پرسش

تانزانیا از نظر سیاسی از جملۀ با ثبات‌ترین کشورهای افریقایی به شمار می‌رود و در سازمان "سادک" نقش دارد. با انگلیس مستعمر پیشین‌اش روابط گرم دارد، اما تحرکاتی از طرف چین و امریکا در آن مشاهده می‌شود. پرسش این است که میزان تأثیرگذاری امریکا و چین در این کشور در چه حد است؟ و آیا در این کشور کشمکش بین‌المللی وجود دارد؟ و دلیل تأسیس سازمان "سادک" چیست؟

پاسخ

برای روشن شدن پاسخ پرسش‌های فوق، امور زیر را به بررسی می‌گیریم:

اول: تانزانیا بخشی از سرزمین‌های اسلامی به شمار می‌رود، چنان‌چه شمار ساکنان مسلمان آن بیش‌تر از 60% بوده و اسلام در اواخر قرن نخست هجری وارد این سرزمین شد. اما در طول تاریخ‌اش بارها مورد تهاجم استعمارگران و دشمنان اسلام قرار گرفت که با استعمار پرتقال شروع سپس آلمان، انگلیس و اینک امریکا سعی دارد در آن دخالت کند. موقعیت استراتژیکی که این سرزمین دارد برای دولت‌های استعمارگر دارای اهمیت فراوان می‌باشد؛ چنان‌که از جانب شرق خویش در سواحل بحر هند موقعیت داشته و بخشی از منطقۀ بحیره‌های بزرگ افریقا به شمار می‌رود. بناءً همواره یکی از دروازه‌های ورود استعمارگران به عمق افریقا و استعمار آن بوده است. تانزانیا استقلال نمادین خود را در آخر سال 1961م به دست آورد؛ اما نفوذ انگلیس پیوسته بالای آن سایه می‌افگند.

دوم: انگلیس جولیوس نیریری را به صفت رئیس تنجانیقا تعیین نمود، کسی‌که طوری وانمود می‌کرد که انگار روند آزادی‌خواهی بر ضد استعمار را رهبری می‌کند. او قبلاً در حکومت انگلیس به صفت وزیر تعیین شده بود، حکومتی‌که منطقه را پیش از استقلال مدیریت می‌نمود. او زنجبار را در سال 1964 به تنجانیقا ملحق نمود تا به این ترتیب تانزانیا را بر اساس نقشه‌ای که انگلیس برای قرار گرفتن در برابر امریکا ترسیم نموده بود متحد نماید؛ زیرا امریکا فعالیت‌هایش برای حذف استعمار کهن افریقا و استعمار جدید آن توسط خوداش را عملاً آغاز نموده بود. نیریری با استفاده از قهر و خشونت تا سال 1985 در تانزانیا حکومت نمود و تلاش کرد نفوذ انگلیس را در این سرزمین استحکام بخشد و با اسلام بجنگد. او واقعیت خود را زیر شعارهای انقلابی و اشتراکی پنهان نموده بود؛ در حالی‌که این نظام سرمایه‌داری بود که توسط وی در آن سرزمین تطبیق می‌گردد درست مانند بسیاری دیگر از حکام مزدور غرب در سرزمین‌های اسلامی.

