(ترجمه)

الله أكبر الله أكبر الله أكبر، لا إله إلا الله، الله أكبر، الله أكبر ولله الحمد

بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام على سیدنا محمد رسول الله، وعلى آله و اصحابه اجمعین...

بخاری در صحیح‌اش به نقل از محمد بن زیاد روایت کرده‌است که از ابوهریره رضی الله تعالی عنه شنیدم که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند، یا گفت ابو القاسم صلی الله علیه و سلم فرمودند:

«صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ، وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ، فَإِنْ غُبِيَ عَلَيْكُمْ فَعُدُّوا ثَلَاثِينَ»

ترجمه: با رویت – هلال ماه رمضان – روزه بگیرید و با رویت – هلال ماه شوال – افطار کنید، و اگر هلال بر شما خیره شد و شما نتوانستید آن را ببینید، سی روز شعبان را تمام کنید.

پس از بررسی ماه جدید شوال در این شب یک‌شنبه، رویت هلال ماه جدید مطابق شرایط شرعی در برخی سرزمین‌های اسلامی تأیید شده‌است و ازین‌رو فردا یک‌شنبه اولین روز ماه شوال و اولین روز عید سعید فطر می‌باشد.

حزب‌التحریر صمیمانه‌ترین تمنیات‌اش را در این مناسبت خجستۀ عید سعید فطر به امت اسلامی تقدیم می‌کند و از بارگاه الله سبحانه و تعالی می‌خواهد که سال آینده این روز را درحالی بازگرداند که دولت‌اش تأسیس شده‌باشد، و او سبحانه و تعالی دین‌اش را توان‌مند ساخته و پرچم‌اش را برافراشته باشد. همچنین از طرف خودم و رئیس دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب‌التحریر و همۀ برادران و خواهرانی که در ادارات‌اش فعالیت دارند به امیر حزب‌التحریر، عالم برجسته شیخ عطا بن خلیل ابوالرشته تبریک می‌گویم، و از الله سبحانه و تعالی می‌طلبم که او را در رهبری این دعوت با تأسیس خلافت راشده ثانی به طریقۀ نبوت به مژدۀ رسول الله صلی الله علیه و سلم نایل کند.

عید سعید فطر فرا می‌رسد تا آیین شادی را برای مسلمانان زنده کند، به این امید که بخشی از رنج‌های‌شان را در ماه رمضان امسال کاهش دهد. از گرسنگی افسارگسیختۀ مردم افغانستان و یمن، هتک حرمت مسجد الاقصی توسط یهودیان و کارزار قرآن‌سوزی در سوئد گرفته، تا مرگ همۀ خانواده‌هایی که در دریای مدیترانه غرق شدند. مسلمانان این ماه رمضان را درحالی بین روزه و قیام سپری کردند که از خشم و دل‌شکستگی حاصل از اندوه رنج می‌بردند.

بدون شک فجایعی‌که امروزه مسلمانان در تمام اشکال‌اش متحمل می‌شوند نتیجۀ مستقیم استعمار یا شرایط استعماری است. دولت یهود توسط غرب کافر استعمارگر ایجاد و مسلح شد، مردم افغانستان گرسنه هستند و سرزمین‌های‌شان به دستور غربی‌ها بمباران می‌شود، دولت هند با مجوز امریکا از مسلمانان هند و کشمیر سوء استفاده می‌کند و خانواده‌های مسلمانان جان خود را در دریاها به خطر می‌اندازند زیرا غرب به زندانی کردن اکثر مسلمانان در کشورهای‌شان موافقت کرده‌است. به‌علاوه، کشورهای رده‌اول غرب تبلیغاتی را درخصوص توهین به اسلام و مقدسات‌اش، و سرزنش مسلمانان به‌خاطر پایبندی به شریعت اسلامی به بقیه جهان تحمیل کردند.

اما شدت و شتاب حوادثی‌که دامن‌گیر امت اسلامی شد، ابتلای نیرنگ‌های فراوان غرب و غلامان‌اش را تسریع کرد تا جایی‌که دیگر نمی‌توانند حاکمانی را به مزدوری بگیرند که امت را دورشان جمع کند، همان کاری که در قرن گذشته انجام داد. این تنها یک معنی دارد، این‌که سیطرۀ غرب بر قدرت در سرزمین‌مان شکننده شده‌است، و یگانه چیزی که آن را نگه می‌دارد تلاش غرب در منحرف‌سازی تلاش مسلمانان و مشغول ساختن آن‌ها به یکدیگر و مشکلاتی است که در شرایط زندگی با آن روبرو هستند.

