اصطلاح مودرن از ریشه لاتین «modo» اقتباس گردیده است. این اصطلاح در ساختار اصلی و ریشه یی خود در جامعه اروپا به مفهوم «مطابق روز بودن» یا در جریان بودن دانسته میشد. و این مفهوم نیز به معنی تمایز و تفاوت میان امور و پدیده های نوین یا جدید با امور و پدیده های کهن و قدیمی مورد استعمال قرار می گرفت.

در فرهنگ آکسفورد، اصطلاح مدرنیزم به عنوان نماد اندیشه ها و شیوه های نوینی به کار رفته است که جایگزین اندیشه ها و شیوه های سنتی گردیده و همه جوانب و زمینه های زندگی فردی و اجتماعی انسان غربی، به ویژه جنبه های مرتبط با دین، معرفت دینی، هنر و زیبایی او را در بر گرفته است.

یکی از عرصه های مهمی که مودرنیزم در اروپا  منشأ تحولات و جهت گیری های تازه ای بوده است، حوزه دین و روحانیت است. در این رابطه مودرنیزم به صورت نهضتی برای ایجاد تغییر و تحول یا مودرنیزه کردن آراء و عقاید دینی و کنار گذاشتن، یا لااقل جرح و تعدیل در پاره ای از اعتقادات رایج و غالب در حوزه کلیسا مطرح شد. بعداً این پروسه در میان عام مردم غرب گسترش پیدا کرد، تا سرحدی که غربی ها مودرن بودن و مودرن زیستن را در مودل زندگی عاری از دین پنداشتند. یعنی اروپاییان طوری فکر کردند که مودرن بودن توأم با دین امکان پذیر نبوده و برای این که به یک زندگی مودرن و معاصر دست یابند باید دین را از زندگی خویش دور سازند.

جایگاه دین در مدرنیزم:

در دیدگاه متفکرین غربی، هر امر جدید و هر اندیشه نوینی، مودرن نمی باشد. بلکه اندیشه مودرن، اندیشه ای است که دارای ویژگی خاصی بوده و از هرگونه قیدی بویژه قیود دینی کاملا رها و آزاد باشد و تا زمانی که آموزه های دینی  بر اندیشه ای حکومت کند هر چند آن اندیشه نسبت به اندیشه های متفکرین سابق، اندیشه جدیدی باشد باز هم مودرن نخواهد بود. از همین جهت، تمدن جدید اسلامی که در قرن هفتم در صحنه حیات بشری ظهور کرده است، از نظر متفکرین غربی جدید و مودرن نمی باشد. اما در جریان قرن نوزدهم تحلیل گران غربی، پدیده نوگرایی را در بستر دین و اندیشه های معرفت دینی مورد تأکید قرار داده  و به تعریف مودرنیزم در بستر دین پرداختند. به نظر این گروه، مودرنیزم در راستای دین جنبشی است که در سده های نوزدهم و بیستم به وقوع پیوست و تلاش کرد تا از منظر تاریخی، میان مسیحیت و یافته های جدید علم و فلسفه مودرن، وفاق و آشتی ایجاد کند. مدرنیزم در بستر دین اساسا از اینجا ناشی شد که در مطالعات دین شناسی پیشنهاد به کارگیری شیوه های جدید نقد و بررسی متون دینی از جمله عهد قدیم و جدید، و نیز شیوه های نوین نقد تاریخ دین مورد تأکید قرار گرفت. در نتیجه، بر جزم تاریخی و قوانین و دستورات دینی، کم تر تأکید شد و متقابلا بر جنبه ها و مسائل انسان گرایانۀ دین، بیش تر پافشاری به عمل آمد. در حقیقت روحانیون اروپا تلاش کردند تا وفاقی میان تجددگرائی و کلیسا ایجاد نمایند، ازینرو آنان از موضع اصلی عیسویت عقب نشینی نموده و صرف بر جنبه های انسانگرایانه ‌دین شان تأکید کردند، تا باشد که در جریانات نهضت فکری اروپا آنان عقب نمانند. 

عوامل دین گریزی در مدرنیزم:

1. مقارن شدن پیشرفت غرب در زمینه علوم تجربی و صنعتی با کنار گذاشتن دین: عصر نوگرائی که از پیامدهای مهم آن در اروپا می توان جدا سازی دین از دنیا دانست با پیشرفت سریع و چشمگیر علم همراه بود. این پیشرفت که ابتدا در زمینه های ریاضیات، نجوم و فیزیک ظهور کرد از زمان دانشمندانی مانند گالیله و کپلر شروع شد و با تغییر بسیاری از عقاید قطعی آن دوران (مانند اوضاع و احوال منظومه شمسی) همراه شد و با ظهور نیوتن به اوج خود رسید. تلاش ها و کشف های برجستۀ نیوتن به اندازه ای مهم و فراگیر بود که توجه بسیاری از غربی ها را به خود جلب کرد. درواقع کار گالیله و نیوتن امور زیادی را به چالش فرا خواند ( از سوء استفاده کلیسا از نام دین  در عرصه قدرت، و اعمال نفوذهای نامنصفانه دانشمندان تا روش عجیبی که روحانیون برای استخراج حقایق علمی از کتاب مقدس به کار بردند.) اما نافذترین و مهم ترین نتیجه عبارت بود از توجه به رابطه میان علم و دین. به نوعی می توان منازعه میان گالیله و نیوتن با کلیسا را یکی از مراحل جدا شدن تدریجی دین (عیسویت) از علم تلقی کرد.

به فاصله کوتاهی که از آغاز این حرکت های علمی می گذشت، غرب، بر اساس میل زائدالوصف به نوآوری ها و اکتشافات و اختراعات، و به پشتوانه دیدگاه منفعت طلبانه خود، زمینه ای مناسب را برای رشد اندیشه های علمی و تجربی و استفاده از دستاورد های فکری و صنعتی را فراهم آورد. این دو مقوله عقیدتی و صنعتی، مقارن با یکدیگر تحقق یافت تا آنجا که  به اشتباه گمان بر این شد که گویا دست کشیدن از دین، به عنوان برترین عامل زمینه ساز برای پیشرفت غرب در زمینه علوم تجربی و صنعتی بوده است.
2. تقارن حاکمیت دینی با ظلمت و جهالت در قرون وسطی:

متفکرین نوگرایی (تجدد گرایی) از طریق فعالیت های گسترده فرهنگی شان در اروپا از قبیل تبلیغات در روزنامه ها، مجلات، مقالات و کتب در اذهان مردم عام اروپا طوری جلوه دادند که عامل اصلی عقب مانی اروپا در جریان قرون وسطی دین بوده است و ازهمین لحاظ است که بنام قرون تاریک یاد میگردد. پس دین عامل عقب مانی و ظلمت است نه عامل  پیشرفت و رستگاری.
3. عدم توانایی روحانیون غربی به پاسخگویی به شبهات:

بسیاری از شبهات و مشکلات عقیدتی در اذهان مردم غرب رسوخ کرده بود که روحانیون کلیسا از عهده پاسخ به آن ها بر نمی آمدند و گویا اصلاً برای آن ها پاسخ روشنی جز توجیه جانبدارانه و متعصبانه نمی یافتند. علاوه بر این، خرافات و اسطوره های نفوذ یافته در دین، ساختار  دین(عیسویت) را از درون آسیب پذیر ساخته و راه را برای انکار مفاهیم و مسایل دینی گشود و زمینه را برای ایجاد مجموعه افکار جدید و سازگار با بینش و نگرش روشنفکران غربی فراهم آورد.  
در مجموع، عواملی نظیر عاجز ماندن کلیسا از مباحثات عقلی، بی بهره بودن آن نظام از سیطره استوار علمی، عدم شناخت جهان و انسان، تفسیر ناروا از دین، فاصله مابین گفتار و رفتار کشیشان و سایر روحانیون کلیسا، عدم توانایی روحانیون کلیسا به طرح و پرداخت شبهات دینی و ارائه پاسخ لازم و مناسب به آن ها و علم گرایی را می توان از عوامل زمینه ساز دین ستیزی و ترویج دین گریزی در اروپا به شمار آورد.
اما جالب اینجاست عواملی که باعث نزول امت اسلام از جایگاه اصلی شان در سطح جهان گردید، کاملاً  عکس عواملیست که باعث پیشرفت در اروپا شد. یعنی به راستی که دین(عیسویت) در اروپا مانع پیشرفت و سعادت جامعه گردیده بود،‌‌ زیرا زمامداران اروپایی در توافق با کلیسا تحت نام آموزه های دینی از هیچ نوع ظلم و ستمی در حق مردم عقب مانده اروپا دریغ نورزیدند.
 در حالیکه اسلام نه تنها که مانع پیشرفت و سعادت برای امت اسلام نیست،‌ بلکه ترقی و پیشرفت را بالای امت اسلامی واجب گردانیده است. ولی متاسفانه گروها و حرکت هایی در میان امت اسلامی پدیدار گردیدند که پیشرفت و ترقی را از مودل اروپایی(جدایی دین از دولت) الگو گرفته و همواره در پی افکاری رفتند که در فراز و نشیب های تاریخ اروپا پرورش یافته است.
بناً در جامعۀ امروزی، به خصوص در افغانستان، از یک طرف فکر مودرنیزم اروپایی که با دین ستیزی توأم میباشد وارد اجتماع مسلمانان گردیده است  و از طرفی عدم آگاهی و دسترسی ملاها و مولوی ها به علوم معاصر و تکنولوژِی جدید، باعث گردیده است تا مردم در افغانستان به خصوص قشر جوان مودرن زیستن را در غیر اسلام جستجو نمایند.

