. د ايمان ځای زړه دی او ایمان له واقعیت او دلیل سره په جازم تصدیق پورې اړه لري، نه یوازې تصدیق؛ تر څو ایمان د زړه په تل کې ځای ونیسي، په داسې حالت کې یو شخص مومن بلل کېږي. همداراز د کفر ځای هم زړه دی؛ ځکه کفر هم په تصدیق پورې اړه لري او د تصدیق ځای زړه دی؛ ځکه الله سبحانه وتعالی فرمایلي دي:
﴿قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ﴾
[حجرات: ۱۴]
ژباړه: دغه بانډه چیان (صحرایي عرب) وایي: چې موږ ایمان راوړ. دوی ته ووایه: «تاسې ایمان نه دی راوړی؛ بلکې داسې ووایاست چې موږ اطاعت کوونکي شوو. ایمان لا تر اوسه ستاسې په زړونو کې نه دی داخل شوی».
﴿وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُوْلَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ﴾
[حجرات: ۷]
ژباړه: خو الله سبحانه و تعالی تاسې ته د ایمان مینه در کړه او هغه یې ستاسې لپاره په زړه پورې وګرځاوه، او له کفر، فسق او نافرمانۍ څخه یې تاسې کرکجن کړئ، پر حق ثابت کسان همدغه دي.
﴿مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾
[نحل: ۱۰۶]
ژباړه: څوک چې له ایمان راوړلو وروسته کافر شي ( هغه که) مجبور کړل شوی وي او زړه یې پر ایمان ډاډه وي (نو بیا خو خیر دی). خو چا چې په خوښۍ سره کفر ومانه، پر هغه د الله سبحانه و تعالی غضب دی او د ټولو دغسې خلکو لپاره ستر عذاب دی.
د پورتنیو دلیلونو پر بنسټ د ایمان او کفر مدار، په زړه تصدیق او پر هغه ایمان لرل دي، نه پر خبره (وینا) او عمل(کردار)؛ ځکه خبره او عمل له جوارح (د بدن د غړو) افعالو څخه دي او دا دواړه د زړه له تصديق پرته وي؛ خو د دې خبرې په اسلوب کې دوو لاندې ټکو ته پام اړين دی:
۱. له شک پرته عمل او خبره عقیده نه ده؛ خو دغه دواړه له عقيدې څخه رېښه اخيستې او عقيده ښکاروي. په دغه حالت کې خبره او عمل د عقیدې حکم لري او دا امکان شته چې په هغه باندې یو شخص کافر وګڼل شي. مسلمان په لاندې څلورو حالتونو کې د اسلام له دایرې وځي:
الف) په عقیده: که څوک پر غیر اسلامي (د اسلامي عقیدې مخالف) څيز ایمان ولري؛ یعنې که یو څوک له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه وروسته د یو شخص په نبوت باندې ایمان ولري؛ مثلاً: څوک چې په قادياني نبوت ایمان ولري او دغه شخص د خپلې عقیدې په اساس کافر ګڼل کېږي، ځکه چې د هغه زړه له اسلام پرته پر بل شي ایمان راوړی.
ب) په شک او تردید: څوک چې د اسلام په یقیني او قطعي امر شک ولري؛ یعنې څوک چې د حضرت محمد صلی الله وسلم پر نبوت شک وکړي، نو دا شخص د خپل شک پر بنسټ کافر ګڼل کېږي؛ ځکه د هغه زړه د حضرت محمد صلی الله علیه وسلم په نبوت ایمان نه دی راوړی.
ج) په هغه خبره چې د ده له عقیدې یې سرچینه اخیستې وي: یو څوک ووایې چې خالق نشته او یا ووایي چې قران کريم د الله سبحانه و تعالی کلام نه دی؛ نو څوک چې داسې خبرې وکړې د همدې خبرې پر بنسټ چې پر عقیده یې دلالت وکړي کافر دی؛ خو په دغه حالت کې شرط دا دی چې دغه خبره کې تأويل او توجیه نه وي؛ بلکې کفر یې په خبرو کې واضح او قطعي وي.