همچنین توانایی غرب در جذب امت اسلامی در تمدن‌اش و یا حتی غرق کردن آن‌ها در اندیشه‌هایش کاهش یافته و به صفر رسیده است، و تنها نیروی قانون از آن باقی مانده است که سعی دارد آن را به اجبار بر مسلمانان تحمیل کند. این همان شکست تمدنی قبل از اسلام است. در مورد خود کشورهای غرب نیز پدیدۀ رد نتایج انتخابات و همه‌پرسی‌ها، که چند سالی می‌شود پایتخت‌های امریکا، فرانسه و بریطانیا را در برگرفته است، جز به معنی نفی انتقال قدرت نیست، امری‌که مفهوم حاکمیت همه‌شمول را تهدید می‌کند، و این به معنای بی‌اعتقادی به دکترین سیاسی دموکراتیک است. بدین ترتیب، غرب شرایطی را فراهم کرده‌است که نخستین پیش‌نویس آگهی مرگ تمدن غرب را در سرزمین خودش قرار می‌دهد.

ای مسلمانان! آن‌چه میان شما و بازگرداندن اقتدار غصب‌شدۀتان قرار دارد منصرف کردن اهل نصرت از اصرار و یا پذیرش حمایت حکام مزدور است. اهل نصرت کسانی اند که می‌توانند دست غرب را در سرزمین‌مان بشکنند، قدرت را از چنگال‌اش بردارند و به امت اسلامی بازگردانند. اگر این کار را انجام دهند و اقتدار را به امت اسلامی بازگردانند و خلافت را در یکی از سرزمین‌های اسلامی که توانایی‌اش را دارد تأسیس کنند، تاریخ را ورق می‌زنند و نام‌شان در صفحات زرین تاریخ امت اسلامی ثبت خواهد شد. و اما بزرگ‌ترین پاداش‌شان کسب افتخاری همانند افتخار انصار از صحابه رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌باشد، زیرا آنان کسانی هستند که منهج نبوت را به جهانیان بازمی‌گردانند. رسول الله صلی الله علیه و سلم در پایان حدیث معروف‌اش در مورد تغییر شرایط حکومت در اسلام فرمودند:

«… ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةً عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ»

ترجمه: ... سپس خلافت به منهج نبوت خواهد آمد.

ای اهل رسانه و قلم و خطابه و منبر! هدایت امت مسلمه برای سوق دادن اهل قدرت و حفاظت به سوی حق بر دوش شماست که شب و روز مراقب امت هستید. همچنین شما از دو حقیقت اساسی امروز امت آگاهید. حقیقت اول، تشنگی امت – همچون تشنگان بیابان – برای وحدت سیاسی، و اما حقیقت دوم، مسئلۀ عظمت اسلام است که ریشه در اعماق جان مسلمانان دارد. وحدت اسلامی و عظمت اسلامی بدون ایجاد حکومت اسلامی یا خلافت به روش نبوت محقق نخواهد شد. سخنی را از یکی از مهم‌ترین حکمای امت اسلام، خلیفه عمر بن خطاب رضی الله عنه برای‌تان یادآور می‌شویم که فرمودند: ما ذلیل‌ترین مردم بودیم، پس الله سبحانه و تعالی ما را با اسلام عزت داد، اگر عزت را در غیر آن‌چه الله سبحانه و تعالی ما را بدان عزیز کرد بجوییم، او سبحانه و تعالی ما را ذلیل خواهد کرد.» از شما دعوت می‌کنیم تا این سخن را به شعار مبدل کنید و آن را در کردار و گفتارتان بگنجانید.