در حالیکه استنباط احکام در مورد لوازم و وسایل جدید تکنولوژیکی و علمی فرض کفایی میباشد. یعنی اگر حکم اسلام در مورد مسائل مختلف از قبیل تکنولوژی، سائینس و غیره اختراعات علمی استنباط نگردد، مسلمانان بصورت کُل مسؤل بوده و فرض را ترک کرده اند. زیرا حکم الله سبحانه وتعالی شامل تمام اشیا، حالات و پدیده های جدید تا قیام قیامت میگردد، و بالای مسلمانان واجب است که در میان آنان مجتهدینی باشند تا حکم الله متعال را در موارد مختلف استنباط نموده و به مردم برسانند که حکم استفاده ازین وسایل چگونه میباشد. 

اسلام دینیست که بالای مسلمانان فرض گردانیده است که نباید لحظه یی بدون پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی به سر برند. یعنی بالای مسلمانان واجب است تا خود را حد اقل به سویۀ کفار از هر لحاظ آماده سازند. طوریکه الله سبحانه وتعالی درین مورد چنین می فرماید:

وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ }

و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد تا با اين [تداركات] دشمن الله و دشمن خود را بترسانید.

درین آیت الله سبحانه وتعالی ارهاب کفار را قرینه بر وجوب آمادگی قرار داده است. یعنی امت مسلمه باید از لحاظ قدرت طوری آماده و مجهز گردند تا کفار از آنان در هراس باشند. این امر زمانی متحقق میگردد تا مسلمانان در هر امریکه امروز شامل قدرت میگردد نسبت به کفار دست بالاتری داشته باشند. مطابق آیۀ مبارکۀ فوق مسلمانان باید از لحاظ اقتصادی، سیاسی  و نظامی از تمام قدرت های دنیا برتری داشته باشند. اما این امر متحقق نمیشود تا اینکه مسلمانان وسیلۀ دستیابی به آن را فراهم نسازند که همانا علم و دانش معاصر میباشد. پس بر مسلمانان فرض است تا امت مسلمه را به قوی ترین قدرت اقتصادی جهان مبدل سازند، قوی ترین ارتش دنیا مجهز با اسلحۀ اتمی را برای امت اسلامی آماده سازند و پیشرفته ترین تکنولوژی دنیا را در اختیار داشته باشند. این ها همه فرایض اند و باید به حیث فرایض و وجوبات مهم و جدی تلقی گردند. یعنی از طرف الله سبحانه وتعالی بالای ما مسلمانان امر گردیده است تا در هیچ عرصه یی از لحاظ پیشرفت و ترقی در علوم معاصر و مودرن از کفار عقب نمانیم.
بناً ما مسلمانان نبا  ید افکار اروپایی (دین ستیزی) را در میان خویش ترویج نموده و طوری تصور نمائیم که گویا پیشرفت و ترقی با اسلام ممکن نیست. بلکه این را باید بوضاحت درک کرد که پیشرفت و ترقی در اسلام یک فریضه است. و اگر مسلمانان از سایر ملت ها عقب بمانند، فرایض الله سبحانه وتعالی را ترک کرده اند. بدین ترتیب اگر اسلام بر اجتماع مسلمانان حکمروائی نماید، پس عقب ماندگی و زیردست بودن برای امت اسلام امکان پذیر نیست. جز اینکه تمام امت اسلام در نزد الله متعال مسؤل و گنهگار خواهند بود. ازین رو اسلام دین ترقی، پیشرفت،اختراعات، اکتشافات و بالآخره رفاه اجتماعی برای تمام بشریت میباشد. 

نویسنده: روز الدین کابلی

 

مفکوره‏ای جدایی دین از دولت یا سیاست (Secularism)نه تنها یک مبحث جدید، بلکه آغاز آن برمی‏گردد به‏یک سلسله مباحث عکس العملی علیه فلاسفه‏ای یونان و ظلم کلیسا از جانب روشنفکران اروپایی در قرون میانه، که سرانجام منجر به‏جدایی کلیسا از دولت و محدود ساختن دین عیسویت در کلیسا گردید. غربی‏ها و کسانی که از آن‏ها متأثر هستند حتی امروزه این مفکوره را بحیث یک مفکوره‏ای جدید و مدرن به‏داخل سرزمین‏های اسلامی آورده و می‏خواهند آینده‏ای اسلام را هم جدا از دولت(سیاست) برای مسلمانان تلقین نمایند. بنابرین لازم است جهت شناخت هدف اصلی و آغاز پیدایش این مفکوره، نگاهی به‏تاریخ یونان و انگیزه پیدایش آن در اروپا انداخته شود.

اندیشمندان یونانی حدود هشت قرن قبل از میلاد برای دریافت هستی(کائنات) تلاش نمودند که هستی از کدام منبع پیدا و یا هم آفریده شده است. به‏تعبیر دیگر، منبع پیدایش و زوال هستی چیست؟ طالس یک تن از این اندیشمندان حدود 700 سال قبل از میلاد در یونان زندگی می‏کرد. وی بدین باور بود که منبع تمام هستی آب است؛ به‏گفته او اگر آب تجزیه شود به‏هوا(بخار) تبدیل می‏شود و اگر غلیظ گردد به‏خاک، سنگ وغیره مواد جامد نیز مبدل می‏گردد. بناً طالس منبع هستی(کائنات) را آب می‏دانست. او همچنان تلاش نمود که برای دریافت هستی ابتدا کوچک‏ترین ذره‏ای را دریافت نماید تا این‏که با قیاس نمودن آن منبع آفرینش تمام هستی را می‏توان پیدا نمود. طالس با مطالعه‏ای خود برای دریافت کوچک‏ترین ذره در هستی به‏هدف پیدا نمودن منبع کائنات، نظریه‏ای اتم(ماده) را ارایه نمود. پس از آن اتم(ماده) را کوچک‏ترین ذره‏ای غیر قابل تجزیه تعریف کرد. وی نظریه‏ای اتم-کوچک‏ترین ذره- را به‏تمام جهان هستی قیاس نموده بیان داشت که تمام هستی از اتم بوجود آمده است. بدین اساس طالس اتم(ماده) را اصل قرار داده بیان نمود که ماده اصل همه اشیا و کائنات است، و آن غیر قابل تجزیه می‏باشد.

پس از طالس اندیشمندانی دیگری با مفکوره‏های متفاوتی از هستی پی هم نظریه پردازی نمودند. آن‏ها به‏هستی نظم قایل شدند و این نظم را قانون طبیعی فکر می‏کردند؛ مانند: این‏که انسان چه در حیات و چه در جامعه تابع نظم و قانون طبیعی می‏باشد، و می‏پنداشتند که همه هستی و کائنات از ماده بوجود آمده و این ماده نیز منبع دریافت تمام کائنات به‏شمار می‏رود. بگونه‏ای که آن‏ها به‏این باور بودند، اگر انسان بخواهد در جامعه‏ای خویش قانونی را برای نظم جامعه ترتیب دهد منشأ آن، قانون طبیعی می‏باشد و قانون طبیعی از طبیعت و طبیعت از ماده بوجود آمده است. بعداً فیلسوفانی؛ مانند: سقراط و افلاطون آمدند پایه و اعتبار قانون را از قانون طبیعی به‏عقل، فضیلت و تربیت انسان ربط دادند. به‏این معنی که منشأ قانون انسان‏ها هستند؛ اما تمام انسان‏ها نه، بل کسانی ‏که صاحب عقل، تخصص و تربیت باشند می‏توانند در میان مردم قانون بسازند و نیز حکومت نمایند. چنان‏که سقراط به‏این عقیده بود، اگر کفش دوزی برای انجام کار خویش به‏یک مسلک و تخصص ضرورت دارد و حکومت که یک مسلک بالاتر از آن می‏باشد، باید افراد متخصص و اهل تربیه برای پیش‏برد آن وارد کار شوند. بنابرین قانونگذاری(تقنین) و پیش‏برد حکومت باید مخصوصی یک طبقه‏ای خاص مردم باشد، نه تمام انسان‏ها!

در کل از دیدگاه سقراط حکومت دموکراسی بنابر اشتراک تمام انسان‏ها در ساختار قانون، حکومت مشروع نمی‎باشد چرا که در ساختار قانون و دولت‏داری باید انسان‏های عاقل و دارای تربیت حضور داشته باشند، نه تمام افراد جامعه. لذا سقراط میان برده و انسان آزاد فرق قایل بود و مقام برده را پائین‏تر از سایر انسان‏ها می‏دانست و برده را صاحب عقل نمی‏پنداشت. بنابرین برده از نظر سقراط اهل رأی در ساختار قانون و دولت نمی‏باشد. از این لحاظ سقراط مخالف نظام دموکراسی بود. سرانجام این مخالفت سقراط با دموکراسی او را به‏پای دار آویخت.