د) په هغه عمل چې د ده له عقیدې یې سرچینه اخیستې وي: څوک چې بُت (مجسمې) ته سجده وکړي او یا د یهودو او نصارا وو لمونځ وکړي او یا داسې نور اعمال چې د هغه په عقیده دلالت وکړي، کافر کېږي او په دغه حالت کې دا عمل تأویل ته اړتیا نه لري؛ بلکې واضح او قطعي کفر دی.
دا هغه څلور حالتونه وو چې یو مسلمان یې په کولو کافر کېږي، له اسلام پرته او د اسلامي عقیدې خلاف پر بل شي ایمان درلودل او په اسلام کې په قطعي او یقيني څيزونو شک لرل، څرګنده ده چې دا دواړه د زړه له عملونو څخه دي؛ ځګه عقیده او شک دواړه په تصدیق پورې اړه لري؛ خو له یو لوري خبره او عمل کول د زړه له فعلونو څخه نه دي؛ بلکې د ژبې او بدن د غړو او ژبې فعلونه دي؛ خو په حالت کې چې خبره او یا عمل په زړه پورې تړاو پيدا کړي او په هغه څه چې زړه ایمان ولري دلالت وکړي؛ نو هماغه خبره او عمل د زړه له عملونو ګڼل کېږي؛ لکه چې په پورتنيو بېلګو کې مو بيان کړل.
نور ټول هغه خبرې او فعلونه پاتې کېږي چې د عقیده کوونکي پر عقیده دلالت نه کوي او هماغه خبره او عمل یې د کفر او ایمان دایرې ته نه شامليږي؛ لکه څوک چې ګناه وکړي، په داسې حال کې چې په اسلام او اسلامي عقیده باور لري. هغه څه چې پر مسلمان لازم دي، د هغه مسلمان چې ګناه کوي نه تکفیرول دي؛ خو که پر ګناه سربېره، انکار هم وکړي؛ لکه هغه څوک چې روژه نه نیسې او د روژې له فرضیت څخه هم انکار وکړي. نو په دغه حالت کې کافر کېږي. څوک چې روژه نه نیسې او د روژې په فرضیت اقرار کوي، فاسق دی نه کافر؛ ځکه تکفیرول په یقین سره وي او په اسلام کې یو لوی امر دی او رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایي:
«إِذَا قَالَ الرَّجُلُ لِأَخِيهِ يَا كَافِرُ فَقَدْ بَاءَ بِهِ أَحَدُهُمَا»
(رواه بخاري، د ابی هريره په روایت)
ژباړه: که څوک خپل ورور ته ووایې؛ اې کافره هماغه کلمه (کافر) له دوی څخه یوه ته بېرته ورګرځي. څه يې چې ویلي وو که يې صدق وکړ، ښه او که نه، بېرته ده ته ورکرځي.
په هغه روايت کې چې احمد له ابن عمر څخه نقل کړی، داسې راغلي:
«مَنْ كَفَّرَ أَخَاهُ فَقَدْ بَاءَ بِهَا أَحَدُهُمَا»
ژباړه: کله چې څوک خپل مسلمان ورور کافر وګڼي، کفر له دوی دواړو څخه بېرته یوه ته ورګرځي.
۲. جازم تصدیق د ملتزم او ژمنتوب په مانا دی چې هغه د ژبې او زړه یووالی او سمون دی. نو هغه څه چې په جازم (قطعي) دلیل ثابت وي، انکار دې نه ترې کوي؛ د بېلګې په توګه: ووایي زه پر الله سبحانه و تعالی پر قطعي دلیل ایمان لرم چې د کایناتو پیداکونکی دی او شریک نه لري او بیا ووایي چې الله سبحانه و تعالی تېروتنه کوي او یا شریک لري یا پیدا کوونکی نه دي او یا هغه څه چې الله سبحانه وتعالی فرض کړي او په قطعي دلیل ثابت وي چې الله سبحانه و تعالی فرض کړي، ترې انکار وکړي؛ مثلاً: ووایي چې په الله سبحانه و تعالی ایمان لرم؛ خو له لمانځه یا روژې او یا د دین له هر اړین امر چې واضح وي انکار وکړي؛ نو دا شخص کافر دی؛ ځکه دغه شخص د الله سبحانه وتعالی هغه امر چې په قطعي دلیل ثابت دی دروغ ګڼي.
