پیمان لوزان پیروزی یا شکست!
- نشر شده در خبر و تبصره
خبر:
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به تاریخ 29 اکتوبر سال روان به مناسبت از تجلیل روز استقلال در مقر ریاست جمهوری میزبانی محفل را نمود و تأکید برین نموده،گفت:«نظام جمهوری که 93 سال قبل از امروز تأسیس گردید، در نتیجه تلاش و خیزش های ملت بود که میخواستند از صحنه ی تاریخی بیرون کشیده شوند. ما نباید این نظام را بگونه ی مجزا، کاملاً مخالف نشان دهیم؛ بل این نظام را به مصابه ی ادامه برای یک آغاز قوی و مستحکم عنوان نمائیم.»
تبصره:
تقریباً یک ماه قبل، رئیس جمهور اردوغان دقیقاًعین الفاظ را برای مختارها(رؤسای قبیله ها) مبنی بر پیمان لوزان بیان نموده و گفت:«چیزیکه در گذشته به ما انجام داده بودند، پیمان سوریس که در سال 1920م بسته شده بود، به ما نشان دادند. بعداًدر سال 1923م با پیمان لوزان متقاعد مان ساختند و بعضی ها تلاش کردند تا ما را با پیشکش نمودن پیمان لوزان فریب دهند؛ ولی همه چیز واضح شده است، ما بخاطر یک صدای دور تمام جزایر را رها کردیم.» آیا این پیروزی است؟ در حالی که تمام آن خاک از ما بود.
ادوغان به این بیانیه زمانی پرداخت که کودتاچیان در 15 جولای تلاشکودتا را نمودند و درجریان کودتا، سیکولرها حمله ی سنگین را بالای پیمان حزب ای کی پی(AKP) و گروه گولنوارد نمودند. درین جا اردوغان به سخنانی پرداخت که به حمایت از سیکولرها بود.عین سخن را نه روزبعد(در 24 جولای)، بلکه بعد از تلاش کودتا چیان که در 15 جولای راه اندازی شده بود، بیان نمود که خود پیام آن را میرساند که همراه سیکولرها است. سخنش مبنی بر یادبود از پیمان لوزان چنین بود: «ملت آبرومند و با شرف پیروزی را با باور، اشتیاق و خودمختاری بواسطه ی پیمان لوزان بگونه ی دیپلوماتیک بدست آورده و آنرا به یک قانون بین المللی مبدل ساختند که این توافق نامه منحیث یک سند رسمی برای ایجاد دولت جدید مان میباشد.»
حال قبل از اینکه پرسش ها را در تناقض به این موضوع مطرح کنیم، اجازه دهید تا بیانیه اردوغان به تاریخ 29 اکتوبر به مناسبت تجلیل از روز جمهوری و در میزبانی به این روز را بار دیگر نقل نماییم که این وضعیت را در بخش خبری توضیح دادیم: «جمهوری ختم نه، بلکه ادامه و آغاز جدید است.»
حال ما چه قسم میتوانیم از این حالت بیرون آییم،پرسش اینست که آیا پیمان لوزان یک پیروزی است یا خیر؟ با نگاهی به بیانیهی اردوغان که در یاد بود از پیمان لوزان در 24 جولای 2016م به نشر رسیده بود، اردوغان این پیمان را منحیث یک سند رسمی و قانونی در جهت تأسیس دولت جدید در ترکیه عنوان نمود. او افزود:«پیروزی مردم انتولیا همراه با باور، اشتیاق و خود مختاری در موفقیت و پیروزی دیپلوماتیک مصطفی کمال و انینیو در لوزان نائل گردیده و تثبیت شد.» او همچنان برای گذشته گان که بخاطر این پیروزی سعی و تلاش بخرچ دادند، دعا نمود!
پیمان لوزان چگونه روی کار آمد و چه قسم نظام جمهوری ایجاد گردید؟ کنفرانس لوزان به تاریخ 20 نومبر سال 1920م برگزار گردید. دولت انقره روف اوربه را به صفت نماینده از طرف دولت،جهت اشتراک در این کنفرانس تعیین نمود؛ اما مصطفی کمال شخص دیگری را بنام عصمت انینیو به این کنفرانس فرستاد. لورد کورزون نماینده ی ارشد انگلیس ها که در این کنفرانس سطح رهبریت را بدوش داشت، چهار شرط را در جلسات محرم برای استقلال ترک ها پیشکش نمود که این شروط قرار ذیل اند:
- از بین بردن خلافت به گونه ی کامل و همه جانبه؛
- خلیفه باید تبعید شود؛
- تمام اموال و دارایی های خلیفه باید غصب گردد؛
- بگونه عام باید ابلاغ به این شود که دولت یک دولت سیکولر و براساس سیکولریزم اساس گذاری شده است.
مصطفی کمال برای اینکه تقاضا و خواست های انگلیس را براورده سازد،نخستین پلان را طرح نمود کهسلب تمام صلاحیت ها و قدرت پارلمان بود؛ چون: او میدانست که اکثریت نماینده گان پارلمان این پیش شرط ها را قبول نخواهند کرد. به تاریخ 29 اکتوبر سال 1923م هنگامیکه پارلمان خواست بحران های ساختگی و مصنوعی دولت را حل نماید، مصطفی کمال که قبلاً پارلمان را سلب صلاحیت نموده بود، عقب میز خطابه رفت و گفت: «ما باید نظام را تغییر دهیم و من تصیم گرفتم تا نظام یک نظام جمهوری باشد که آن از طریق یک رئیس جمهور منتخب رهبری میگردد.» با وجودیکه 40 درصد نماینده گان در تضاد با این تصمیم ایستاده گی نمودو اعتراضات خود مبنی بر آن را اعلان کردند، و از رأی دادن به آن خودداری نمودند؛ اما دولت انقره با حمایت جنرال انگلیسی، هرینگتون معاون رئیس عمومی اعلای امپراتور قوای بحری در بحر سیاه و ترکیه و وفادار به لور کورزون، دست به تأسیس و ایجاد نظام جمهوری زد.
باز گردیم و از رئیس جمهور اردوغان پرسش کنیم،کدام خیزش مردمی بود که در نتیجه آن نظام جمهوری به تاریخ 29 اکتوبر سال 1923م تأسیس گردید؟ آیا همان خیزش مردمی که در خیابان ها بخاطر مخالفت با انقلابات به دار آویخته شدند؟ آیا همان خیزش مردمی که در مخالفت با دولت انقره بخاطر آوردن نظام جمهوری شورش نمودند؟ آیا خیزش مردمی که مصطفی کمال و دوستانش را بخاطر از بین بردن خلافت و تأسیس نظام جمهوری خائین خواندند یا همان خیزش مردمی که بر دین و قرآن در محافل رقص و میزهای شراب خوری شان نفرین فرستاده و توهین میکنند؟
محموت کار
رئیس دفتر مطبوعاتی حزب التحریر-ولایه ترکیه