ای اهل قدرت و حفاظت! می‌دانید که غرب سال‌هاست نمی‌تواند حاکمان جدیدی بسازد که بتوانند امت را به دورش جمع کنند، تا جایی‌که امروزه کرسی حکومت‌داری به زباله‌دانی سیاست‌مداران سکولار تبدیل شده‌است. به محض این‌که شخصی قدرت را به دست می‌گیرد، حوادث فزاینده‌ای او را رسوا می‌کند و در دام ریاکاری و بدخواهی می‌افگند. این امر حاکمان را در موقعیتی ضعیف‌تر از همیشه قرار داد. مردم شب و روزشان را نفرین می‌کنند و چاره‌ای جز ضربه زدن به افکار عامه با آهن و آتش ندارند. در مورد غرب نیز، خودش مشغول خودش است. همه‌گیری کرونا، بحران‌های اقتصادی، ظهور پوپولیزم انزواطلب، جنگ اوکراین، محاصرۀ چین، بحران جهانی انرژی و آشفتگی بازار ارز، همۀ این مسائل باعث شد که ایالات متحده خودش را از سرزمین‌های‌مان عقب بکشاند و پرونده‌هایش را تحویل حاکمان ضعیفی دهد که صبح و شام توسط افکار عمومی نفرین می‌شوند. منتظر چه فرصتی بهتر از این هستید؟! چه زمانی از امت اسلامی حمایت می‌کنید و حاکمانی را که در دل‌های‌شان ظلم می‌نوشیدند و مانند شترمرغ پشت سر اربابان خود در کنفرانس‌های بین‌المللی راه می‌رفتند برکنار می‌کنید، حتی اگر به سرزمین‌های‌مان برگردند بر درد مردم می‌افزایند و با آتش و آهن بر آنان حکومت می‌کنند؟

عید سعید فطر فرا رسید، پس در هر خانه و هر محله و هر شهری آیین شادی عید را احیا کنید تا عید تجدید عزم شما و مژدۀ روزهای آینده و غم دل دشمن‌تان باشد. سپس با انرژی جدیدی دست به دست هم می‌دهیم تا خلافت ثانی را بر منهج نبوت برپا کنیم. الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:

﴿فَالَّذِينَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِيَ أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾

(الاعراف: ۱۵۷)

ترجمه: پس کسانی‌که به او ایمان آوردند و حمایت و یاریش کردند و از نوری که با او نازل شده‌است پیروی کردند، آنان رستگاران اند.

الله اكبر الله اكبر الله اكبر، لا إله إلا الله، الله اكبر، الله اكبر ولله الحمد

عید مبارک، والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته!

شب یک‌شنبه اولین روز ماه شوال سال ۱۴۴۳ هجری مطابق ۱ می/مه ۲۰۲۲ میلادی است

انجنیر صلاح‌الدین عضاضه

رئیس دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب‌التحریر

مترجم: محمد حارث پویا

(ترجمه)

الحمد لله و الصلاة و السلام علی رسول الله، و علی آله و صحبه و من والاه، و بعد:

خطاب به امت اسلامی؛ بهترین امتی‌که برای هدایت مردم فرستاده شده است:

﴿كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ...﴾

[آل عمران: 110]

ترجمه: شما بهترین امتی بودید که به سود انسانها آفریده شده‌اند؛ (چه اینکه) امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید.

خطاب به حاملین پاک‌تینت دعوت، بدون این‌که کسی را در برابر الله متعال پاک و بی‌گناه بخوانیم!

خطاب به مراجعین معزز صفحۀ مان!

عید سعید فطر را برای همه تبریک و تهنت گفته از الله سبحانه و تعالی می‌خواهم روزه و نماز و سایر اعمال نیک تان را به درگاه خویش بپذیرد و در این ماه با فضیلت، ما و شما را از جملۀ آزاد شده‌گان قرار دهد. ترمذی در سنن خویش از ابوهریره در خصوص شب‌های رمضان روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«و لله عتقاء من النار و ذلک کل لیلة» (اخرجه الحاکم فی مستدرکه)

ترجمه: الله آزاد‌شده‌گانی از آتش دارد و این در هر شب است.

