(ترجمه)

الله سبحانه وتعالی در زمینه چنین می‌فرماید:

﴿مَا تَعبُدُونَ مِن دُونِهِۦ إِلَّآ أَسمَآءٗ سَمَّيتُمُوهَآ أَنتُم وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلطَٰنٍۚ إِنِ ٱلحُكمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعلَمُونَ﴾ [يوسف: 40]

ترجمه: شما به جای پروردگار، تنها نام‌های را می‌پرستید که خودتان و پدران‌تان نام‌گذاری کرده اید و الله هیچ دلیلی بر درسیتی آن‌ها نازل نکرده است. حکم تنها از آن الله است، فرمان داده که جز او را پرستش نکنید! این دین استوار است؛ ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.

عمل پرداختن به صدور و اجرای احکام و حاکمیت از جمله عبادات است. از همین جهت است که الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:  ﴿إِنِ ٱلحُكمُ إِلَّا لِلَّهِ...؛ حکم تنها از آن الله است...﴾ در این فرموده الله سبحانه وتعالی حکم را محصور بر خود نموده است. بنابر این، برای هیچ کس مجاز نیست که از غیر الله مطالبه حکم کند. در ادامه الله سبحانه وتعالی می‌فرماید: ﴿أَمَرَ أَلَّا تَعبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ... فرمان داده که جز او را پرستش نکنید...﴾ این فرموده الله سبحانه وتعالی دلالت بر این دارد که (صدور و یا اجرای) حکم عبادت است. لذا واجب است که تنها برای الله سبحانه وتعالی مورد تصرف قرار گیرد. در جای دیگر الله سبحانه وتعالی چنین می‌فرماید:

 ﴿أَلَم تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يَزعُمُونَ أَنَّهُم ءَامَنُواْ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوٓاْ إِلَى ٱلطَّٰغُوتِ وَقَد أُمِرُوٓاْ أَن يَكفُرُواْ بِهِۦۖ وَيُرِيدُ ٱلشَّيطَٰنُ أَن يُضِلَّهُم ضَلَٰلَا بَعِيدٗا﴾ [نساء:60]

ترجمه: مگر نمی‌بینید کسانی را که گمان می‌برند، به آن‌چه بر تو و پیش از تو نازل شده، ایمان آورده اند و می‌خواهند طاغوت را حاکم قرار دهند؟ حال آن‌که فرمان یافته اند، به طاغوت کافر شوند؟ شیطان می‌خواهد آنان را به گمراهی دور و درازی دچار کند.

مفهوم طاغوت عام می‌باشد؛ لذا هر معبودی‌که غیر از الله سبحانه وتعالی مورد پرستش قرار گرفته و یا به پرستش آن رضایت داده شود و هر متبوعی که به جای الله ازوی تبعیت شود و هرکسی‌که به جای اطاعت از الله و رسولش از وی اطاعت شود، آن طاغوت است؛ چون طاغوت از ریشۀ طغیان، به معنی از حدگذری، گرفته شده است. بنابر این، هرکسی‌‌که بر مبنای غیر آن‌چه که رسول الله صلی الله علیه وسلم از جانب الله سبحانه وتعالی آورده است، حکم کند، بی‌گمان که طاغوت را حاکم نموده و بر مبنای آن حکم نموده است.

 شیخ سعدی در تفسیر خویش کوتاه چنین می‌گوید: «مراجعه به کتاب و سنت یکی از شرایط ایمان می‌باشد و بر این مفهوم است که هرکس در حل منازعات خود به کتاب و سنت مراجعه نمی‌کند، او در واقع مؤمن نیست؛ بلکه مؤمن به طاغوت است. همان طور‌که در این آیه: ﴿أَلَم تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يَزعُمُونَ... مگر نمی‌بینید کسانی را که گمان می‌برند...﴾ همان‌طورکه در این آیه آمده است، مقتضی ایمان گردن نهادن به شریعت الله سبحانه وتعالی و حاکم ساخت آن در تمام مسائل می‌باشد، پس هرکس که گمان می‌کند او مؤمن می‌باشد، در حالی‌که حکم طاغوت را بر حکم الله سبحانه و تعالی ترجیح داده است، او در این مسئله دروغ می‌گوید.»