این سلسله مباحث در اروپا الی ظهور دین عیسویت و تشکیل امپراتوری روم ادامه یافت. بدین معنی که مردم اروپا با تأثیر از شیوه مباحث فیلسوفانه‏ای یونان بخصوص سقراط حدود یازده قرن برای دریافت منبع قانون، چه از طبیعت و چه از انسان مشغول بودند، تا این‌که سرانجام با سقوط امپراتوری روم بدست بربرها در سال 410 میلادی شیوه‏ای مباحث در میان مردم اروپا برای دریافت منبع قانون تغییر نمود. در حالی که عیسویت حدود چهار قرن قبل از سقوط امپراتوری روم در اروپا وجود داشت، اما بنابر عدم پیروان زیاد بگونه‏ای‏ قابل ملاحظه‏ای همه‏گیر نشده بود و در جریان حاکمیت امپراتوری روم عیسویت در اروپا به‏حد زیاد ترویج یافت، و متصل با سقوط امپراتوری روم پیروان این آئین خواستند که عیسویت را بحیث یک منبع و مرجع قانون بجای قانون طبیعی یونانی و قانون انسان‏های عاقل و اهل تخصص که از طرف سقراط و افلاطون مطرح شده بود، قرار دهند.

ترویج عیسویت در اروپا قبل از سقوط امپراتوری روم باعث شد که کلیسائیان پس از سقوط این امپراتوری خود را به‏حیث نماینده‏ای خدا و عیسی مسیح در روی زمین معرفی نمایند. چنان‏که مفکوره‏ای عیسویت که منشأ قانون الهی را بجای قانون طبیعی و قانون انسان‏ها که در یونان مطرح بود قبل از سقوط امپراتوری روم آهسته آهسته روی صحنه ظاهر ساختند، سرانجام این مفکوره را که پادشاه باید تابع فرمان کلیسا به‏عنوان سایه‏ای عرش خدا باشد یک مسئله‏ای عام گردانیدند تا این‏که منجر به‏پیروی شاهان از اوامِر کلیسا و نیز حاکمیت مفکوره‏ای عیسویت در اروپا گردید. در نهایت، اهل کلیسا با این دعوای خود توانستند شاهان اروپایی را قناعت دهند که عیسویت به‏حیث قانون الهی در روی زمین است.

تابع شدن شاهان از فرمان کلیسا و پذیرفتن قانون عیسویت به‏عنوان قانون الهی بجای قانون طبیعت و قانون انسان‏ها که قبلاً مطرح بود، از لحاظ تاریخی تا قرون میانه-سال‏های دوازدهم الی پانزدهم میلادی- و عصر جدید ادامه پیدا کرد.

با آغاز عصر جدید(رنسانس) و ظهور مفکرینی روشنفکر کشمکش‏های جدیدی در اروپا به‏میان آمد، که دلیل و انگیزه‏ای آن سال‏ها ظلم اهل کلیسا بر مردم عام و تکفیر مخترعین و دانشمندان و حتی به‏دار آویختن آن‏ها به‏دلیل اختراعات جدید ایشان در عرصه علم و ساینس بود، که کلیسا آن را مخالف عقیدۀ ساخته شده‏ای خود نسبت به‏عیسویت می‏دانستند. همچنان انگیزه‏ای دیگری این کشمکش‏ها را می‏توان خیال بافی‏های فلسفه و منطق یونانی دانست، که در ضمن از آن یاد آور خواهیم شد.

پس از قرن دوازدهم میلادی و با آغاز عصر روشنگری در اروپا، روشنفکران اروپایی آغاز به‏تفسیر و تأویل نمودن قانون کلیسا کردند. آن‏ها در ابتدا کلیسا را بصورت کلی نفی نکردند، بلکه آن را بحیث یک منبع قانون الهی ‏پذیرفتند، تا این‏که سرانجام کلیسا را به‏امور معنوی(روحانی) و دولت را به‏امور مادی(دنیایی) مردم ارتباط دادند؛ چرا که دولت در امور دنیایی ممکن ظلم را برای مردم روا دارد و بنابر باور آن‏ها کلیسا از چنین یک ظلمی مبرا است. از این‏رو کلیسا را مربوط به‏امور معنوی و دولت را مربوط به‏امور مادی تفسیر و تأویل نمودند. از اینجا بود که آغاز یک رشته مباحث بالای تقسیمات وظائف کلیسا و دولت‏های خودکامه در اروپا شکل می‏گیرد که کلیسا را مربوط به امور معنویت و دولت را مربوط به‏امور مادی و دنیایی تفسیر و تعبیر نمودند. البته این آغاز یک رشته تأویلات در عیسویت جهت تقسیمات وظائف کلیسا و دولت در آغاز قرون میانه بود. این‏که چرا چنین تأویلاتی در عیسویت بمیان آمد، بر می‏گردد به‏سال‏ها ظلم کلیسا و نیز وجود مفکوره‏های تخلیلی فلاسفه‏ای یونان که قرن‏ها مردم اروپا را در تاریکی و به‏دور از واقعیت نگهداشته بود، تا این‏که منجر به‏جدایی دین(عیسویت) از دولت و سیاست گردید؛ به‏عبارت دیگر، تحولاتی که منجر به‏جدایی دین از دولت و سیاست گردید، ظهور رنسانس بود.

بنابرین تلاش روشنفکران و ظهور رنسانس در اورپا سبب شد که به‏کلیسا دیگر حق دست ‏درازی به‏امور دولت‏داری داده نشود و کلیسا را در انزوای دایمی قرار دهند. به‏این معنی که عیسویت را به‏عنوان روحانیتی منحصر به کلیسا قراردادند که پس از آن هر شخص بگونه‏ای فردی حق دارد، که در کلیسا به‏امور اخروی(عبادت) بپردازد و یا هم آزاد است که این کار را انجام ندهد. به‏تعبیر دیگر، انسان در ایمان خود آزاد است که دین را بپذیرد و یا نپذیرد!

در اینجا پرسشی مطرح شود مبنی بر این‏که چگونه اروپائیان قرن‏ها همرا با مفکوره‏های تخیلی فلاسفه‏ای یونانی و نیز ظلم کلیسا بسر می‏بردند که امروزه در تاریخ از آن به‏نام عصر تاریک اروپا نام برده می‏شود؟ برای پاسخ به‏این پرسش به‏چند نکته‏ی مهم پرداخته خواهد شد:

ابتدا مباحثی که قبل از میلاد در یونان میان فلاسفه معمول بود، کلاً مباحثی نبود که به‏حل مشاکل مردم ارتباط می‏داشت؛ زیرا بحث‏های فلسفی محض به‏هیچ مشکلی از مشاکل زندگی اروپائیان و حتی سایر ملت‏ها رسیدگی کرده نمی‏توانست و این امر تاکنون پابرجاست؛ بناً چگونه این مفکوره قادر بود که مشکل مردم اروپا را حل می‏نمود. به‏دلیل این‏که فلاسفه قبل از این تماماً بدون معیاری مشخص گاهی از هستی سخن می‏زدند و بار دیگر از ماورای کائنات، گاهی هم از روح انسان حرف به‏زبان می‏اوردند و گاهی دیگر از عقل انسان نظریه پردازی می‏نمودند که این نوع مباحث تخیلی هیچ‏گاهی به‏حل مشاکل بشری بطور عام و به‏حل مشاکل مردم اروپا بطور خاص نمی‏توانست راه‏گاشا باشد. به‏همین علت است که برای یک فیلسوف در آن روزگار گاهی هستی، گاهی هم آب و قانون طبیعی و زمانی هم روح و عقل انسان معیار بود. این‏که قانون طبیعی و یا روح و عقل انسان چیست؟ هیچ‏گونه برداشت محسوسی از آن‏ها وجود نداشت. چنان‏که سقراط منبع قانون را عقل انسان می‏پنداشت، بنابر این دیدگاه باید قانون بوسیله‏ای انسان‏های عاقل و صاحب خرد/دانش ساخته شود، ولی سقراط تمام انسان‏ها را عاقل نمی‏دانست. وی بدین نظر بود که انسان برده صاحب عقل نیست، زیرا وظیفه برده صرف خدمت کردن بر مردم می‏باشد، از این‏رو حق رأی و انتخاب و نیز مشارکت در سیاست و اموری حکومت‏داری را ندارند!

دوم دین عیسویت که بعد از سقوط امپراتوری روم به‏وسیله‏ای پاپ‏های کلیسا به‏قدرت سیاسی-نظامی دست یافته بود یک آئین کامل نبود که در آن نظام‏های برای حل مشکلات مردم اروپا درج می‏بود. در پهلوی آن پاپ‏های کلیسا به‏تأویلات و تعبیراتی نادرست در عیسویت پرداختند تا این‏که منجر به‏تغییر ایمان در آن گردید؛ مانند: تغییر ایمان از یک خدای واحد به‏سه خدا-عقیده تثلیث- که امروزه عیسوی‏ها بجای یک خدای واحد به‏سه خدا ایمان دارند.

از جانب دیگر حاکمان کلیسا بعد از به‏قدرت رسیدن آهسته آهسته برعلاوه حاکمیت بالای شاهان و قیصرهای اروپایی نیز بالای سایر مردم ظلم روا می‏داشتند. البته نتیجه‏ی این ظلم آن‏ها و عدم حل مشکلات مردم از جانب ایشان بود که تنش‏های میان پاپ‏ها و روشنفکران به‏میان آمد. از سوی دیگر آئین عیسویت بعد از ترویج متوالی فلسفه یونانی در اروپا بی‏تأثیر نمانده بود، بنابرین مجموعه‏ای این دلایل باعث شد که اهل کلیسا نتوانستند به‏معضلات مردم اروپا رسیدگی نمایند تا باعث اتحاد مردم قبل از رنسانس می‏گردید. احتمالاً روشنفکران به‏تاریخ سیاه اروپا قبل از عصر رنسانس پی برده بودند تا این‏که آهسته آهسته آغازگر فصل جدیدی در تاریخ اروپا بنام رنسانس(حیات دوباره) گردیدند.