سوم: از آن‌جایی‌که مسلمانان اکثریت نفوس تانزانیا را تشکیل می‌دهد، "بیش‌تر از 60%" برای این که در صورت برگزاری انتخابات رئیس‌جمهور از مسلمانان انتخاب نشود، قانون اساسیی را طراحی نمودند که در فقرۀ سوم مادۀ 47 آن چنین گفته شده بود: «لازم است کاندیدای ریاست جمهوری از بخش معینی از اتحاد باشد "تنجانیقا یا زنجبار" و در عین حال معاون وی باید از جانب مقابل باشد". بدون این‌که در قانون اساسی تذکر داده شده باشد، در میان خود به تفاهم رسیده بودند که رؤسای جمهور به گونۀ نوبتی از میان مسیحیان و مسلمانان انتخاب گردد. چنان‌چه پس از مرگ جولیوس نیریری رئیس‌جمهور مسیحی که برای مدت طولانی از اواخر سال 1961م تا 1985م حکومت نمود، حسن موینی که اصالت اسلامی داشت، در میان سال‌های "1985 – 1995" حکومت را در دست گرفت. پس از وی بنجامین ولیام مسیحی در میان سال‌های "1995 – 2005" حاکمیت نمود؛ سپس مریشو کیکویتی با اصالت اسلامی در میان سال‌های "2005 – 2015" قدرت را در دست داشت و پس از او یک مسیحی دیگر به نام جون ماغوفولی قدرت را در اختیار گرفت تا آن که سال گذشته وفات نمود که پس از وی سامیه حسن که معاون وی بود با اصالت اسلامی ریاست جمهوری را از تاریخ 19 مارچ 2021م در اختیار گرفت و وی در حکومت زنجبار در قالب اتحادیۀ فوق الذکر به صفت وزیر فعالیت داشت. در سال 2014م به صفت وزیر امور اتحادیه تعیین گردید و در سال 2015م جون ماغوفولی او را به صفت معاون رئیس‌جمهور برگزید. وی با این انتخاب خویش بسیاری از اعضای حزب "سی سی ام" را نادیده گرفت، حزب نیریری که بر این کشور حاکم بوده و قدرت را به گونۀ انفرادی در اختیار دارد و همواره با فیصدی زیادی پیروز می‌گردد. حزب نیریری در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر که در سال 2020م راه اندازی گردید، 84.39% آراء را به دست آورد و در نتیجه، کاندیدای آن ماغوفولی و معاون وی سامیه حسن برای بار دوم قدرت را در اختیار گرفتند. این بدان معناست که حکام تانزانیا هنوز از انگلیس پیروی می‌کنند، زیرا حزبی‌که به آن مربوط است، یک حزب نیریری بوده و هنوز بالای دولت تسلط دارد. برای این‌که روند معمول سیاسی که در خصوص نوبتی بودن قدرت رعایت شده باشد، سامیه حسن، فیلیب مبانغو معاون امور اقتصادی رئیس‌جمهور قبلی را که یک مسیحی است، به صفت معاون خویش برگزیده است. برای معلومات باید گفت که سامیه حسن رئیس‌جمهور فعلی در ماه جنوری سال 1960م در زنجبار که حاکمیت شبه مستقل دارد، متولد گردید و شمار مسلمانان در آن به 99% می‌رسد. او بعدها دروس‌اش در ادارۀ عامه را اول در تانزانیا و سپس در پوهنتون/دانشگاه مانچستر انگلیس ادامه داد. او در حالی‌که حجاب بر سر و قرآن در دست داشت، مراسم تحلیف را به جا آورد و به این ترتیب، شهرت نیکی را در میان مسلمانان کشوراش به دست آورد، به ویژه با توجه به این‌که وی با اپوزوسیون تعامل ساده داشت.

چهارم: انگلیس از نظر سیاسی و اقتصادی به تانزانیا اهمیت زیاد می‌دهد:

از نظر سیاسی؛ موقعیت جغرافیایی تانزانیا اهمیت فراوان دارد، زیرا برای استعمارگران دروازۀ ورود به عمق افریقا و استعمار آن به شمار می‌رود. انگلیس در برابر گسترش اسلام در این سرزمین قرار گرفته و با مردم استعمار ستیز آن جنگیده است. اگر انگلیس تانزانیا را از دست بدهد، برخی از دولت‌های هموار آن را نیز در پیوند به آن از دست خواهد داد؛ دولت‌هایی‌که انگلیس هنوز در آن نفوذ دارد، مانند کینیا، ملاوی، زامبی و سایر دولت‌های منطقه.

اما از نظر اقتصادی؛ انگلیس بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار بیرونی و مستقیم در تانزانیا می‌باشد که در عرصه‌هایی مانند معادن، صنعت و تولیدات زراعتی سرمایه‌گذاری نموده و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در چای تانزانیا می‌باشد و صادرات انگلیس بازار تانزانیا را در اختیار دارد، به ویژه موتر و قطعات الکترونیکی.