در جای دیگر الله سبحانه وتعالی چنین می‌فرماید:

﴿ٱتَّخَذُوٓاْ أَحبَارَهُم وَرُهبَٰنَهُم أَربَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلمَسِيحَ ٱبنَ مَريَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشرِكُونَ﴾ [توبه:31]

ترجمه: آن‌ها دانشمندان، راهبان‌شان و مسیح پسر مریم را به جای الله پروردگار قرار دادند، حال آن‌که فرمان داشتند که تنها یگانه معبود بر حق را عبادت نمایند، که هیچ معبود برحقی جز او وجود ندارد، از آن‌چه به او شرک می‌ورزند پاک و منزه است.

به روایت امام أحمد وترمذی و محدثین دیگر، در حديث عدی بن حاتم، که حديث حسن و طويلی است، چنین آمده:

«وكان قد قدم على النبي صلى الله عليه وسلم وهو نصراني، فسمعه يقرأ هذه الآية، قال: «فقلت له: إنا لسنا نعبدهم، قال: أليس يحرمون ما أحل الله فتحرمونه، ويحلون ما حرم الله فتحلونه؟ قال: فقلت بلى، قال: فتلك عبادتهم»

ترجمه: نزد رسول الله صل الله علیه وسلم آمد و او نصرانی بود، شنید که رسول الله صلی الله علیه وسلم این آیه را تلاوت می‌نمودند، گفت که برایش گفتم، ما آنان را پرستش نمی‌کردیم، فرمود: آیا این طور نیست که آنان آن‌چه را الله حلال قرار داده است، حرام می‌خوانند و شما نیز آن را حرام می‌شمارید و آن‌چه را الله حرام ساخته است حلال می‌خوانند و شما نیز آن را حلال می‌شمارید؟ گفت: گفتم همین‌طور است، فرمود: همین پرستش شان است.

در جای دیگر الله سبحانه وتعالی چنین می‌فرماید:

﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَينَهُم ثُمَّ لَا يَجِدُواْ فِيٓ أَنفُسِهِم حَرَجٗا مِّمَّا قَضَيتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسلِيمٗا﴾ [نساء: 65]

ترجمه: چنین نیست؛ سوگند به پروردگارت که آن‌ها ایمان ندارند تا این‌که تو را در اختلافات‌شان به داوری بخوانند و از داوری تو دلگیر نشوند و کاملاً تسلیم باشند.

ابن کثیر در تفسیر این آیه چنین می‌گوید: «الله سبحانه وتعالی به نفس کریم و مقدس خویش قسم یاد می‌کند که شخص مؤمن نیست تا این‌که رسول الله صلی الله علیه وسلم را در تمام مسائل حاکم قرار ندهد. هر آن‌چه رسول الله به آن حکم نمود، حقی است که در ظاهر و باطن و در نهان و آشکار باید در برابرش گردن نهاد.»

ابن قیم در مورد این آیه چنین می‌گوید: «الله سبحانه وتعالی به نفس مقدس خویش قسم یاد کرد و با نفی قبل آن تأکید بر عدم ایمان مردم کرده است تا این‌که رسولش را در تمام مشاجرات خود در اصول و فروع، در مورد احکام دنیا و آخرت، حاکم گردانند؛ البته صرف به این حاکم گردانیدن، ایمان شان تثبیت نمی‌گردد؛ مگر این‌که حرج و دلگیری را از خود درو ساخته و با تمام معنی در برابر حکم رسول الله صلی الله علیه وسلم سعی صدر داشته باشند و آن را به طور کامل بپذیرند؛ حتی به این هم ایمان شان ثابت نمی‌گردد؛ مگر این‌که در برابر حکم رسول الله صلی الله علیه وسلم با رضایت و تسلیمی و عدم منازعه، رد کردن، مخالفت و اعتراض، تعامل کند.»

﴿فَإِن تَنَٰزَعتُم فِي شَيءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُم تُؤمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱليَومِ ٱلأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيرٞ وَأَحسَنُ تَأوِيلًا﴾ [نساء: 59]

ترجمه: هرگاه در چیزی اختلاف کردید، آن را به الله و پیامبرش ارجاع دهید، اگر به الله و روز قیامت ایمان دارید، این خیر است و عاقبت بهتری دارد.