روشنفکران اروپایی ابتدا در مورد جهان مخالف ایمان اهل کلیسا که در آئین عیسویت ترسیم شده بود نظریه‏پردازی نمودند، چنان‏که آن‏ها کروی بودن زمین و گردش آن به‏محور آفتاب را کشف نمودند؛ اما این گونه نظریات از جانب کلیسا مورد تحقیر و تکفیر قرار گرفت. البته این زمانی بود که پاپ‏های کلیسا خود را بحیث سایه و نیز نماینده‏گان خدا در روی زمین و حاکمان اروپا معرفی می‏نمودند. جالب این‏که اهل کلیسا باوجود این بلند پروازی‏ها، پاسخ‏گو به‏نیازهای مردم اروپا نبودند. شاید به‏دلیل عدم کامل بودن آن به‏عنوان یک آئین کامل الهی بود، زیرا عیسویت تنها برای یک قوم خاص از جانب الله سبحانه وتعالی وحی شده بود نه بر تمام بشریت؛ همچنان حالت ادیان قبل از اسلام هم چنین بود که تنها به‏یک قوم خاص تبلیغ می‏گردید نه به‏تمام ملت‏ها. به‏همین علت با ظهور اسلام همه ادیان قبلی منسوخ قرار داده شد.  

به‏سلسله‏ای نظریات روشنفکران قبلی، روشنفکرانی جدیدی در اروپا ظهور نمودند، و این سلسله الی قرن بیستم ادامه پیدا کرد. روشنفکران معاصر بر خلاف مباحث فلاسفه که در ماورای طبیعت بحث می‏نمودند و نیز برخلاف برداشتی پاپ‏ها که از عیسویت داشتند، روش جدیدی فکری را احیا نمودند که شامل همه عرصه‏های زندگی انسان‏ها؛ مانند: عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، مادی وغیره می‏گردید. بناً روش جدیدی را که روشنفکران معاصر بعد از پایان قرون وسطی/قرون میانه در اروپا بوجود آوردند بنام عصر رنسانس مسمی گردید.

رنسانس یا حیات دوباره زمانی بوجود آمد که اروپا قبل از آن در تاریکی و جهالت بسر می‏برد. روشنفکران در این عصر در عکس‏العمل به‏مباحث فلاسفه‏ای یونان و ایمان تحریف شده‏ای عیسویت، مفکوره‏ای جدید «انسان محوری» را به‏جای مفکوره خدا محوری فلاسفه و کلیسا، احیا نمودند. مفکوره خدا محوری فلاسفه البته تا قبل از عصر رنسانس روی این می‏چرخید که در ماورای طبیعت بحث می‏نمودند، و هیچ دلیل محسوسی هم برای اثبات آن با خود نداشتند.

آن‏ها بدین باور بودند که تمام هستی از ماده بوجود آمده است. بعدها مفکوره عیسویت در اروپا حاکم گردید که سرانجام از جانب کلیسا تحریف شد و سال‏ها بر مردم ظلم را تحمیل می‏نمود که مشکل بر بالای مشکل افزوده شد. بنابرین چنین مفکوره‏ها که از جانب فلاسفه و اهل کلیسا از قبل مروج بود، هیچ‏گاه به‏حل مشاکل مردم اروپا ارتباطی نداشت، به‏جز از تاریکی، ظلم و پریشانی؛ روی همین علت روشنفکران مباحثی خدا محوری را به‏جای انسان محوری بوجود آوردند. به‏تعبیر دیگر، روشنفکران نخواستند بدانند که خالق انسان‏ها‏ کیست و خداوند برای بشریت چه مکلفیتی داده است؟ بلکه بحث آن‏ها بیشتر بالای این‏که انسان چگونه زندگی داشته باشد و آیا انسان در حیات خود کاملاً آزاد است و یا نه می‏چرخید؟! بناً این محور بحث آن‏ها بود، به‏همین علت این روشنفکران در ابتدا با این عمل خود از سوی کلیسا تکفیر شدند.

این جدال‏ها میان کلیسا و روشنفکران قرن‏ها به‏طول انجامید تا این‏که کلیسا را از امور دولت‏ و سیاست در انزوا قرار دادند، و امور دولت و سیاست را یک امر این جهانی دانستند. روشنفکران در آغاز به‏این باور بودند که خدا اصلاً وجود ندارد! و اگرهم بنابر فرمایش کلیسا خدا وجود داشته باشد در امور انسانی دخالتی ندارد. برعکس کلیسا اسرار می‏نمود که خدا وجود دارد و حاکمیت روی زمین از آن خداست. نتیجه بر این شد که روشنفکران بنابر مصلحتی، عقیده کلیسایی-موجودیت خدا- را بصورت کلی نفی نکردند، بلکه آن‏ها پیشنهاد نمودند که درست است خداوند وجود دارد، اما این یک عقیده ضمنی بوده نه این‏که خداوند در تمام امور انسانی دخالت داشته باشد. بر اساس این طرز دیدگاه، موجودیت خداوند یک مسئله‏ای شخصی و منحصر به‏فرد بود نه این‏که مربوط به‏تمام امور؛ مانند: امور سیاسی، دولت‏داری وغیره امور شخصی انسان‏ها بوده باشد. بدین ترتیب روشنفکران اسرار می‏کردند که موجودیت کلیسا را بصورت ریشه‏ای نمی‏توان انکار کرد، بلکه کلیسا بحیث یک نهاد روحانی منحصر در کلیسا باشد، نه این‏که در دیگر امور انسانی-از جمله دولت و سیاست- مداخله نماید.

روشنفکران به‏این هم اکتفا نکردند بلکه آن‏ها خواستند با عقل خود در حل تمام امور انسانی دخالت نمایند. بنابرین آن‏ها دموکراسی را از بدترین نظام‏های غربی به‏عنوان بهترین نظام برای حل مشکلات خود انتخاب نمودند و در تحت این نظام انسان را یک موجود آزاد تعریف کردند، و بیان داشتند که انسان‏ها مطلقاً در امور زندگی خود آزاد هستند. چنان‏که هر شخص در زندگی خود آزاد است و می‏تواند یک زمانی عیسوی و زمان دیگر هندو وغیره بوده باشد، و در هر صورت آزاد است. بناً انسان مجبور و مکلف بر یک عقیده نبوده بلکه می‏تواند هر نوع آزادی را که خواسته باشد، بدان عمل نماید.  

در اینجا برخی از اصطلاحاتی که بکار رفته را باید بگونه‏ای مشخص واضح ساخت، که هدف از کاربرد آن چیست؟ زیرا برخی از این اصطلاحات در جامعه بشکل دیگری بکار گرفته می‏شوند. باتوجه به‏این مسئله لازم است جهت روشنی این اصطلاحات توضیحاتی دقیق ارائه گردد:

اول: بسیاری‏ها فکر می‏کنند که اصطلاح فلسفه و یا فیلسوف یک اصطلاح اسلامی است، در حالی‏که این اصطلاحات هیچ‏گونه ارتباطی با اسلام ندارد. اصطلاح فلسفه حدود پانزده قرن قبل از اسلام و در یونان مورد استفاده قرار می‏گرفت، و گذشته از آن اصطلاح فلسفه ناشی از مفکوره‏ای است که هدف ویژه‏ای را در خود دارد که آن مخالف مفکوره اسلام است. چنان‏که فیلسوفان کسانی بودند که بدون هیچ‏گونه معیاری مشخص و محسوس نظریه‏پردازی می‏نمودند؛ مانند: طالس منبع تمام هستی را ماده می‏دانست. بعدها این مفکوره بنام مفکوره‏ای ماتریالیسم(ماده پرستی) مسمی گردید که کمونیزم از دیدگاه فکری از همین عقیده نشأت کرده است. به‏عبارت دیگر، فیلسوفان بدون موجودیت وحی-دستورات الهی- توسط عقل محدود بشری خود به‏پیدایش و زوال هستی پرداختند، که این مفکوره در پهلوی این‏که خلاف عقل انسان بوده مخالف وحی الهی نیز می‏باشد.

دوم هدف از کاربرد اصطلاح روشنفکر به‏آن‏های بکار رفته که به‏ارزش‏های عقید‏تی باورمند نبودند. به‏زبان دیگر، همین روشنفکران بودند که اصل مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) را مطرح ساختند؛ همچنان همین روشنفکران بودند که موجودیت خدا را منتفی دانسته و رد می‏کردند. سپس بنابر مصلحتی عقیده به‏خدا را یک مسئله‏ای شخصی منحصر به‏فرد مطرح نموده بیان می‏داشتند که انسان در امور زندگی‏اش مطلقاً آزاد است. بنابرین، همین روشنفکران بودند که اساس مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) را مطرح و عملی ساختند. این‏که چرا عیسویت مانع پیشرفت اروپا قبل از رنسانس گردید، مخالفت عقیده تحریف شده‏ای پاپ‏های کلیسا در رابطه با اختراعات جدید تجربی و ساینسی دانشمندان بود، زیرا از یک طرف کلیسا تحمل تجربه علمی و ساینسی مخترعین را نداشت، و از سوی دیگر توان حل مشکلات مردم اروپا در آن دیده نمی‏شد.