پنجم: امریکا نیز به تانزانیا اهمیت فراوان می‌دهد و سعی دارد با استفاده از هر وسیلۀ ممکن در آن نفوذ نموده و خود را جایگزین استعمار قدیم نماید، چنان‌چه تانزانیا از جمله دولت‌های اندک افریقایی است که رؤسای جمهور امریکا به آن سفر نموده اند که هدف از این سفرها اظهار توجه و تلاش برای جلب و جذب آن به جانب امریکا بوده است. بوش پسر به تاریخ 17 فبروری 2008م از تانزانیا دیدار نمود و اوباما به تاریخ 1 جولای 2013م به آن سفر نمود و سنگ تهداب بنای یادگاری را در مقابل سفارت کشورش در آنجا گذاشت تا اکرامی باشد به یازده تن از اتباع امریکایی که در انفجار سفارت امریکا در سال 1998م در دارالسلام به قتل رسیدند.

ششم: به این ترتیب می‌توان گفت که کشمکش سیاسی در تانزانیا میان انگلیس به صفت استعمارگر قدیم و امریکایی که سعی دارد خود را جایگزین انگلیس نماید، جریان دارد و هردو طرف برای براوردن اهداف خود از هرگونه وسیله و ابزار خبیثانۀ استعمارگرانه استفاده می‌کنند، چنان‌چه:

1. امریکا به نتیجۀ انتخابات سال 2020م اعتراض نمود؛ مورگان اورتاگوس سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا به تاریخ 30 اوکتوبر 2020م پس از اعلان پیروزی ماغوفولی به صفت رئیس‌جمهور در صفحۀ تویتر خویش نوشت: «ما در مورد گزارش‌هایی موثقی که بیان‌گر تخلفات انتخاباتی و استفاده از زور علیه شهروندان بی‌پناه می‌باشد، سخت نگرانیم. کسانی را که در این تخلفات دخیل بوده اند، محاسبه خواهیم نمود.» هم‌چنین امریکا از خواسته‌های جریان‌های مخالف دولت به ویژه حزب تشادیما حمایت نمود تا زمینۀ مختل شدن اوضاع سیاسی فراهم گردد و به این ترتیب تسلط حزب حاکم که توسط انگلیس حمایت می‌شود، در هم شکند. باید گفت که جریان‌های مخالف هنوز ضعیف اند، چنان‌چه حتی کاندیدای حزب دموکراسی و پیش‌رفت "تشادیما" که بزرگ‌ترین جریان مخالف می‌باشد، نتوانست فیصدی بالایی را در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020م به دست آورد. توندو لیسو که کاندید این حزب بود تنها 13.03% آراء را به دست آورد که پس از اعلان نتایج انتخابات اعتراض نموده گفت: «در این انتخابات تخلفاتی صورت گرفت که تاریخ ما هرگز شبیه آن را شاهد نبوده». امریکا هم‌چنین شعارهای جدائی‌طلبانه را نیز به عنوان یک فرصت به کار می‌گیرد، مخصوصاً فراخوان‌ها برای جدایی اقلیم زنجبار از تنجانیقا. از جانب دیگر؛ امریکا از صندوق بین‌المللی پول نیز برای تأثیرگذاری روی حاکمیت تانیانیا استفاده می‌کند.
2. اما انگلیس با استفاده از طریقۀ خبیثانۀ سیاسی‌اش می‌کوشد دروازه‌هایی را که امریکا سعی دارد با استفاده از آن وارد تانزانیا شود ببندد، طوری‌که از یک طرف طوری وانمود می‌کند که انگار با امریکا موافق است و از جانب دیگر سیاست مخالف و متفاوتی را به کار می‌گیرد:

أ‌.         در خصوص انتخابات انگلیس اظهاراتی را مطرح نمود که می‌تواند تعبیرهای گوناگون شود، چنان‌چه جیمس دودریدج وزیر انگلیس در امور افریقا به تاریخ 30 اوکتوبر 2020م در صفحۀ تویتر خویش چنین نوشت: «انگلستان در خصوص معلوماتی‌که از تخلفات انتخاباتی منتشر گردیده نگران است.» و خواستار تحقیقات شفاف در زمینه شد. وی طرف‌های سیاسی را به ایجاد راه حل مسالمت‌آمیز تشویق نمود.» با این اظهارات، انگلیس امریکا را راضی نگهداشت بدون این‌که به نتایج انتخابات اعتراض نموده باشد، چنان‌چه اظهاراتی مانند امریکا مطرح ننمود مبنی بر این که «گزارشهای موثقی از تخلفات انتخاباتی وجود دارد» یا این که خواستار «محاسبۀ مسؤولین» شده باشد.