همانا تحکیم شریعت الله سبحانه وتعالی و مراجعه در حل منازعات به سوی نصوص وحی شده از جانب الله سبحانه وتعالی (کتاب الله و سنت رسول الله) از شرایط ایمان می‌باشد و از همین جهت است که:

ابن قیم چنین می‌گوید: [جمله] « ﴿فَإِن تَنَٰزَعتُم فِي شَيءٖ﴾ نَکرَه بوده و در سیاق شرط واقع شده است، تمام امور مورد منازعه مومنیین را شامل می‌شود، شامل تمام مسائل دین، از جزئی‌ترین تا کلی‌ترین، مسائل آشکار و پنهان آن، چون اگر حکم مسایل در کتاب الله و سنت رسولش نمی‌بود و یا حکم مورد منازعه در آن بیان نمی‌گردید و یا این‌که کافی نمی‌بود، الله سبحانه وتعالی به مراجعه به الله و رسول فرمان نمی‌داد، چون از ممتنعات است که الله سبحانه وتعالی برای حل منازعه به مراجعه به سوی چیزی فرمان دهد که راه‌حل و فصل منازعه در آن نباشد، از جمله این مراجعه را از موجبات ایمان و لوازم آن قرار داده است که اگر این مراجعه نفی گردد، ایمان نفی می‌گردد؛ چون نفی ملزوم نفی لازم را در پی دارد؛ سپس الله سبحانه وتعالی خبر داده که این مراجعه در خیر مؤمنین بوده و بهترین پایان را برای شان دارد.» (منبع: اعلام الموقعین 1/49-50)

ابن کثیر چنین می‌گوید: «هرآن‌چه کتاب الله و سنت رسول الله با آن حکم کند و به صحت آن گواهی دهد، آن حق است و هر آنچه بعد از حق است گمراهی است. از همین جهت است که الله سبحانه وتعالی چنین می‌فرماید: ﴿إِن كُنتُم تُؤمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱليَومِ ٱلأٓخِرِ﴾ یعنی تمام خصومت‌ها و موضوعات مجهول را به کتاب الله و سنت رسولش باز گشتانده و در تمام مشاجرات بین خود کتاب الله و سنت رسولش را حاکم قرار دهید. به این مفهوم اگر کسی در منازعاتش کتاب الله و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم را حاکم قرار نداده و به سوی آن مراجعه نکند، او به الله و به روز آخرت ایمان ندارد.» (منبع: تفسیر ابن کثیر3/209)

﴿وَأَنِ ٱحكُم بَينَهُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِع أَهوَآءَهُم وَٱحذَرهُم أَن يَفتِنُوكَ عَن بَعضِ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ إِلَيكَۖ فَإِن تَوَلَّواْ فَٱعلَم أَنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعضِ ذُنُوبِهِمۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ لَفَٰسِقُونَ﴾ [مائدة: 49]

ترجمه: و (فرمان دادیم که) در میان شان مطابق آن‌چه الله نازل نموده است، حکم نما و از خواسته‌های نفسانی آن‌ها پیروی نکن و نسبت به آن‌ها به هوش باش که مبادا تو را از پارۀی از آن‌چه الله نازل نموده است، منحرف کنند؛ پس اگر روی برگردانند، بدان‌که الله می‌خواهد آن‌ها را به سبب پاره‌ای از گناهان شان مجازات کند و به راستی که بسیار از مردم فاسق و بدکارند!

الله سبحانه وتعالی پیامبرش صلی الله علیه وسلم را به حکم کردن در بین اهل کتاب بر اساس آن‌چه را که الله نازل نموده است، فرمان داده و ایشان را از پیروی از خواسته‌های اهل کتاب نهی نموده است؛ چون در پیروی از خواسته‌های آن‌ها مخالفت با چیزی است که برای رسول الله صلی الله نازل گردیده و ایشان را از این‌که در فتنۀ آن‌ها قرار گرفته و در بین ایشان و بین برخی از آن‌چه الله نازل نموده حایل قرار گیرند، هشدار داده است و ایشان را آگاه ساخته که اگر آن‌ها از حکمی که الله به سوی تو نازل نموده، تولی کنند، برای اینست که الله می‌خواهد آن‌ها را به سبب گناهان‌شان، به مصیبت و بلاء مبتلاء سازد. پس از این دانسته می‌شود که تولی از حکم الله و حکم رسول الله صلی الله علیه وسلم و روی کردن به حکم هواء سبب مبتلاء شدن به برخی از مصیبت‌ها می‌شود.