علت دیگری که مانع پیشرفت اروپا گردید مفکوره خیالی فلسفی بود، زیرا مباحث فلسفی استوار بر خیالات است که هیچ گونه ارتباطی به‏مشکل عملی مردم نداشت و تا به حال هم ندارد. سرانجام مبارزه‏ای این روشنفکران جهت جدایی دین عیسوی از دولت(سیاست) و احیای مفکوره تجربی و عملی بجای مفکوره‏های خیالی فلاسفه و برگزیدن نظام دموکراسی در اروپا گردید.

بناً مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) یک اصطلاح جدید نبوده، و نیز این مفکوره یک مفکوره‏ای غربی و مخالف ایمان و باور اسلامی می‏باشد، که دموکراسی را بحیث اساس خود انتخاب نموده حمل می‏نماید. از این‏رو مفکوره‏ای جدایی دین از دولت(سیاست) خلاف عقیده اسلامی است، چرا که اسلام عزیز برخلاف عیسویت فلاسفه یونان و نیز روشنفکران اروپایی، تمام مشکلات بشر را الی قیام قیامت حل می‏نماید، زیرا این عقیده مبتنی بر وحی الهی بوده که جهت تنظیم امور بشری آمده است.

این بود اساس و بنیاد مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) که یک مفکوره‏ای غربی و مخالف اسلام و ارزش‏های آن است؛ نه در ابتدا و نه هم در انتها، نه از لحاظ تاریخی و نه هم از لحاظ انگیزه پیدایش، به‏هیچ وجه با اسلام ربطی ندارد. اسلام عزیز به‏عنوان دین کامل از جانب الله سبحانه وتعالی برای رهنمای بشریت و پاسخ دهنده‏ای همه نیازهای بشری فرستاده شده است، از این‏رو هیچ‏گونه تغییر و تحول را نمی‏پذیرد.

در اینجا یک چیز باید واضح گردد که هدف ما از به‏راه انداختن این ابطال تمام اصطلاحاتی نیست که به‏مسایل مادی تعلق می‏گیرد؛ مانند: اصطلاح تکنالوژی، ماشین، کمپیوتر، موتر وغیره وسایل مادی. بلکه هدف ما از ابطال اصطلاحاتی فکری و عقیدتی است که در اصل مخالف مفکوره اسلامی-ویا هم مخالف ایمان- است؛ مانند: نظام‏های غربی از قبیل دموکراسی، آزادی عقیده، آزادی ملکیت، آزادی شخصی وغیره.

بناً غرب کینه توز امروزه مفکوره‏های باطل خود از جمله مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) را از طریق مزدورانی حاکم خود در بلاد مسلمانان به‏مرور زمان پخش و ترویج می‏نماید. آن‏ها تصور می‏نمایند که دین اسلام مانند عیسویت مشکل مردم را حل کرده نمی‏تواند؛ این در حالیست که مسلمانان نزدیک به‏سیزده قرن متوالی تاریخ درخشانی خود را با قیادت و رهبری دولت خلافت در جهان و بدون رقیب سپری نمودند. اگر امروزه ما مسلمانان به‏این تاریخ شگوفای خود نگاه کنیم، فاصله‏ای چندانی با آن را نداریم.

پس آیا اسلام دارای چنین یک حاکمانی است که بعد از سقوط دولت خلافت با ظلم کفار تماشاچی باشد؟ و آیا این حُکام بلاد مسلمانان حاکمان واقعی اسلام هستند؟ در یک جمله هرگز نه!

باتوجه به‏این مسئله، تقلید از نظام‏های غربی برای ما مسلمانان در پهلوی این‏که یک انتحار سیاسی محسوب می‏گردد، و از دیدگاه اسلام نادرست پنداشته می‏شود. به‏دلیل این‏که اساس مفکوره غربی را دشمنی با ایمان و نیز ارزش‏های اسلامی تشکیل می‏دهد. همچنین نظام‏های غربی استوار به‏مفکوره جدایی دین از دولت(سیاست) است، که این مفکوره خلاف ایمان/عقیده اسلامی می‏باشد، و الله سبحانه وتعالی در طول تمام عصرها از حضرت آدم علیه السلام الی ختم نبوت با بعثت خاتم النبین حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم برای انسان‏ها تکلیف ایمان را بحیث یک معیار و مقیاس تعیین نموده و بر مبنای آن نظام‏های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی وغیره را جهت حل مشکلات بشری تنظیم کرده است، که این جهان‏بینی اسلام مخالف آن جهان‏بینی غرب است.

بناً اسلام بر خلاف افکار و مفاهیم عیسویت و سایر افکاری غربی برای ما نعمت مبدأ را ارزانی فرموده و نظام خلافت را به‏عنوان یک اصل سیاسی جهت تطبیق احکام اسلامی برای حل تمام مشکلات بشری فرض گردانیده است. باتوجه به‏این، اسلام مفکوره‏ای جدایی دین از دولت و سیاست را که در غرب مطرح می‏باشد هرگز نمی‏پذیرد، و این باور را نیز کفر آشکار می‏پندارد، چون‏که هدف اصلی آن خلاف ارزش‏های اعتقادی مسلمانان است. اما برعکس الله سبحانه وتعالی ما را مکلف ساخته تا به‏آن ذات واحد و لاشریک که الله سبحانه وتعالی است، ایمان داشته باشیم و از احکام فرستاده‏اش توسط پیامبر صلی الله علیه وسلم متابعت و پیروی نمایم و سایر افکار و مفاهیمی را که خلاف احکام شرعی می‏باشد، از آن امتناع ورزیم. چنان‏که الله سبحانه وتعالی می‏فرماید:

وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ

[مایده:44]

کسی‏که بدون آنچه الله سبحانه وتعالی فرستاده حکم می‏کند، از جمله کافران محسوب می‏گردد.

همچنان در جای دیگری نیز فرموده است:

الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا

[مایده:3]

امروزه ما دین شما را کامل ساختیم و نعمت خویش را برای شما تمام نمودیم و اسلام را به‏حیث بهترین دین برای شما برگزیدم.

و نیز در جای دیگری این گونه می‏فرماید:

إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَمَن يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِيعُ الْحِسَابِ

[آل عمران: 19]

بی‏گمان دين حق و پسنديده در پيشگاه الله سبحانه وتعالی دین اسلام است-و اين آئين همه پيامبران بوده- که در آن اهل كتاب به اختلاف برنخاستند، مگر-بعد از آگاهی بر حقيقت و صحت آن- و نیز ‌به‏سبب ستمگری و سركشی ميان خودشان بود؛ و(انگيزه‌‏ای جز قدرت خواهی و انحصار طلبی نداشتند و كسی‏ كه به‏ آيات الله سبحانه وتعالی كفر ورزد بی‏گمان الله سبحانه وتعالی زود حسابرسی می‏كند.‏

بناً نادرست‏ترین افکار خواهد بود که ما به‏عنوان پیروانِ پویاترین دین که از جانب خالق وحی شده است، به‏قوانین دست ساخته‏ای بشر زیر عنوان جدایی دین از دولت و سیاست تن داده باشیم.

نویسنده: احمدصدیق احمدی

 

یکی از تلاش‏های که به هدف بی‏هویت کردن امت اسلامی از طرف کفار صورت می‏گیرد، جدا ساختن مسلمانان از تاریخ شان است تا مسلمان‏زاده‏ها ندانند که کی هستند و چگونه تاریخی دارند و موقف مناسب شان در جهان چیست؟ ولی بر ماست تا بدانیم که در گذشته کی‏ها با ما چی کردند و کی‏ها دوست وکی‏ها دشمن ما بوده‏اند؟ کی‏ها تلاش کردند تا پیامبر ما را به قتل رسانند و کی‏ها جلو گسترش دین مان را می‏گرفتند و کی‏ها کیان و سلطه‏ی سیاسی ما را که خلافت اسلامی بود از میان برداشتند؟ در کدام روز و با کدام وسایل؟ تا از آن‏روز برای نسل جوان یادآوری نموده و نسل حاضر و آینده را از نقاط آسیب‏پذیر آگاه ساخته و از افتیدن دوباره در چنین مهلکه‏ها بر حذر داریم. بدین منظور می‏خواهم از 28 رجب یادآوری کنم، 28 رجب روزیست که در آن خلافت را سقوط دادند و اکنون ما در نودمین سالروز سقوط آن قرار داریم، امسال 28 رجب برابرست با پنجشنبه نهم سرطان و به حساب قمری نود سال قبل در چنین روزی در سال 1342 هجری قمری مطابق 3 مارچ 1924 میلادی خلافت اسلامی که مرکزش در ترکیه‏ی عثمانی بود توسط کفار استعمارگر واجیران خود فروخته شان مانند مصطفی کمال اتاترک سقوط داده شد. این‏که چرا خلافت می‏گوییم و چرا می‏خواهیم از آن یاد نمائیم؟ اهمیت خلافت برای مسلمانان می‏باشد که ما را وادار به یادبود از آن نموده است، چیزی که شاید امروزه اکثر اذهان از آن خالی باشد.

آری! خلافت سپر امت، ام الفرایض، اهم الواجبات و تاج الفروض است. خلافت، مناره‏ی روشن و نوریست که بدون آن مردم راه خود را گُم می‏کنند. خلافت رهبری عامه‏ی مسلمانان در امور دین و دنیاست، خلافت رمز وحدت امت اسلامیست، خلافت حافظ اقتدار و عزت مسلمانان است، خلافت طریق اجرای احکام شرعی است و به‏قول علامه اقبال "خلافت پاس‏ ناموس الهی است".