پر دغه اساس ابلیس علیه اللعنه کافر شو؛ ځکه هغه د الله سبحانه وتعالی د امر له سموالي څخه چې ادم ته سجده کول وو انکار وکړ، سره له دې چې د الله سبحانه وتعالی پر وجود یې ایمان درلود؛ خو د الله سبحانه و تعالی د امر له سموالي څخه يې انکار وکړ. لکه څنګه چې الله سبحانه وتعالی فرمایي:
﴿قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ﴾
[اعراف:۱۲]
ژباړه: (الله سبحانه وتعالی ابلیس ته) وویل: ته څه شي له سجدې کولو څخه منع کړې، کله چې ما درته امر کړی و؟ (ابلیس) وویل: زه له هغه څخه غوره یم . تا زه له اوره پیدا کړی یم او هغه له خټې.
او په ډاګه يې کړه، الله سبحانه و تعالی په هغه امر کې چې نوموړی بايد ادم ته سجده وکړي، تېروتنه کړې او ابلیس علیه اللعنه فکر کاوه، چې سم کار دا دی چې باید ادم ابليس ته سجده وکړي، نه هغه ادم ته. نو د الله سبحانه وتعالی د امر له سموالي څخه یې انکار وکړ چې د خپل دغه عمل پر بنسټ د مجرمو کافرانو له ډلې شو. همدا راز هغه کسان په هغو آيتونو چې موسی علیه سلام راوړي وو په خپلو زړونو کې د هغوی په سموالي ایمان درلود؛ خو په خپلو ژبو يې انکار وکړ او هغه يې سحر او جادو وګاڼه. الله سبحانه وتعالی فرمایي:
﴿وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْماً وَعُلُوّاً فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ﴾
[نمل: ۱۴]
ژباړه: هغوی له سره تر پایه د ظلم او غرور له لارې له دغو نښانو څخه انکار وکړ، په داسې حال کې چې زړونه یې پرې قائل شوي وو. اوس وګورئ چې د هغو مفسدانو عاقبت څنګه شو.
د خبرو خلاصه: په کفر کې اصل د اسلامي عقیدې خلاف په یو شي ایمان لرل دي، نه خبره او عمل؛ خو که خبره او عمل له عقیدې سرچينه واخلي او یا په هغه کې د اسلام له قطعي امر څخه انکار وي، په دغو حالتونو کې خبره او عمل د عقیدې حکم پيدا کوي، العیاذ باالله خبره او عمل کفري دي.
د پوښتنې د لمړۍ برخې ځواب: دا چې څرنګه یو شخص له کفر او شرک څخه ډډه وکړي او له ایمان سره ومري، په دې ځای کې باید دوه اساسي ټکي مرعات کړي:
۱. د عقیدې په اخیستلو کې د قران او نبوي ستنو پر صحیح تګلاره ولاړ وي، د هغه ځينې نښې به په لاندې ټکو کې بیان کړو:
الف) قطعي او یقیني عقيده لرل؛ نه ظني او ګوماني. هغه دلیلو نه چې د عقیدې پر موضوع دلالت کوي، داسې دلایل وي چې په ثبوت او دلالت کې قطعي وي (قطعی الثبوت او قطعی الدلاله وي)؛ ځکه الله سبحانه و تعالی فرمایي:
﴿إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلَائِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنثَى . وَمَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً﴾
[نجم: ۲۷- ۲۸]
ژباړه: خو کوم کسان چې اخرت نه مني، هغوی په پرښتو باندې د ښځینه معبودانو نومونه ږدي؛ په داسې حال کې چې له دوی سره د دغې معاملې هېڅ علم نشته. دوی تش د ګومان پیروي کوي. او ګومان د حق پر ځای هېڅ په کار نشي راتلی.
نو په عقیده کې ګومان بسنه نه کوي؛ بلکې عقیده باید یقییني او قطعي وي.
ب) پر عقیده د پوهېدو لپاره پر هغو عقلي دلیلونو تکیه چې د څیزونو په اړه حس کېدای شي؛ لکه د الله سبحانه وتعالی په مخلوقاتو کې فکر کول او په نقلي دلیلونو تکیه او د غيبي چارو په اړه وحيې چې انسان یې نه شي حس کولی فرمایلي دي او په هغه څه بسنه چې وحی بیان کړي؛ یعني د اسلامی عقیدې او فلسفي موضوعاتو نه ګډول؛ بلکې د اسلامي عقیدې د بحثونو په اسانۍ زده کړه او درک کول او په عین وخت کې په ژور او دقیق ډول، لکه د رسول الله صلی الله علیه وسلم د اصحابو په څېر چې اسلامي عقیده یې زده او درک کړه.
