(ترجمه)

در صحیح امام مسلم در شرح نووی با اندکی تصرف در باب  «لایموتن أحدکم إلا وهو یحسن بالله الظن» چنین آمده است: جابر بن عبد الله می‌گوید: از رسول الله صلی الله علیه وسلم سه روز قبل از رحلتش شنیدم که می‌فرمود:

 «لایموتن أحدکم إلا وهو یحسن بالله الظن» (رواه مسلم)

ترجمه: هیچ یک از شما نباید بمیرد، مگر این‌که به الله حسن ظن داشته باشد.

دربارۀ این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم (لایموتن أحدکم إلا وهو یحسن بالله الظن) و در روایت دیگر (إلا وهو یحسن الظن بالله تعالی) علماء چنین گفته اند: که انسان در هنگام مرگ نباید از رحمت الله سبحانه وتعالی ناامید باشد؛ بلکه باید به رحمتش امیدوار باشد.

علماء معنی گمان نیک به الله سبحانه وتعالی را چنین تعریف نموده‌اند:«این‌که بنده گمان کند که الله سبحانه وتعالی برایش رحم نموده و او را مورد عفو خود قرار خواهد داد». هم‌چنین علماء گفته‌اند:«در وقت صحتمندی انسان باید به طور مساوی در بین خوف و رجاء (ترس و امید) باشد». گفته شده است که باید خوف نسبت به رجاء ترجیح داده شود؛ زیرا در پدیدار شدن علامت‌های مرگ و یا در وقت پیری رجاء بر خوف چیره می‌شود و منظور از خوف، دوری نمودن از گناه‌هان و بدی‌ها و شوق و علاقه به عبادات و اعمال صالح است؛ اما اواخر عمر انسان ناتوان شده و برایش سخت و دشوار است که این کارها را انجام دهد؛ پس در حالت مریضی سزاوار است که انسان به ضعف خود اعتراف کرده و به الله سبحانه و تعالی گمان نیک داشته باشد.

ما باید در تمام امور زندگی به الله سبحانه وتعالی گمان نیک داشته باشیم. پس گمان نیک از جمله عبادات است. ابن مسعود می‌گوید:«قسم به ذاتی‌که هیچ معبودی جز او نیست، برای بندۀ مؤمن هیچ چیزی بهتر از حسن ظن (گمان نیک) به الله سبحانه وتعالی داده نشده است! قسم به ذاتی‌که هیچ معبودی جز او نیست، هر گمان نیکی که بنده به الله سبحانه وتعالی داشته باشد، الله متعال همان چیز را برایش عطاء می‌کند؛ زیرا که خیر در ید بلاکیف الله سبحانه وتعالی است».

چنانچه در حدیث ذکر شده، انسان در هنگام مرگ باید به الله سبحانه وتعالی گمان نیک داشته باشد. هم‌چنین در هنگام سختی‌ها، مشکلات زندگی، قرض‌داری و در وقت دعاء کردن برای انسان ضرور است که به الله سبحانه وتعالی گمان نیک کند؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:«هنگامی‌که الله را می‌خوانید، یقین داشته باشید که دعای‌تان را اجابت می‌کند.» پس هنگامی‌که به نزد الله سبحانه و تعالی دعاء می‌کنید، به او سبحانه وتعالی حسن ظن داشته باشید تا دعای تان اجابت شود. من، به الله متعال بهترین گمان را دارم؛ چرا که او چاره‌ساز است.

ما در هنگام توبه چقدر نیاز داریم که به الله سبحانه وتعالی حسن نظر داشته باشیم؟

ابو هریره از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت می‌کند که آ نحضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند که الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:

«أذنب عبد ذنبا، فقال: اللهم اغفر لی ذنبی، فقال تبارک وتعالی: أذنب عبدی ذنبا فعلم أن له ربا یغفرالذنب ویأخذ بالذنب. ثم عاد فأذنب، فقال: أی رب اغفر لی ذنبی. فقال تبارک وتعالی: عبدی أذنب ذنبا فعلم أن له ربا یغفرالذنب ویأخذ بالذنب. ثم عاد فأذنب، فقال: أی رب اغفر لی ذنبی. فقال تبارک وتعالی: عبدی أذنب ذنبا فعلم أن له ربا یغفرالذنب ویأخذ بالذنب.أعمل ماشئت فقدغفرت لک» (رواه مسلم)