لذا سقوط خلافت مساوی است با آغاز ذلت و بدبختی امت اسلامی، پامال شدن ارزش‏ها و عزت و ناموس مسلمانان، پارچه شدن سرزمین‏های اسلامی، تسلط کفار بر منابع شان، ضایع شدن سرمایه‏های شان و گسترش ظلم و بی عدالتی و اشاعه‏ی رذایل و بد اخلاقی و وحشت در سراسر جهان. چون خلافت یگانه نظامیست که نه تنها مسلمانان بلکه غیر مسلمانان نیز تحت سایه‏ی آن از زندگی مطمئن و مصئونی برخوردار می‏باشند.

تاسیس چنین دولتی با دستان مبارک پیامبر صلی الله علیه وسلم صورت گرفت، چنان‏چه از زمانی‏که آن حضرت صلی الله علیه وسلم در سال سیزدهم بعثت دولت اسلامی را در مدینه‏ی منوره اساس گذاشت اسلام به فعالیت درآمده و با قوت تطبیق گردید، نشر اسلام به نقاط مختلف جهان توسط دولت صورت گرفت؛ طوری‏که رسول الله صلی الله علیه وسلم به هرقل پادشاه روم نوشت: اَسلِم تَسلِم... "اسلام بیاور تا در سلامت بمانی ..."

در موجودیت دولت اسلامی از مقدسات و نوامیس امت با قوت دفاع صورت می‏گرفت و هیچ کسی جرأت آن‏را نمی‏یافت که به ارزش‏های اسلامی توهین و تحقیر نماید. چون می‏دانستند که اگر چنین کنند به سرنوشت یهود بنی قینقاع مواجه خواهند شد؛ آن‏جا که لشکر اسلام به‏خاطر اهانت به یک زن مسلمان، این قبیله‏ی یهود را ذلیلانه از مدینه‏ی منوره بیرون راند.

این همه قدرت و شوکت مسلمانان و این همه عزتی که در جهان داشتند و آن نصرت رعبی که الله سبحانه و تعالی برای پیامبر صلی الله علیه وسلم و مسلمین نصیب کرده بود که کفار در فاصله‏ی یک ماهه راه از مسلمانان می‏هراسیدند، در وجود دولت اسلامی بود.

مسلمانان بر قسمت‏های بزرگی از سه قاره‏ی دنیا (آسیا، اروپا و افریقا) تسلط و فرمانروایی داشتند و قدرت‏های استعمارگر امروزی برای تأمین امنیت خویش جزیه می‏پرداختند و در حالت ذلت و پستی و دور از تمدن زندگی داشتند که این امر از اظهارات محققین و دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان هویداست. چنان‏چه عبدالله صالح علوان در کتابش تحت نام "دست‏آوردهای تمدن اسلامی و نقش آن در رنسانس" از قول - دویبر – استاد دانشگاه نیویورک می‏نویسد:"هنگامی که در سال 813م خلافت به مامون رسید بغداد پایتخت بزرگ علمی جهان شد. زیرا خلیفه کتب بی‏شماری را در آن‏جا جمع‏آوری نموده و دانشمندان زیادی در اطراف او جمع شدند و او نسبت به آنان در نهایت لطف و مهربانی برخورد می‏کرد..." وی بعد از آن‏که تاثیر مسلمانان بر علوم طبیعی را بر شمرد، گفت: "آن‏ها (مسلمانان) علوم قدیمه را به ترقی و تعالی رسانده و علوم جدیدی هم ابداع کردند که قبل از آنان کسی به آن آشنایی نداشت..." محقق دیگری به‏نام - سیدیو- درکتاب تاریخ عرب می‏نویسد: "مسلمانان در قرون وسطی در علم، تخنیک و هنر بی‏بدیل و منفرد بودند و این علوم را به هر جا که قدم می‏نهادند وسعت می‏بخشیدند و از جانب آن‏ها بود که علم به اروپا رسید و آن‏ها عامل اصلی بیداری و پیشرفت اروپا بودند..."

اروپای که امروز پیمان ناتو دارد و همه‏باهم متحدانه بالای سرزمین‏های دیگر حمله می‏کنند آن قدر در تعصبات نژادی و تنگ‏نظری قرار داشتند که حتی در تفکرات دینی شان نیز نمی‏خواستند از محدوده‏ی کشور خود پا فراتر نهند. چنانچه ابوالحسن ندوی در کتابش "ما ذا خسر العالم بانحطاط المسلمین" قول دانشمند آلمانی، پروفیسور اترنی را نوشته است که می‏گوید: "برای چه فرزندان ما تاریخ ملت‏های بیگانه را مطالعه می‏کنند و می‏خوانند و به چه منظور داستان‏های ابراهیم و اسحاق برای شان حکایت می شود؟  باید خدای مان نیز آلمانی باشد." {فکر (نشنلزم) که متاسفانه امروزه میان ما مسلمانان ترویج یافته است.}

تمدن و پیشرفت بی نظیری که مسلمانان تحت سایه‏ی یگانه دولت اسلامی به آن دست یافتند و جهان را توسط آن پر نور ساختند، برای کفار و دشمنان اسلام قابل تحمل نبود، برعلاوه سنت الهی که مبارزۀ همیشگی حق و باطل ادامه دارد و این امر واضح است که دشمنان دین از آوان بعثت رسول الله صلی الله علیه وسلم تلاش کردند تا ممانعت‏هایی را جلو گسترش اسلام ایجاد کنند و پیوسته از در عناد و دشمنی با رسول الله صلی الله علیه وسلم برخورد کردند، بعد از آن نیز پیوسته تلاش کرده‏اند که این چراغ پر نور الهی را خاموش سازند. بناءً دسایس و توطئه‏های زیادی را به‏کار بردند تا امت اسلامی را از مقامش پایین کشند و با هر وسیله‏ی ممکن انتقام پدران شان را که در بنی قینقاع و خیبر و بنی قریظه ذلیل  و رسوا شدند بگیرند و عقده‏های دیرینۀ شان را بگشایند.

شهید عبدالله عزام درکتابش تحت نام "فروپاشی خلافت" می‏نویسد: "غرب از دیر زمان بدین اندیشه بود که راز حیات و بقای اسلام در روی زمین چه خواهد بود؟ می‏گفتند این‏جا قضایای زیادی وجود دارد که عبارت از: خلافت، کعبه، مسجد نبوی، جهاد و... لذا ناگزیر باید به تمرکز روی این قضایا پرداخت، نخست لازم است تا خلافت را درهم شکست، زیرا وجود خلافت هم‏چون مناره‏ی روشنی است در شب تاریک، مناره‏ی که مردم همه به‏سوی آن مأوا می‏جویند، وقتی نور موجود است ما یکدیگر خویش را می‏بینیم و همه اشیا در پرتو آن واضح است و چون برق خاموش شود ما هیچ چیزی را دیده نمی‏توانیم. اکنون اگر این نور یعنی خلافت را خاموش نماییم مسلمانان در تاریکی‏های جاهلیت و صحرای خشک آن ضایع خواهند شد." وی در ادامه می‏نویسد: "کفار بعد از تمرکز و مکث روی درهم شکستن خلافت سه قرن برای نابودی آن تلاش کردند."

بلی برادران دین‏دوست و خداپرست!
کفار پلید در رأس شان انگلیس مکار مدت‏ها تلاش کردند تا خلافت اسلامی را که رمز قوت و وحدت مسلمین بود از بین ببرند و بدین منظور وسایل زیادی را به‏کار بستند که عمده‏ترین وکاراترین آن ترویج افکار قوم پرستی و ملیت گرایی بود که  این گیاه خبیثه و زهرآلود را میان مسلمین به‏نام های ترک و عرب غرس کردند و مسلمین را با شعارهای پوچ و واهی دیگری چون آزادی خواهی، استقلال، وطن پرستی و استعمال اجیران شان در مقابل یکدیگر قرار دادند و چون مسلمانان هم از دید فکری در انحطاط قرار داشتند، ضربه های دشمن کارگر افتاده و مسلمانان درباره‏ی قضیه سرنوشت ساز شان که حفظ خلافت بود کوتاهی کردند. ندوی می‏نویسد: "جنگ جهانی اول که بین سال‏های 1914 الی 1918 رخ داد فرصت مناسبی برای جدایی سرزمین‏های عربی از امپراطوری عثمانی را فراهم کرد. در این میان متفقین (پیمان کفری آن زمان)، این فرصت طلایی را غنیمت شمرده و شعار نژادپرستی را سردادند. لورنس نویسنده‏ی انگلیسی نیز تاب و تب نژادی را برافروخت و اعراب را بر ترکان شورانید. به عنوان مثال شریف حسین امیر اردن در حجاز و مردمان شام در شامات علیه ترکان شوریدند... آنان نصوص قرآن و سنت را درمورد حرام بودن نژاد پرستی از یاد بردند و به وعده‏های فریبنده، دلربا و سیاست دروغینی که جز رعایت مصالح و منافع بیگانگان چیزی نبود و به زور و قدرت پایدار بود، اعتماد کردند."