انسان باید د الله سبحانه وتعالی د مخلوقاتو په اړه فکر او تدبر وکړي او په پای کې دې پایلې ته رسېږي، چې دا څیزونه پیدا کوونکی لري؛ لکه څنګه چې الله سبحانه وتعالی فرمایي:
﴿أَفَلَا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ وَإِلَى السَّمَاءِ كَيْفَ رُفِعَتْ وَإِلَى الْجِبَالِ كَيْفَ نُصِبَتْ وَإِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ﴾
[غاشیه: ۱۷ - ۲۰]
ژباړه: نو ایا دوی اوښ ته نه ګوري چې څنګه پیدا کړل شوی دی؛ اسمان ته نه ګوري چې څنګه او چت کړای شوی دی؛ غرونو ته نه ګوري چې څنګه ښخ درول شوي دي او ځمکې ته نه ګوري چې څنګه غوړول شوې ده؟
همدارنګه فرمایي:
﴿أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَل لَّا يُوقِنُونَ﴾
[طور:۳۵ - ۳۶]
ژباړه: ایا دوی له کوم خالق څخه پرته پخپله پیدا شوي دي؟ یا په خپله د خپل ځان هستونکي دي؟ ایا دوی اسمانونه او ځمکه پیدا کړې ده ( دوی یې پیدا کونکي دي)؟ اصلي خبره دا ده چې دوی باور نه لري.
او په بل آیت کې داسې فرمایي:
﴿وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِينَُوَفِي أَنفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ﴾
[ذاریات: ۲۰- ۲۱]
ژباړه: په ځمکه کې د باور کوونکو لپاره ( د لله سبحانه و تعالی د قدرت) ډېرې نښانې دي او پخپله ستاسې په خپل وجود کې (د عبرت نښنانې دي). ایا تاسې په ځیر کتوونکي نه یاست؟
نو د قران کریم په آیتونو کې تدبر وکړئ او دغه کار چې الله سبحانه و تعالی چاته اسان کړی وي، اسان دی لکه څنګه چې الله سبحانه و تعالی فرمایي:
﴿وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ﴾
[القمر: ۱۷]
ژباړه: او په یقیني توګه، موږ دا قران د نصیحت لپاره اسانه وسیله ګرځولې ده، نو ایا څوک نصیحت منونکي شته؟
پر هغو احکامو او غيبياتو چې په قران کې راغلي، ایمان راوړئ او د هغو غیبیاتو په اړه چې انسان یې نه شي حس کولی، تجسس (پلټنه) مه کوئ؛ بلکې لکه څرنګه چې په وحی کې يادونه شوې، ایمان راوړئ. نو په اسماء الحسنی(د الله سبحانه وتعالی په نومونه) په هغه ډول چې په وحی کې نازل شوي، ایمان راوړئ او د الله سبحانه وتعالی په ذات کې تجسس مه کوئ؛ لکه څنکه چې الله سبحانه و تعالی فرمایي:
﴿لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ﴾
[انعام: ۱۰۳]
ژباړه: سترګې الله نه شي موندلای او الله سترګې موندلی شي. هغه ډېر زیات باریک بین او باخبره دی.
او په ټولو غیبیاتو لکه: د اخرت په ورځ، جنت، دوزخ په نورو غیبیاتو ايمان راوړي او هغه څه چې په قران کریم او صحیح احادیثو کې راغلي، له زیاتوالي او عيب پرته ورباندې بسنه وکړي؛ ځکه الله سبحانه وتعالی فرمایلي:
﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ﴾
[هود:۴۹]
ژباړه: اې پيغمبره (ص)! دا غیبي خبرونه دي چې موږ یې تا ته وحی کوو. له دې څخه مخکې نه ته ورباندې پوهېدلې، نه ستا قوم، نو صبر وکړه، نتیجه د پرهېزګارنو په ګټه ده.