ترجمه: بنده‌ای گناه کرد و گفت: پروردگارا گناهم را ببخش! الله متعال فرمود: بندۀ من گناهی کرد و دانست ربی دارد که گناهان را می‌بخشد، سپس دوباره مرتکب گناه شد و گفت: پروردگارا گناهم را ببخش! الله متعال فرمود: بندۀ من گناهی کرد و دانست ربی دارد که گناهان را می‌بخشد، سپس دوباره مرتکب گناه شد و گفت: پروردگارا گناهم را ببخش! الله متعال فرمود: بندۀ من گناهی کرد و دانست ربی دارد که گناهان را می‌بخشد، هرچه می‌خواهی انجام بده که من تو را بخشیدم.

گمان بد به الله سبحانه وتعالی در تضاد با گمان نیک قرار دارد و این بسیار خطرناک است. پس کسی‌که به الله سبحانه وتعالی گمان بد کند، کار حرامی را انجام داده است، گویا با این گمان بد خود از الله سبحانه وتعالی شکایت می‌کند و با این زبان می‌گوید: پروردگار من به من ظلم نموده و چیزی را که مستحقش هستم به من نداده است.

کسی‌که گمان می‌کند که الله سبحانه وتعالی او را نصرت نمی‌دهد و گمان می‌کند که الله متعال امت را از این حالت فجیع  بیرون نمی‌آورد، از نیکی خودش را دور می‌کند و به چیزی‌که اسلام منع نموده، داخل شده است. الله سبحانه وتعالی انبیاء خود را نصرت داد؛ در حالی‌که آن‌ها در سخت‌ترین حالت بسر می‌بردند. این یکی از سنت‌های جهان می‌باشد که نصرت و خیر برای این امت بعد از سختی، دشواری و رنج می‌آید؛ نه این‌که به آسانی بدست آید. ما به الله متعال ایمان آوردیم، بر او توکل نمودیم و بر او گمان نیک داریم؛ پس یقین داریم که نصرت ثابت و نزدیک است و باور داریم که خلیفه از آسمان بر روی بال‌های ملائکه به زمین فرود نخواهد آمد که ما منتظر آن بمانیم؛ بلکه ما باید وارد میدان عمل شویم؛ زیرا الله سبحانه وتعالی حال هیچ امتی را تغییر نمی‌دهد تا خودشان بر خود تغییری نیاورند.

گمانی‌که ما به الله سبحانه وتعالی داریم اینست که الله متعال نتیجۀ کار کردن در راه نصرت دین را محقق می‌سازد و واقعیت زندگی بشر نشان می‌دهد که آن زمان نزدیک است. پس چگونه نزدیک نباشد؛ در حالی‌که هجوم بر سر مسلمانان هر روز، هر ساعت و هر دقیقه زیاد می‌شود؟ چگونه نزدیک نباشد؛ در حالی‌که مسلمانان هم‌رکاب کسانی شدند که در راه بازگشت خلافت کار می‌کنند؟ چگونه نزدیک نباشد؛ در حالی‌که امت در شام و دیگر سرزمین‌ها بیرق توحید را بر افراشتند و خواهان حاکمیت قرآن هستند؟ تمام این علامت‌ها و نشانه‌ها امت را به سوی طریقه واقعی سوق می‌دهد که تغییر واقعی را از راه بازگشت خلافت به زود ترین فرصت برای مسلمانان مهیا کند.

پروردگارا به تو ایمان آوردیم، به تو توکل کردیم و به تو حسن نظر داریم! پروردگارا وعدۀ خود را به سر رسان!

پروردگارا، به زود ترین فرصت ما را به خلافت راشده بر منهاج نبوت برسان تا درد مسلمانان را درمان نموده و ظلم و ستم را از سر شان بر دارد! پروردگارا این زمین را با نور وجه کریمت منور بگردان!