همان بود که دشمن بی‏باکانه توانست با استعمال مزدور خبیثش مصطفی کمال اتاترک، در پهلوی دارالخلافة که در استانبول ترکیه واقع بود، دولت جمهوری لائیک (بی دین) را در انقره (پایتخت امروزی ترکیه) تاسیس نماید و با این عملکرد قدرت خلیفه را محدود ساخته و بالاخره در روز 28 رجب سال 1342 هه.ق. مطابق 3 مارچ 1924 میلادی خلافت اسلامی را رسماً سقوط داده و با تغییر معیارها و قوانین، جامعه را از ارزش‏های اسلامی تهی ساخت و افکار غیر اسلامی مانند سیکولاریستی (جدایی دین از دولت)، ملت گرایی، وطن پرستی، قوم پرستی و مادی گرایی را میان مسلمانان رایج نمود. و دشمنی شان با اسلام آن قدر آشکار است که اگر انسان بی طرفانه سری به اظهار نظرات سران کفر آن زمان بزند، هیچ ابهامی برایش باقی نمی ماند. چنان چه بعد ازین که در 24 جولائی سال 1924 معاهده لوزان در اجلاس مشهور لوزان به امضا رسید، یکی از اعضای پارلمان برطانیا پیرامون خروج انگلیس از ترکیه و به رسمیت شناختن این کشور، بالای کروزن (Curzon) بازیگر اصلی در سقوط خلافت اعتراض نمود. اما وی در پاسخ گفت: "نکته مهم این است که ترکیه (عثمانی ها) سقوط نموده و هرگز دوباره ظهور نخواهد کرد، زیرا ما قدرت روحی آن یعنی اسلام و خلافت را از بین برده ایم."

 اتاترک که پرورش یافته‏ی دست انگلیس و از مادر یهود بود هزارها تن از علما‏ی دین را به قتل رساند، رسم الخط مردم ترکیه را از عربی به لاتین تغییر داد، حجاب را ممنوع ساخت‏، در نظام حکومتی‏اش قوانین غربی را برگزید و برای اولین بار نظام جمهوریت را در سرزمین‏های اسلامی تأسیس نمود. این‏جا بود که دولت قوی و قدرتمند اسلامی به دولت‏های خورد و کوچک و ضعیف تبدیل گشت و در نتیجه آن امروز کفار توانایی آن‏را یافته اند که هر بخشی از سرزمین‏های اسلامی را به‏طور جداگانه مورد هجوم قرار دهند و مانند این که خوردن نان بعد از توته شدنش آسان می‏گردد و هیزم بعد از شکسته شدنش به سوختن آماده می‏گردد، دشمنان توانستند امت اسلامی را نیز توته توته و پارچه پارچه ساخته هرگاه و از هر طرفی که خواستند به سادگی آن‏را به حلقوم شان فرو برند. چنانچه شاهد هستیم که یهود خبیث بالای فلسطین و قبله‏ی اول مسلمانان چه وضعی را حاکم ساخته است، بالای عراق چه می‏گذرد، افغانستان را به چه بدبختی دچار کرده اند؟ ولی متاسفانه اهل این سرزمین‏ها با وجودی که همه مسلمان اند سرنوشت خود را از سرنوشت یک‏دیگر جدا دانسته و از هم بیگانه شده اند. چه بسا مردم افغانستان به افغانیت خود افتخار می‏کنند، پاکستانی‏ها به پاکستانی بودن خود و ایرانی‏ها به ایران خود و عرب به عربیت خود، درحالی‏که الله سبحانه و تعالی فرموده است:إِنَّمَا الٌمُؤمِنُونَ إِخٌوَهُُ ... الحجرات، 10  "یقیناً (جز این نیست که) مومنان برادر یکدیگر اند" لذا کسانی‏که می‏گویند تاجک‏ها برادر یکدیگر اند یا پشتون‏ها برادر یکدیگر اند و یا افغان‏ها برادر یکدیگر اند و یا اعراب برادر یکدیگر اند، خلاف آیۀ فوق حرف زده اند. و در جای دیگر الله سبحانه و تعالی فرموده است: إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمٌ أُمَهً وحده وأَنا رَبُّکُمٌ فاعبُدُونِ ¨الانبیأ، 92  "هر آیینه این امت شما امت واحد و یک‏پارچه هست و من پروردگار شما هستم، پس مرا بپرستید" چنان‏چه رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی می‏فرمایند: المسلم أخو المسلم لا يظلمه ولا يخذله ولا يحقره  "مسلمان برادر مسلمان است، نه با او ظلم می کند و نه او را تسلیم (دشمن) می کند و نه او را تحقیر می‏کند."

پس ای برادران مسلمان و ای آنانی که خود را پیرو رسول الله صلی الله علیه وسلم و اصحاب او می‏دانید!

بیدار شوید تا بیش ازین دشمن شما را نفریبد، خود را از افکار جاهلیت و قوم پرستی که باعث از بین رفتن قوت شما شده نجات بخشید، معیارهای زندگی تان را اسلامی بسازید و برای وحدت امت و احیای خلافت اسلامی تلاش کنید تا در دنیا و آخرت سرفراز گردید.

خداوندا! نود سال است که مسلمین به ذلت وخواری مبتلا شده اند، پروردگارا! دیگر تحمل بار ذلت را نداریم..

الهی! چشمان ما را با اعاده‏ی خلافت اسلامی که نور است و هدایت، روشن ساز

یا الله! ما را از حالتی که به مرگ جاهلیت بمیریم نجات عطا فرما!

نویسنده: عبدالرحمن فهیم

 

نوشته ای برای افتتاحیه: به قلم عالم جليل، عطا بن خلیل ابو رشته امیر حزب التحریر

 

الحمدلله والصلوة والسلام علی رسول الله وعلی آله وصحبه ومن والاه!

برای نخستین بار جریده«الرایه» در سال 1954میلادی برابر با 28 ذوالقعده سال 1373هجری قمری[یک سال بعد از تأسیس حزب التحریر]، به دست نشر سپرده شد. بعداً برای آخرین بار، شماره سیزدهم آن به روز چهارشنبه مؤرخ 27 اکتوبر سال 1954م برابر با 29 صفر 1374هجری، نشر گردید.

بر اساس معلوماتی که به ما رسیده، به تعداد سیزده شماره جریده«الرایه» به چاپ رسیده است، ولی بنابر گفته برخی از برادران، در مجموع به تعداد چهارده شماره از آن نشر گردید، و نیز شماره چهاردهم بعد از فرمان دولت اردن مبنی بر ممنوعیت جریده «الرایه»، به تاریخ 28 می سال 1954م به چاپ رسید. بناً تعداد مجموعی شماره های نشر شده ای آن به چهارده شماره می رسد. هرچند باوجود تلاش های زیاد، شماره چهاردهم آن به دسترس ما قرار نگرفت، ولی باوجود این باز پخش شماره چهاردهم را نیز به عنوان شماره پانزدهم محسوب می نمائیم که بنابر گفته برادران، سرانجام به گونه بازپخش به نشر رسید.

جریده «الرایه» معمولاً روزهای چهار شنبه هفته ای یک بار در عمان پایتخت اردن، از یک كتاب خانه کوچک نزدیک مسجد حسینی توزیع می گردید. در ابتدا مدیر مسئول این هفته نامه، عالم جلیل شیخ عبدالقدیم زلوم رحمت الله علیه، دومین امیر حزب التحریر بود که بعد از وی، عطاء بن خلیل ابو رشته، امیر کنونی حزب التحریر به عنوان مدیر مسؤل جریده «الرایه» تعیین گردید؛ و منیر شقیر، یکی از نویسندگاه نخبه به عنوان سردبیر آن فعالیت می نمود. همچنان استاد نبیه الجزایری، مطالب داغ روز از اوضاع جاری جهان را از زبان انگلیسی به زبان عربی ترجمه و در این جریده به نشر می رسانید.

جریده «الرایه» از بقیه نشریات جهان كاملاً متمایز بود، زیرا اعلانات تجارتی سایر نشریات حاوی تصاویر مزخرف بودند، و برعکس جریده «الرایه» چنین چیزهای را به نشر نمی رسانید، بلکه به حق سخن می گفت و اوضاع سیاسی جهان را به بحث می گرفت و نیز راه های بیرون رفت واقعی آنرا از دیدگاه ایدیولوژی اسلام، برای جهانیان به ویژه امت مسلمان بیان می نمود. چنانچه چهار صفحه کوچک آن که در آن زمان به مبلغ یک ونیم پول اردنی، به فروش می رسید، مطالب پر محتوا و با ارزشی را نظر به واقعیت موجود، به نشر می سپرد.

«الرایه» امت را به خیر فرا می خوانده و نیز علیه شر مبارزه می نمود و در راه حق بنابر قول الله سبحانه وتعالی، از ملامت هیچ ملامت کننده ای نمی هراسید. به همین منظور، تنها سلاح جریده «الرایه» کلمه حق بود، با آنهم ستمگران توان شنیدن آنرا نداشتند؛ زیرا کلمه حق از موشک و راکت هم بر آنان سنگین تر تمام می شد. سرانجام، دولت ستمگر اردن علیه فعالیت های حزب التحریر و بستن جریده «الرایه» دست بکار شد، و وزارت داخله آن به دستور کلوب(مقام ارشد اردوی کشور اردن)، قانون وعظ و ارشاد را علیه دعوت گران مخلص صادر نمود، تا اینکه شباب(اعضای) حزب را از تدریس در مساجد ممنوع ساختند. باوجود این، حزب التحریر به قانون ستمگرانه ای مذکور توجهی نکرد و زبان حق را خاموش نساخت، به همین منظور دولت اردن، دست به بازداشت شباب حزب تو ام با جمع آوری کتب، جراید زد، و یگانه اسناد جزائی علیه شباب حزب را موجودیت جریده «الرایه» قلمداد نمود که برای خیر و فلاح امت اسلامی، حق را بیان می داشت.