هم‌چنین از الله سبحانه و تعالی می‌خواهم این عید را سر آغاز خیر و برکت برای مسلمانان قرار دهد؛ خیر و برکتی‌که پس حکومت‌های جبری فرا می‌رسد که صدسال است در آن به سر می‌بریم. امیدواریم عید آینده در حالی فرا رسد که ما زیر سایۀ پرچم خلافت راشده قرار داشته باشیم! پرچم لاإله إلا الله محمد رسول الله! قطعاً این کار برای الله متعال دشوار نیست. احمد در مسند خویش به نقل از حذیفه بن الیمان روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«... ثمّ تکون ملکاً جبریة فتکون ما شاء الله أن تکون ثمّ یرفعها إذا شاء أن یرفعها ثمّ تکون خلافة علی منهاج النبوة» ثمّ سکت» (و کذلک أخرجه أیضاً الطیالسی فی مسنده)

ترجمه: سپس حکومت جبری فرا می‌رسد و تا زمانی‌که الله بخواهد ادامه خواهد داشت و هرگاه الله خواست آن را برطرف نموده سپس خلافت بر منهج نبوت خواهد بود.

در پایان به همه سلام نموده و برای تان آرزوی خیر دارم و الله متعال طاعات شما را مورد قبول درگاه خویش قرار دهد.

السلام علیکم و رحمة الله و برکاته

برادر تان عطاء بن خلیل ابورشته

به جواب قتیبه جیتاوی

پرسش

السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!

آیا نماز مقتدی در خانه، بالای خانه و ساحه خانه و یا جاهای دیگر‌ با امامی‌که به تمام معنی از مسجد منفصل و جدا باشد، جائز است، به گونه‌ای‌که دیدن امام و کسانی‌که با امام است و یا شنیدن صدای شان برای شان ممکن نباشد؛ مگر این‌که از طریق وسایل صوتی و یا صفحات تلویزیونی که صدا و یا عکس را از طریق وسایل الکترونیکی جدید مانند وسایل برقی و یا انترنت انتقال نماید، دیگر ممکن شود، آیا چنین نماز صحیح است؟

موضوع را برای ما رهنمایی نمائید، زیرا این موضوع در حال گسترش و شایع شدن است. الله سبحانه و تعالی جزای خیر نصیب کند!

پاسخ

وعلیکم و السلام و رحمت الله وبرکاته!

برادرم مسئله نماز جمعه را فقهاء مورد نظر قرار دادند که در این خصوص نظریات دارند و من شنیدم که بعضی صفحات تصویری استفاده می‌شود. من نمی‌گویم که همه نظریات این فقهاء باطل است، اما چیزی‌که من ترجیح می‌دهم به گونه ذیل است:

بعض نصوص مرتبط به این موضوع:

１-  بخاری از عرج از ابوهریره روایت نموده است که گفت رسول الله صلی الله علیه  و سلم فرموده است:

«إِنَّمَا جُعِلَ الْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ؛ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا، وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، وَإِذَا قَالَ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ فَقُولُوا رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ، وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا، وَإِذَا صَلَّى جَالِساً فَصَلُّوا جُلُوساً أَجْمَعُونَ»

ترجمه: امام تعیین شده تا به وی اقتداء صورت گیرد، پس وقتی امام تکبیر گفت، شما نیز تکبیر بگوئید و وقتی رکوع کرد، شما نیز رکوع کنید و وقتی سمع الله لمن حمده گفت، شما ربنا و لک الحمد بگوئید و وقتی سجده کرد، شما نیز سجده کنید و وقت امام نشست، شما نیز همه تان بنشینید.

２-  مسلم از اعوج از ابوهریره روایت نموده است که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرموده است:

«اِنَّمَا الْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَلَا تَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ، فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا، وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، وَإِذَا قَالَ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ فَقُولُوا اللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ الْحَمْدُ، وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا، وَإِذَا صَلَّى جَالِساً فَصَلُّوا جُلُوساً أَجْمَعُونَ»

ترجمه: امام تعیین شده تا به وی اقتداء صورت گیرد، پس شما در مورد آن اختلاف نکنید. وقتی امام تکبیر گفت، شما نیز تکبیر بگوئید و وقتی رکوع کرد، شما نیز رکوع کنید و وقتی سمع الله لمن حمده گفت، شما بگوئید الله ربنا و لک الحمد و وقتی سجده کرد، شما نیز سجده کنید و وقت امام نشست، شما نیز همه تان بنشینید.