ب‌.     در خصوص جریان‌های مخالف دولت، رهبران یکی از گروه‌های اسلامی که خواستار استقلال منطقۀ زنجبار شبه مستقل شده بودند از اتهام به صفت تروریست تبرئه شدند، «دو تن از سران برجستۀ گروه جامعۀ مدنی که همانا جمعیت دعوت اسلامی یا UAMSHO می‌باشند پس از هشت سال بازداشت سرانجام آزاد شدند، فرید هادی و مسلّم علی مسلّم سه شنبه شب آزاد شدند. سیلفستر مواکیتالو مسؤول نیابت عام به خبرنگاران گفت که تمام اتهاماتی که متوجه این دو تن بوده از آنان ساقط شده است» (منبع: https://apnews.com  16 جون 2021م). هم‌چنین، در هفته‌های اخیر به برخی از روزنامه‌هایی‌که فعالیت‌شان متوقف شده بود، مجدداً اجازۀ فعالیت داده شد. سامیه صلوح حسن رئیس‌جمهور تانزانیا بسیاری از زندانیان سیاسی به شمول برخی از اعضای گروه تشادیما را عفو نمود.

ت‌.     موضوع صندوق بین‌المللی پول طوری است که هرچند قبلاً این صندوق قبلاً در زمان حکومت حسن موینی از تانزانیا بیرون رانده شده بود، زیرا قصد داشت شروطی مانند کاهش ارزش واحدپولی و افزایش قیمت‌ها و متوقف شدن حقوق را اعمال نماید که این کار باعث افزایش مشکلات و رنج مردم می‌شود و صندوق مذکور آن را در هر کشوری‌که خواستار قرضه از آن می‌شود به بار می‌آورد، اما صندوق یاد شده از پیامدهای ویروس کرونا استفاده نموده و قرضه‌ای به ارزش 567 ملیون دالر را به پیشنهاد نمود و ادعا کرد که «گسترش کرونا سکتور توریسم را از هم پاشیده و نیاز به تمویل بزرگ به اوج خود رسیده» (منبع: بلومبرگ 8 سپتمبر 2021م). حکومت تانزانیا با گرفتن این قرضه موافقت نمود. لازم به ذکر است که تانزانیا انتشار ویروس کرونا را نپذیرفت و هیچ‌گونه اقدامات وقایه‌وی را اعمال نکرد، اما با بهبود روابط با صندوق بین‌المللی پول و عدم در افتادن با امریکا موافق نشان‌داد و این راه‌کار معمول انگلیس است.

ث‌.     مهم‌ترین مسئله، ساختن گروه رشد افریقای جنوبی یا "سادک" است، که به تاریخ 17 آگست 1992م به عوض کنفرانس هماهنگی رشد افریقای جنوبی ساخته شد. کنفرانس هماهنگی رشد افریقای جنوبی به تاریخ 1 اپریل 1980م در بوتسوانا با عضویت نه کشور ساخته شده بود که عبارت اند از «انگولا، بوتسوانا، لیسوتو، مالاویف موزمبیق، اسواتینی، تانزانیا، زامبیا و زیمبابوی»، اینک پس از پیوستن «جنوب افریقا، نامبیا، موریشیوس، الکونگو دیموکراسی، مدغشقر و سیشل» شمار اعضای آن به 15 رسیده. انگلیس آن کنفرانس را به هدف حفظ نفوذ خود در منطقه طراحی نموده بود تا مانع نفوذ امریکا به دولت‌های این مجموعه قرار گیرد. به گونۀ مثال؛ شرکت نفت امریکایی Anadarko در سال 2010م ذخایر بزرگ گازی را در منطقۀ روفوما در سواحل کابودیلجادو در شمال موزمبیق، که مسلمانان در آن سکونت دارند، کشف نمود، سپس وجود این ذخایر در سال 2017م با انتشار مقاله‌ای در فایننشل تایمز تأیید گردید؛ «این ذخایر گازی در دو منطقۀ همجوار کشف گردیده و در هر کدام آن ذخایر تأیید شده‌ای وجود دارد که به حدود 75 تریلیون مترک مکعب می‌رسد و بنا به گفتۀ دانشمندان ذخایر مذکور می‌تواند گاز مورد نیاز کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا را برای 20 سال فراهم نماید». وقتی این ذخایر کشف شد و در سال 2017م مورد تأیید قرار گرفت، انگلیس به توجه امریکا به مداخله در موزمبیق پی برد، به ویژه آن که کشف یاد شده همزمان بود با تحرکات "تمردآمیز" در این کشور که پیوسته در حال افزایش بود و توسط یک گروه داخلی موسوم به انصار اهل سنت و جماعت رهبری می‌گردید. سپس رواندا که وابسته به امریکاست پیشنهاد نمود که برای سرکوب این تحرکات با موزمبیق کمک می‌کند و سعی نمود آن به این هدف تحریک نماید و در نتیجه موزمبیق با آن پیشنهاد موافقت نمود. به تاریخ 9 جولای 2021م، رواندا بنا به درخواست کمک از جانب موزمبیق برای سرکوب تحرکات مستمر اسلامی که مدت‌ها پیش در منطقۀ شمالی کابو دیلجادو شروع شده، 1000 سرباز به موزمبیق فرستاد. هرچند رواندا وابسته به امریکاست، بازهم موزمبیق ترجیح داد از آن درخواست کمک نماید.