چنانچه در فوق ذکر شد، جریده «الرایه» بعد از چاپ شماره سیزدهم مؤرخ27 اکتوبر سال 1954میلادی برابر با 29 ماه صفر سال 1374هجری، از سوی دولت ستم پیشه اردن، ممنوع اعلام گردید. باوجود آن، حزب التحریر تلاش نمود تا جریده «الرایه» را به به نشر برساند، اما این بار در کشور لبنان؛ متأسفانه حزب پس از تلاش های زیادی مؤفق به این کار نگردید. سپس حزب از یکی از روزنامه های لبنانی، شماره «پایانی هفته» آنرا تحت نام «الحضاره» به مدت شش ماه جهت تداوم نشرات جریده «الرایه» به اجاره گرفت، و از این طریق سخن حق را برای امت به نشر می سپرد، ولی بعد از ختم قرارداد شش ماهه، حزب تقاضای تجدید قرارداد را با مدیر مسئول روزنامه پیشنهاد نمود، اما وی با بیان اینکه خانه ومحل کارم به نسبت نشر مطالب شما(الحضاره)، تحت تعقیب و بازجوئی امنیت ملی قرار دارد، از جانب دیگر مقدار پول قرارداد اندک است، قرارداد را فسخ نمود؛ حزب با وجود بلند بردن مقدار پول قرارداد، بازهم صاحب روزنامه پاسخ رد داده آنرا نه پذیرفت. البته این زمانی است که کشور لبنان ظاهراً به آزادی بیان خیلی ها شهرت داشت وصدها روزنامه در آن کشور به نشر می رسید؛ اما دولت با نشر مطالب «الحضاره»، مخالفت نموده سرانجام دروازه ای آنرا بسته نمود.

بنابراین در اواسط قرن گذشته(1955م) حزب شاهد ظلم، شکنجه و بازداشت بی شماری شبابش بود، در این زمان اعضای حزب به سال های سختی مواجه بودند. سرانجام حزب آرام نه نشست و تلاش های جهت باز نشر جریده «الرایه» برای رسانیدن پیام حق به اسلوبی دیگری دست زد، و آن رسانیدن پیام حق از طریق دعوت علنی بود؛ زیرا در آن زمان رسانه ها به این گسترده گی وجود نداشت، بگونه ای که اکنون کارهای رسانه ای آسانتر و از تعقیب استخبارات(امنیت)، اندکی به دور قرار دارند.

در آن زمان حزب به تلاش های خستگی ناپذیر خود جهت ایجاد رای عام(ذهنیت سازی در میان افراد جامعه) و دست یافت به قدرت سیاسی(طلب نصره)، به طریقه رسول الله صلی علیه وسلم راه خود را ادامه داد؛ و در دهه شصت قرن گذشته استفاده وسیعی از برنامه های انترنتی، دفاتر مطبوعاتی، برنامه های رادیوئی و تلویزیونی را آغاز کرد؛ ولی این آرزوی حزب بود که جریده «الرایه» را بار دیگر، همزمان با اعلان خلافت اسلامی به عنوان بزرگترین خواست امت اسلامی، به دست نشر بسپارد. اکنون الحمدالله برپائی خلافت چنان نزدیک شده که گویا همین اکنون خلافت اعلام می گردد. چنانچه الله سبحانه وتعالی می فرماید:

لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَاب

برای هر امر، زمانی مقرر است.

هرچند حزب التحریر تاکنون به برپائی خلافت دست نیافته است، اما به فضل و یاری الله سبحانه وتعالی حزب توانسته، رای عام را نزد امت ایجاد نماید. بنابراین، حزب به همین امید باز پخش جریده «الرایه» را آغاز نموده تا یادگاری از سر قافله های دعوت و مایه ای سرور و بشارت باشد بر اینکه برپائی خلافت انشاء الله نزدیک است.

در اینجا باید از برخی نسخه های جریده «الرایه» که به آن دست یافته ایم یاد آور شوم؛ باوجود سپری شدن بیش از شصت سال، تاکنون برخی از نسخه های آن از غصب نیروهای امنیتی در امان مانده و من به یاد روزهای گذشته برخی  مطالب آنرا برای خواننده گان و دعوتگران مخلص، باوجود اینکه نسخه های مذکور فرسوده وپاره شده و به مشکل قابل خواند می باشد، نقل می نمایم. چنانچه یکی از برادران که نسخه های جریده «الرایه» را نزد خود نگهداشته اینگونه حکایت می‏ نماید: "باوجود تعقیب نیروهای امنیتی، فضای ضیق و کم بود وسائل مورد نیاز، ضرورت بود تا جریده «الرایه» نگهداری و حفظ گردد؛ زیرا دولت خیلی کوشش می نمود تا جریده «الرایه» را در هر خانه ای که بود بدست بیآورد..."

به هرحال در شماره های بعدی بعضی مطالب که قابلیت خواندن را داشته باشد برایتان نقل خواهم کرد، ولی اکنون ذکر چهار مورد از مطالب نشر شده در آنرا کافی دانسته و یاد آور می شوم:

1-      در شماره هشتم جریده «الرایه» که به تاریخ 23 سپتمبر 1954م برابر با 24 محرم 1374هجری، مقاله ای است تحت عنوان: "جنایت بزرگ سیاسیون عرب... صلح با دولت یهود(اسرائیل) خنجریست بر امت که خونش قطع نخواهدشد... امت هر نوع مصلحت در قضیه فلسطین را جنایت بزرگ می پندارد... ." تفصیل این مطالب در شماره بعدی جریده «الرایه»، انشاء الله که نشر خواهد شد.

2-      در همین شماره(شماره هشتم) مقاله ای نوشته شده زیر عنوان: "مصر و کمک های نظامی واشنگتن؛ هیئت نظامی مصر به ریاست جنرال محمد ابراهیم رئیس اردو(ارتش) با «ستیفنس» وزیر دفاع امریکا ملاقات کرده و روی کمک های نظامی امریکا به مصر گفتگوهای به عمل آمد که مقدمات گفتگو قبلاً میان جیفرسون، سفیر امریکا ومقامات مصری صورت گرفته بود."

3-      در صفحه اول شماره دوازدهم، چهار شنبه مؤرخ 20 اکتوبر 1954م برابر با 22 صفر 1374هجری، چنین نگاشته شده: "برای اینکه مردم ندانند... حکام جنایات خویش را پنهان می دارند... «سن لوید» نماینده دولت انگلیس در سازمان ملل به طور مخفیانه تقاضای صلح را می نماید... ."

 لندن- منابع خبری- سن لوید، نماینده انگلیس در سازمان ملل، در یکی از نشست های خبری در پاسخ به سوالی پیرامون قضیه فلسطین، چنین بیان داشت: "هیچ گفتگوی صلح میان اعراب و اسرائیل[یهود] به بار نمی آید، مگر اینکه طرفین آماده پذیرش مواردی شوند که بعداً روی آنها تماس گرفته می شود."

وی به ادامه افزود: "این خیلی مشکل به نظر می رسد که گفتگوها بگونه ای علنی صورت گیرد، زیرا هیچ کسی به گفتگوهای علنی به اتفاق نظر نخواهد رسید. به نظر من بهتر خواهد بود تا گفتگوها عقب دروازه های بسته صورت گیرد تا ما برای اختلافات خویش، راه حلی را پیدا نمائیم."

4-      در صفحه چهارم شماره دوازدهم روز چهار شنبه مؤرخ 20 اکتوبر 1954م برابر با 22 صفر 1374هجری، مقاله ای است تحت عنوان: "به اثر تلاش های دیپلوماتیک اخیر... در مقابل  پیمان جنوب شرق آسیا... اتحاد جماهیر شوروی با جمهوری کمونیستی چین، قرارداد نظامی امضاء نمود تا امریکا را از شرق دور، بیرون بکشد." تفصیل این مطالب در شماره های بعدی انشاء الله که به نشر خواهد رسید.

در پایان به خوانندگان جریده «الرایه»، سلام تقدیم نموده و توجه آنها را به نصیحتی از رسول الله صلی الله علیه وسلم که به حضرت ابوذر بیان کرده بود، جلب می دارم. چنانچه از حضرت ابوذر رضی الله عنه روایت است که گفت:

أوصانی خلیلی صلی الله علیه وسلم بخصال من الخیر... و أوصانی أن أقول الحق وإن کان مرا وأوصانی أن اکثر من قول لاحول ولاقوة إلا بالله فإنها کنز من کنوز الجنة

دوست من رسول الله صلی الله علیه وسلم مرا به چند خصلت خیر توصیه فرمودند...، و آن اینکه حق را بگویم ولو که تلخ باشد، و توصیه ام نمودند که قول-لاحول ولا قوة اِلا با لله- را زیاد یاد کنم، چون ذخیره ای از ذخیره های جنت است.

این حدیث را ابن حبان در صحیح اش و امام احمد در مسند خود و ابن ابی شیبه در مصنف اش، بیان کرده اند.

برادر شما، عطا بن خلیل ابو رشته