﴿قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ﴾
[نمل: ۶۵]
ژباړه: دوی ته ووایه! په اسمانونو او ځمکه کې هېڅوک له الله پرته د غیبو علم نه لري او هغوی نه پوهېږي چې کله به راپاڅول کېږي.
۲. مسلمان بايد پر الله سبحانه وتعالی ایمان لرلو کې مخلص نیت ولري، له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره صادق او په الله سبحانه و تعالی توکل کوونکی او په هدایت یې لار پيدا کوونکی او تقوا داره وي، له ظلم او ګناه څخه ډډه وکړي او تل له الله سبحانه و تعالی دا دعا وغواړي چې د حق او ایمان په لاره کې یې ثابت وساتي. په هغه حديث کې چې ترمذي له انس رضی الله عنه څخه روايت کړی راغلي دي:
«كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسـلم يُكْثِرُ أَنْ يَقُولَ: يَا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِينِكَ»
ژباړه: د رسول الله صلی الله علیه و سلم ډېرې دعا ګانې دا وې: اې د زړونو بدلوونکیه! زړه مې ستا په دین ثابت کړه.
ترمذي وایې چې حدیث حسن دی. نو الله سبحانه وتعالی دعا کوونکی شخص په خبرو کې باثباته ساتي؛ لکه څنګه چې الله سبحانه و تعالی فرمایلي:
﴿يُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللّهُ مَا يَشَاءُ﴾
[ابراهیم: ۲۷]
ژباړه: الله ایمان راوړونکو ته په دنیا او اخرت دواړو کې د یوې ثابتې وینا پر بنسټ ثبات ورپه برخه کوي او الله ظالمان ګمراه کوي. د الله واک دی چې څه غواړي، کوي يې.
او همدا راز فرمایي:
﴿فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَاتَّقیَ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنیَ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْریَ وَأَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنیَ وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَیُ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْریَ وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدّیَ إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدیَ وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَى﴾
[لیل: ۵- ۱۳]
ژباړه: نو چا چې (د الله په لار کې) شتمني ورکړه او (د الله له نافرماني یې) پرهېز وکړ او د الله پر نېکه بدله باور ولري، نو هغه ته به موږ د اسانۍ لارې (شریعت) لپاره اسانتیا برابره کړو. او چا چې بخیلي وکړه او (له خپل خدای څخه یې) بې پروایي وکړه او د الله نېکه بدله یې دروغ وګڼله، هغه ته موږ سخت ځای (دوزخ) ته د ورتګ لار اسانه کړو. بیا به يې مال څه په درد وخوري، کله چې تباه شي، په کنده کې ولوېږي؟ بېشکه لار ښودل پر موږ دي. په حقیقت کې موږ د اخرت او دنیا دواړو مالکان یوو.
۳. په پای کې باید ووايو: مسلمان هغه څوک دی چې په اسلامي عقیده ایمان ولري یعنې د الله سبحانه و تعالی پر وجود، ملایکو، اسماني کتابونو، پیغمبرانو، د اخرت پر ورځ، قضا او قدر، خیر او شر ایمان ولري. لکه څنګه چې په قران کریم کې راغلي:
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ آمِنُواْ بِاللّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِيَ أَنزَلَ مِن قَبْلُ وَمَن يَكْفُرْ بِاللّهِ وَمَلاَئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِيداً﴾
[نساء: ۱۳۶]
ژباړه: اې مومنانو! پر الله، پېغمبر او پر هغه کتاب ایمان راوړئ چې الله پر خپل پېغمبر نازل کړی دی او پر هغه کتاب چې له دې څخه مخکې یې نازل کړی دی، چا چې له الله، د هغه له پرښتو، د هغه له کتابونو د هغه له رسولانو او د اخرت له ورځې څخه انکار وکړ، هغه په ګمراهۍ کې ډېر لېرې سرګردان ولاړ.