هفتم: زمانی که انگلیس به این مسأله پی برد، گروه "سادک" را تحریک نمود تا اوضاع موزمبیق که یکی از اعضای آن می‌باشد را سر و سامان دهد:

1. «رهبران گروه توسعۀ جنوب افریقا در جریان این نشست دولت‌های عضو را به خاطر التزام شان به اعزام نیروهای احتیاطی و تقدیم کمک‌های مالی در کابو دیلغادو شمال موزمبیق برای انتشارآن در این کشور». (منبع: https://africa.sis.gov.eg 21 آگست 2021م).
2. زمانی‌که رواندای وابسته به امریکا یک هزار سرباز به شمال موزمبیق فرستاد، در حالی‌که عضو سادک هم نیست، شماری از اعضای گروه سادک اعتراض نمودند: «اعزام نیروهای رواندایی خشم شماری از اعضای سادک را بر انگیخت، زیرا مشارکت رواندا زیر فرمان سادک صورت نگرفته. آنان گفته اند که توجیه کمک رواندا به موزمبیق، در حالی‌که عضو سادک نیست، در حقیقت توجیه یک نوع فاجعه است». (منبع: https://www.defense-network.com 22 جولای 2021). به ترتیب زمانی‌که انگلیس به تلاش‌های امریکا برای مداخله از طریق کمک رواندا به موزمبیق پی برد، فوراً دست به کار شده و کمک‌های نظامی را از طریق سازمان سادک به موزمبیق فرستاد تا رواندا در آنجا تنها نماند.
3. به گزارش سایت بلومبرگ «وزیر خارجۀ جنوب افریقا در گردهمایی گروه هفت دولت‌ بزرگ صنعتی گفت: «من فرصت یافتم با فرانسه، اتحادیۀ اروپا و وزیر خارجۀ ایالات متحده ملاقات نمایم و برای شان توضیح دادم که دیدگاه ما این است که گروه توسعۀ جنوب افریقا موظف است این حالت را رهبری نماید». (منبع: https://www.bloomberg.com/news/newsletters 13 آگست 2021م).
4. گروه مذکور پس از آن کنفرانسی را به تاریخ 18 جنوری 2022م در ملاوی به هدف کمک به بازسازی اقتصادی و اجتماعی کابو دلغادوی برگزار نمود. این در حالی است که کابو دلغادو سرمایۀ هنگفتی از گازطبیعی در موزمبیق دارد، جایی‌که شمار ساکنان آن به 30 ملیون تن می‌رسد و مسلمانان حدود 20% نفوس آن را تشکیل می‌دهند. کمیت گاز موجود در این منطقه به 75 تریلیون متر مکعب پیش‌بینی شده. کنفرانس مذکور متعهد شد به موزمبیق کمک نموده و اقداماتی را جهت استحکام صلح، امنیت و توسعۀ اجتماعی و اقتصادی را در آن روی دست گیرد، جایی‌که جریان‌های مسلح در آن فعال می‌باشند. هم‌چنین اعضا متعهد شدند جنگ علیه تروریزم و تندروان را در موزمبیق ادامه دهند. مالاوی لازاروس که ریاست گروه سادک را برعهده دارد در اظهارت‌اش گفت: «اعضای گروه متعهد شده اند اقلیم کابودیلجادو در موزمبیق باید در صلح و ثبات به سر برد و در این نشست به نیروهای اعزامی سادک به موزمبیق جهت مبارزه با ترورزم فرصت مجدد داده شد.» (منبع: واس 18 جنوری 2022م).