برگرفته از شماره 450-451-452 – مجله الوعی

صادره رجب – شعبان – رمضان 1445هـ الموافق شباط – آذار – نيسان 2024م

مترجم: محمد علی مطمئن

(ترجمه)

جواب سوال

به جواب حسین حمایس

سوال:

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

امير و دوست ما! الله سبحانه وتعالی از شما راضی باشد و همان طوری‌که کتاب و اولیای خود را حفظ می‌کند، شما را نیز حفظ نماید!

در كتاب"دوسیة ازالة الاتربة عن الجذور" صفحۀ 58 فقرۀ اول حدیث: «الْحَلاَلُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ... وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ كَرَاعٍ» وارد شده است؛ به نظر می‌رسد که از این حدیث جملۀ "وقع فی الحرام" ساقط شده است. امیدوارم لطف نموده در این مورد جواب دهید! الله سبحانه وتعالی شما را حفظ نموده و شما بزرگوار را در پناه خود داشته باشد، با احترامات فراوان!

جواب:

وعلیکم السلام ورحمة الله وبرکاته!

الله سبحانه وتعالی از بابت این دعای نیک، صدق و کلام زیبایی‌که دارید، به شما برکت دهد و شما را از هر بدی و شر محفوظ بدارد!  

نسبت به حدیث شریف: «الْحَلاَلُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ...» آنچه ما در "الکراسة" ذکر نمودیم، حدیث بخاری است که به لفظ زیر آمده است: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:

«الْحَلاَلُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ، وَبَيْنَهُمَا مُشَبَّهَاتٌ لاَ يَعْلَمُهَا كَثِيرٌ مِنْ النَّاسِ، فَمَنْ اتَّقَى الْمُشَبَّهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ كَرَاعٍ يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يُوَاقِعَهُ، أَلاَ وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمىً، أَلاَ إِنَّ حِمَى اللَّهِ فِي أَرْضِهِ مَحَارِمُهُ أَلاَ وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ أَلاَ وَهِيَ الْقَلْبُ» (رواه بخاری)

ترجمه: حلال آشکار است و حرام نیز آشکار است؛ اما در میان این دو امور مشتبه و پوشیده‌ای است که بسیار از مردم آن‌ها را نمی‌دانند. هرکس از این مشتبهات تقوی کرد، در حقیقت دین و آبرویش را پاک نگهداشته و کسی‌که در این مشتبهات وارد گردید، مانند چوپانی است که در اطراف حریمی واقع شده که هر لحظه امکان دارد که داخل آن شود، آگاه باشید که هر پادشاه حریمی دارد و حریم الله (سبحانه وتعالی) در زمینش محارم آن است؛ آگاه باشید که در جسد آدمی پارچۀ گوشتی است که هرگاه این پارچۀ گوشت اصلاح گردد، همۀ جسدش اصلاح می‌گردد و وقتی این پارچۀ گوشت فاسد گردد، همۀ جسدش فاسد می‌گردد، بدانید که این پارچۀ گوشت همانا قلب است.

اما در مورد ملاحظه شما در مورد سقوط کلمۀ "وَقَعَ فِی الحَرَام" است باید گفت که این کلمه در بخاری ذکر نیست؛ بلکه در روایت مسلم چنین ذکر شده است: صحيح مسلم (8/ 290) 2996 – حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ الْهَمْدَانِيُّ حَدَّثَنَا أَبِي حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ عَنْ الشَّعْبِيِّ عَنْ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ:

«سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ «وَأَهْوَى النُّعْمَانُ بِإِصْبَعَيْهِ إِلَى أُذُنَيْهِ إِنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُمَا مُشْتَبِهَاتٌ لَا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنْ النَّاسِ فَمَنْ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِي الْحَرَامِ كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى أَلَا وَإِنَّ حِمَى اللَّهِ مَحَارِمُهُ أَلَا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ أَلَا وَهِيَ الْقَلْبُ»

ترجمه: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرمودند: در حالی‌که نعمان دو انگشت خود را به طرف گوش‌هایش بالا کرد، گفت بدون شک حلال آشکار است و حرام نیز آشکار است؛ اما در میان این دو امور مشتبه و پوشیده‌ای است که بسیاری از مردم آن را نمی‌دانند. هرکس از این اشیاء مشتبه و پوشیده پرهیز نمود، در حقیقت دین و آبرویش را حفظ نموده و هرکس در این اشیاء مشتبه و پوشیده داخل گردد، انگار که در حرام واقع شده است، مانند چوپانی‌که گوسفندانش را در اطراف حریم می‌چراند و نزدیک است که در این حریم واقع گردد؛ آگاه باشید که برای هر پادشاه حریمی است و حریم الله سبحانه وتعالی محارم آن است. آگاه باشید که در جسد انسان پارچۀ گوشتی است، وقتی این پارچۀ گوشت اصلاح شد، همۀ جسدش اصلاح می‌شود و هرگاه این پارچۀ گوشت فاسد شد، همۀ جسدش فاسد می‌شود. بدانیدکه این پارچۀ گوشت همانا قلب است.