３-  ابوداود تخریج نموده که احمد بن ابراهیم برای ما گفت، حجاج از بن جریح حدیث گفت که ابوخالد از عدی بن ثابت الانصاری برایم خبر داد که مردی با عمار بن یاسر به مدائن بود و نماز اقامه شد که عمار پیش نماز شد و بر دوکانی استاده شد، در حالی‌که مردم پائین بودند، پس حذیفه پیش شد و دست آن‌را گرفت و عمار آن‌را متابعت کرد تا این‌که حذیفه آن‌را پائین آورد وقتی عمار از نماز اش فارغ شد حذیفه برایش گفت آیا نشنیدی که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرموده است:

«إِذَا أَمَّ الرَّجُلُ الْقَوْمَ فَلَا يَقُمْ فِي مَكَانٍ أَرْفَعَ مِنْ مَقَامِهِمْ أَوْ نَحْوَ ذَلِكَ»؟

ترجمه: وقتی مردی برای قوم امامت می‌داد، نباید به مکان بلندتر از مقام مردم استاده شود و یا هم‌مانند آن؟

عمار گفت، به همین دلیل وقتی تو دست مرا گرفتی، من از تو پیروی کردم. در بنایه شرح هدایه نوشته ابو محمد غیتابی حنفی بدرالدین عینی در شرح این حدیث گفته است:

احمد ابن ابراهیم ابن کثیر بن ذیل بن افلح بن منصور بن مزاحم عبدی ابوعبدالله مشهور به دورقی گفته است که وی شنیده که برادرش یعقوب و ابن مهدی و حجاج و اباداود طیالسی و غیر از ایشان شنیده اند که از وی مسلم، ابوداود، ترمذی، ابن ماجه و غیرشان روایت کرده که گفته ابوحاتم گفته است که او یک شخص راستگوی بوده که در بین لشکر در روز شنبه هفت روز باقی مانده به شعبان سال دوصد و شصت وچهار و فات یافته است و حجاج ابن محمد اعور و عبالملک، ابن جریح، ابو خالد از عدی بن ثابت روایت نموده و از وی ابن جریح روایت کرده است و از ابن جریح ابوداود روایت کرده است و کلمه اسفل بنا بر ظرفیت منصوب است.

گفتۀ آن لذالک یعنی به خاطر این گفته رسول الله صلی الله علیه و سلم است، و در اسناد این حدیث مرد مجهول است با آن‌هم در کتاب بنایه شرح هدایه به این حدیث استدلال شده است؛ چنانچه در فوق آن‌را ذکر نمودیم که ابو محمد محمود بن احمد بن موسی بن احمد بن حسین غیتابی حنفی بدرالدین عینی متوفی ۸۵۵ هـ در کتاب‌اش آمده است: «گفتم ابوداود در سنن خود روایت نموده است از حدیث همام که حذیفه در مدائین در حالی‌که بالای دوکانی بود، به مردم امامت می‌داد؛ سپس ابومسعود پیراهن آن‌را گرفت و کش کرد، وقتی از نماز‌ش فارغ شد، گفت آیا نمی‌دانی‌که ایشان از این کار منع شدند؟ گفت چرا وقتی تو مرا کش کردی به یادم آمد، هم‌چنان روایت نموده است، از حدیث عدی بن ثابت انصاری که مردی برایم حدیث گفت که او با عمار بن یاسر رضی الله عنهما در مدائن بود و نماز بر پا شد، سپس عمار بن یاسر پیش شد و بردوکانی استاده شد و مردم از آن پائین‌تر بود، حذیفه برایش گفت: آیا نشنیدی که رسول الله صلی الله علیه و سلم می‌گفت: "إذا أم الرجل القوم فلا يقم في مكان أرفع من مقامهم" یعنی: وقتی مردی به قوم امامت می‌داد، نباید در مکان بلندتری از جای شان استاده شود.» پایان.

با وصف این‌که اکثر فقهاء بلند بودن امام بر مقتدی را مکروه می‌پندارند؛ مگر بلند بودن اندک را استثناء کردند... در کتاب البیان در مذهب امام شافعی جلد ۲ صحفه ۴۲۷ آمده است: «مکروه است که امام در جای بلندتر از مقتدی قرار گیرد، شیخ ابو حامد گفته است، وقتی بلندی زیاد باشد مکروه است؛ اما وقتی بلندی کم باشد مکروه نیست.»