هشتم: اما تلاش‌های چین طوری است که تا اکنون بیش‌تر جنبۀ اقتصادی دارد تا جنبۀ سیاسی و نزدیک شدن اقتصادی چین به هدف مزاحمت به امریکاست. با بررسی این موضوع واضح خواهد شد که تانزانیا دارد روابط اقتصادی‌اش را با چین استحکام می‌بخشد تا از شدت مشکلات اقتصادی خود کاسته و در عین حال از تسلط صندوق بین‌المللی پول بالای خود بکاهد، یعنی تسلط امریکا و تمام این اقدامات به رهنمایی انگلیس انجام می‌یابد. به همین دلیل است که تانزانیا توافق‌نامه‌های همکاری اقتصادی و فنی را جهت تمویل پروژه‌های چین در تانزانیا با چین امضاء نمود و گفته می‌شود قرار است پروژه‌هایی به ارزش ده‌ها ملیارد دالر راه‌اندازی گردد که به هدف ساخت بندرآبی به ارزش 10 ملیارد دالر و یا ساخت ایستگاه گاز مایع طبیعی به ارزش 30 ملیارد دالر و پروژۀ معدن آهن و ذغال سنگ به ارزش 3 ملیاد دالر به مصرف خواهد رسید. در تماس تلفونی که میان شی جینگ و سامیه حسن به تاریخ 22 جون 2021م صورت گرفت، شی گفت: «چین آماده است نشست پکن برای همکاری‌های دوجانبۀ چین و افریقا را در هماهنگی با استراتژی‌های توسعۀ تانزانیا و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌هایی مانند زراعت، حمل و نقل، مخابرات، جهان‌گردی و انرژی راه اندازی نماید» از آن طرف، سامیه حسن گفت: «تانزانیا آماده است برای ساخت مشترک راه و کمربند آن به گونۀ فعال همکاری نماید و نتایج برامده از نشست پکن برای همکاری دوجانبۀ چین و افریقا  با جدیت عملی خواهد شد و توسعۀ جدید روابط چین و افریقا استحکام بخشیده خواهد شد». (منبع: صفحۀ انترنتی سی جی تی چین 22 جون 2021م).

نهم: از آن‌چه گفته شد فهمیده می‌شود که انگلیس هنوز بالای گروه سادک "SADC" تسلط دارد، چنان‌چه تصامیمی که توسط سازمان‌های وابستۀ آن اتخاذ می‌شود، نفوذ انگلیس را تقویت می‌کند. در نتیجه می‌توان گفت که این انگلیس است که بالای تانزانیا مسلط است و هم‌چنین بالای گروه "سادک" و این که تلاش‌های امریکا برای نفوذ به موزمبیق میان پیروزی و شکست در نوسان است و در حال حاضر استقرار ندارد.

با توجه به عوامل فوق باید گفت که تانزانیا و موزمبیق در معرض بروز کشمکش بین‌المللی قرار دارند، یعنی میان انگلیس، که بالای گروه "سادک" و اعضای آن تسلط دارد و امریکا، که هدف گسترش نفوذ خویش به جای نفوذ انگلیس را در سر می‌پروراند، به ویژه در موزمبیق. باید گفت که هیچ‌چیزی این سرزمین‌های افریقایی را از شر بحران‌های موجود در آن و چنگ و دندان استعمارگران نجات نخواهد داد؛ مگر حاکمیت اسلام که رحمتی است برای جهانیان.

﴿وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إلا رحمة للعالمین﴾ [انبیاء: 107]

ترجمه: ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم.

اول رمضان 1443هـ.ق

2 اپریل 2022م.

مترجم: عبدالله دانشجو