چنانچه شما می‌بینید، بخاری این جمله را در روایت خود ذکر نکرده است؛ اما هردو روایت صحیح است. در فتح الباری از روایت بخاری چنین آمده است:

فتح الباري لابن حجر (1/ 82) 50 - حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ عَنْ عَامِرٍ قَالَ سَمِعْتُ النُّعْمَانَ بْنَ بَشِيرٍ يَقُولُ:

«سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ الْحَلَالُ بَيِّنٌ وَالْحَرَامُ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُمَا مُشَبَّهَاتٌ لَا يَعْلَمُهَا كَثِيرٌ مِنْ النَّاسِ فَمَنْ اتَّقَقَى الْمُشَبَّهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ كَرَاعٍ يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يُوَاقِعَهُ أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى أَلَا إِنَّ حِمَى اللَّهِ فِي أَرْضِهِ مَحَارِمُهُ أَلَا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ أَلَا وَهِيَ الْقَلْبُ» (أخرجه البخاری)

ترجمه:شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرمودند: بدون شک حلال آشکار است و حرام نیز آشکار است، اما در میان این دو، امور مشتبه و پوشیده‌ای است که بسیاری از مردم آن را نمی‌دانند. هرکس از این امور مشتبه و پوشیده پرهیز نمود، در حقیقت دین و آبرویش را حفظ نموده و هرکس در این امور مشتبه و پوشیده داخل گردید، انگار در حرام واقع شده است؛ مانند چوپانی‌که گوسفندانش را در اطراف حریمی می‌چراند و نزدیک است که در این حریم واقع گردد. آگاه باشید که برای هر پادشاه حریمی است و حریم الله (سبحانه وتعالی) در زمنیش محارم آن است. آگاه باشید که در جسد انسان پارچۀ گوشتی است، وقتی این پارچۀ گوشت اصلاح شد، همۀ جسدش اصلاح می‌شود و هرگاه این پارچۀ گوشت فاسد شد، همۀ جسدش فاسد می‌شود. بدانید که این پارچۀ گوشت همانا قلب است.

کلمۀ "کراع یرعی" به همین شکل در تمام نسخه‌های بخاری جواب شرط محذوف است. اگر"مَن" شرطیه ظاهر باشد؛ اما در روایت دارمی که از ابونعیم شیخ بخاری نقل شده است، به ثبوت"مَن" ذکر شده و گفته است: «وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَات وَقَعَ فِي الْحَرَام، كَالرَّاعِي يَرْعَى» هم‌چنان ممکن است اِعراب"مَن" در سیاق بخاری موصول باشد که در آن حذف نباشد که در این صورت تقدیر چنین می‌شود: «وَاَلَّذِي وَقَعَ فِي الشُّبُهَات مِثْل رَاعٍ يَرْعَى» اما حالت اول بهتر است به خاطر ثبوت محذوف که در صحیح مسلم و غیر آن از طریق زکریا روایت شده است که آن را تخریج نموده و از جملۀ‌شان مولف نیز است. بنابر این، "كَرَاعٍ يَرْعَى" جملۀ مستأنفه‌ای است که بر سبیل تمثیل  به خاطری آگاهی دادن شاهد، به شکل غائب وارد شده است... نکته... ابن عون در اخیر این حدیث گفته است: این مثال را نمی‌دانم که از قول رسول الله صلی الله علیه وسلم است و یا از قول شعبی، و شاید دلیل و حکمت حذف جملۀ"وَقَعَ فِي الْحَرَام" در روایت بخاری باشد تا ماقبل مثال مرتبط به آن باشد و دعوی ادراج سالم بماند و از چیزی‌که عدم ادراج را تقویت می بخشد، روایت ماضی ابن حبان است. هم‌چنان ثبوت مثال مرفوعاً از ابن عباس و عماربن یاسر روایت شده است.»