همداراز په هغه حديث کې چې بخاري له ابوهریره او مسلم له عبدالله بن عمر څخه روایت کړی چې د مسلم په روایت کې په دغو الفاظو بیان شوی:
ژباړه: له حضرت عمر بن خطاب رضی الله عنه څخه روایت دی چې ويې ویل: یوه ورځ له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره ناست وو، ناڅاپه یو سړی چې سپینې او رڼې جامې پر تن وې او تورو وېښتان يې درلودل، د سفر ستړیا او دوړې نه ورباندې لیدل کېدې؛ زموږ مجلس ته راغی. موږ یوه هم نه پېژانده، مخکې لاړ او رسول الله صلی الله علیه وسلم ته دومره نږدې کېناست چې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره یې زنګنونه ولګېدل او ډېر په ادب یې خپل دواړه لاسونه پر خپلو ورنونو کېښودل او ویې ویل: اې رسول الله صلی علیه وسلم، ما له اسلامه خبر کړه! رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمايل: اسلام دا دی چې ووایې له الله سبحانه وتعالی پرته بل معبود نشته او محمد صلی الله علیه وسلم د هغه استازی دی. لمونځ وکړې، د مال زکات ورکړې، د رمضان د میاشتې روژه ونیسې او که کولی شې حج وکړې. ويې ویل: ریښتیا دې وویل (سمه ده). موږ هغه ته حیران شوو چې پوښتنه کوي او خپله یې تصدیقوي. بیا یې وویل: ما له ایمانه خبر کړه. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: ایمان دا دی چې د الله سبحانه وتعالی پر وجود، ملایکو، اسماني کتابونو، رسولانو، د اخرت ورځ، قضاء او قدر، خیر او شر ایمان ولرې. بیا یې وویل: ریښتیا دې وویل. ورپسې یې وپوښتل: احسان څه شی دی؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: احسان دا دی چې د الله سبحانه وتعالی په داسې ډول عبادت وکړې لکه هغه چې وينې او که ته هغه نشې لیدلی، پوه شه چې هغه خامخا تا ویني. بیا یې تصدیق کړه او ویې پوښتل: قیات به څه وخت وي؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم و فرمایل: په دې اړه زه له تا ډېر نه پوهېږم. نو ویې ویل: نښې یې څه دي؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: د قیامت نښې دا دي چې ښځه خپل واکدار او رییس وزېږوي (اولادونه پر خپلو میندو واکمني وکړي)، بل دا چې پښې لوڅي، نوم ورکي او شپانه به د ډېر مال او پانګې خاوندان شي او په دنګو ودانیو به ویاړ او تکبر کوي او د دنیا په ښکلاوو کې به افراط کوي. نو پاڅېده او لاړه او زه ورسته ډېره موده د رسول الله صلی الله علیه وسلم په مجلس کې پاتې شوم. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: اې عمره! پوهېږې هغه څوک و، ومې ویل: الله سبحانه وتعالی او د هغه رسول صلی الله عليه وسلم ښه پوهېږي. ویې وفرمایل: هغه جبرائیل و، تاسو ته راغی، تر څو دین درزده کړي.
او په پای کې پوښتونکې ته له الله سبحانه وتعالی څخه له نیکۍ ډک ژوند، چې د الله سبحانه وتعالی او د هغه د رسول صلی الله علیه وسلم په اطاعت کې وي غواړم، تر څو په دنیا او اخرت کې بريالی وي او دا لویه بريا ده.
ستاسو ورور عطاء بن خلیل ابو رشته
للمؤتمر النسائي المنعقد في تركيا حول التعليم
للمزيد اضغط هنا
الأحد، 18 محرم الحرام 1439هـ الموافق 08 تشرين الأول/أكتوبر 2017م
يسر المكتب الإعلامي المركزي لحزب التحرير أن يقدم لمتابعي وزوار صفحات المكتب الإعلامي المركزي برنامجاً مرئياً جديداً من برامج تلفزيون الواقية بعنوان "حلقة على الهواء مع أحمد القصص"، يتناول فيه الأستاذ الفاضل أحمد القصص كتاب "نظام الإسلام"، فكونوا معنا..
للمفكر السياسي أحمد الخطواني (أبو حمزة)
الجمعة، 16 محرم الحرام 1439هـ الموافق 06 تشرين الأول/أكتوبر 2017م
لآية (8) "رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا"
لفضيلة الشيخ يوسف مخارزة (أبو الهمام)
الثلاثاء، 13 محرم الحرام 1439هـ الموافق 03 تشرين الأول/أكتوبر 2017م
لمشاهدة الحلقات السابقة اضغط هنا