امیدوارم که به همین مقدار کافی باشد. الله سبحانه وتعالی از همه داناتر و حکیم‌‌تر است.

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

9 رمضان1445هـ.ق.

موافق به 19مارچ2024م.

مترجم: مصطفی اسلام

(ترجمه)

السلام علیکم و رحمت الله وبرکاته

ای برداران و خواهران عزتمندم! عیدتان مبارک!

ما از بخش زنان دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب التحریر به شما تبریکی ویژه عرض می‌داریم!

الله سبحانه وتعالی روزه، عبادات و تمام اعمال صالح تان را قبول نموده و آن را با خیر و برکت بر شما، خانواده‌ها و دوستان تان بازگرداند.

در این شکی نیست که نمازهای منورکنندۀ شب‌های ما از قدرتی برخوردارست که توصیف‌نشدنی بوده و روزۀ ما از بهره‌مندی خاصی برخوردارست!

رمضان ماهی است که در آن تواضع و اراده در اعمال ما به عنوان یک قدرت غیرمعمول بخشیده می‌شود. به همین دلیل، ماه رمضان عملاً یک ماه پر از موفقیت برای مسلمانان از دید فردی می‌باشد! رمضان فقط در سطحی فردی پر از موفقیت بوده؛ زیرا در آن در سطح فردی به مکلفیت‌های فردی پایبندی و عملی می‌شود؛ اما وقتی این امر به موفقیت‌ها، خوشحالی و به سعادت تعلق می‌گیرد، امت می‌تواند به طور کل از آن مستفید شود.

بلی، به عنوان یک پیکر؛ اما ما در جریان 103سال رمضان گذشته آن را ندیده‌ایم و دلیل آن اینست که ما در انجام مکلفیت حیاتی خود سهل‌انگاری کردیم؛ مکلفیتی‌که خیلی ضروری بوده و مدت طولانی را در بر می‌گیرد. یعنی فعالیت کردن دست در دست برای اعاده نظام الله سبحانه وتعالی در روی زمین، آن‌هم بر منهج رسول الله صلی الله علیه وسلم، و این یک مکلفیت جمعی است؛ نه فردی!

سهل‌انگاری در ادای این مکلفیت حیاتی منجر به ایجاد درد ورنج‌های بی‌شمار گشته که بیرون از حد بوده تا سرحد نسل‌کشی امت ما! ما این این درد ورنج‌ها را در ترکستان شرقی، کشمیر، هند و در تمام اکناف جهان مشاهده می‌کنیم؛ اما نسل‌کشی در غزه با تمام جسارت انجام می‌پذیرد. و این نسل‌کشی، شدیداً از سوی نظام‌های لیبرالیزم غربی، یعنی از سوی دشمنان اسلام حمایت می‌شود!

مسلمانان عزیز! به ویژه شماهایی‌که در ارتش‌های مسلمانان به سر برده و شب‌های تان را با قیام سپری کردید! به خاطر این‌که زندگی می‌کنیم و مقام بهترین امت را داشته و برای تحقق بزرگ‌ترین موفقیت‌ها قادر و تواناییم، بر ما لازم است که از مکلفیت‌ها و التزامات فردی پا فراتر بگذاریم.

بر ما لازم است که مکلفیت خود را در برابر جامعه و تمام امت خود و در برابر تمام بشریت اداء کنیم.

با وحدت بخشیدن به نیروها، قدرت‌ و وقت تان برای ادای این مکلفیت جمعی بپا خیزید! با نابودی نظام‌های خیانت‌کار حاکم در سرزمین‌های ما؛ سرزمین‌ها، صفوف، عیدها و خوشحالی‌های ما را وحدت بخشید. متحد شوید تا تمام بشریت جمعیت‌های آسیب‌دیده را ببینند! (تا ببینند) جمعیت‌های مستمند در مبارزه با نسل‌کشی جمعی و جنگ‌هایی‌که با خواست و حمایت نیروهای غربی و نظام‌های غرب جریان دارد!

لذا، تمام بشریت را تحت سایۀ رحمت واقعی اسلام نجات داده و عزتمندشان سازید! (این کار را) با تأسیس خلافت راشده ثانی بر منهج نبوت انجام دهید و این وعدۀ الله سبحانه وتعالی و بشارت رسول الله صلی الله علیه وسلم است. و در آن روز (روز نصرت و پیروزی) مؤمنان شادامان می‌گردند.