４-  بیهقی در سنن کبری تخریج نموده است:

«باب مقتدی‌که خارج از مسجد با امام نماز می‌خواند؛ در حالی‌که بین شان حائل است، ابوسعید از ابن ابوعمرو برای ما خبر داد که ابوالعباس محمدبن یعقوب برای ما سخن گفت که ربیع خبر داد که گفت شافعی گفته است، تعدادی از زن‌ها با عائشه همسر رسول الله صلی الله علیه و سلم در حجره شان نماز خواندند، پس عائشه گفت، شما با نماز امام نماز نخوانید، زیرا شما با حجاب تان پائین‌تر از امام هستید، شافعی رحم الله گفته است و چنانچه عائشه رضی الله عنها گفته است، ما هم‌می‌گوئیم.

هم‌چنان ابو احمد مهرجانی برای ما خبر داد که ابوبکر بن جعفر برای ما سخن گفت که محمد ابن ابراهیم برای ما سخن گفت که ابن ابوبکر از مالک از شخصی‌که درنزدش ثقه بود، گفت که مردم بعد از وفات رسول الله صلی الله علیه و سلم در داخل حجره‌های داخل می‌شدند و جمعه در داخل آن می‌خواندند، گفت مسجد بر اهل آن تنگ می‌آمد و توسط حجره‌های ازواج رسول الله صلی الله علیه و سلم جاه را فراخ می‌کردند، در حالی‌که حجره‌های ازواج رسول الله صلی الله علیه و سلم از جمله مسجد نبود؛ اما دروازه‌های شان از داخل مسجد باز می‌شد، مالک گفته است، پس کسی‌که در گوشه‌ای از بناء مساجد که به مسجد وصل بود، نماز خواند و یا در کنار آن که نزدیک آن باشد، در این صورت جایز است و هیچ کسی از فقهاء بر این امر عیب نگرفته است. مالک گفته است، حویلی‌که دروازۀ آن بسته باشد که بدون اجازه کسی داخل شده نتواند، مناسب نیست که کسی در آن نماز جمعه را با امام با وی بخواند، هرچند که نزدیک باشد؛ زیرا او از جمله مسجد نیست.

５-  بیهقی در معرفت السنن و آثار تخریج نموده است که ربیع برای ما خبر داده است که گفت، شافعی گفته است کسی‌که در حویلی نزیک مسجد و یا دور از آن باشد، جایز نیست که در آن نماز بخواند؛ مگر این‌که صف‌ها با هم وصل باشد، او در پائین حویلی باشد و هیچ حایلی بین شخص و صف‌ها نباشد؛ سپس سخن به آن طرف رفت که گفت اگر گفته شود در این خصوص چیزی روایت شده است؟ گفته شود که زنانی با عائشه رضی الله عنها در حجرۀ آن نماز خواند، پس گفت:

«لا تصلين بصلاة الإمام؛ فإنكن دونه في حجاب»

ترجمه: شما با نماز امام نماز نخوانید؛ زیرا شما در حجاب هستید. گفته است و چنان‌چه عائشه رضی الله عنها گفته است، ما هم می‌گوئیم اسناد این روایت از قدیم ذکر شده، ولی جدیدا ذکر نشده است.

در روایت دیگری بیهقی از محمد بن اسحاق و مومل تخریج نموده که گفتند: زعفرانی از شافعی برای ما حدیث گفته که گفته است ابراهیم بن محمد از لیث از عطاء از عائشه خبر داده است:

«أن نسوة صلين في حجرتها، فقالت: لا تصلين بصلاة الإمام؛ فإنكن في حجاب»

ترجمه: زنانی در حجرۀ عائشه رضی الله عنه نماز می‌خواندند، پس عائشه رضی الله عنه گفته است شما با امام نماز نخوانید، زیرا شما در حجاب هستید.

 منظور از حجاب پرده مانع و چیزی است که بین امام و مقتدی پوشیده‌گی به وجود می‌آورد.

دوم: معنی قدوه، اقتداء در لغت از لسان العرب چنین است:

گفته می‌شود قدوة و قدوة به آنچه اقتداء می‌شود، قدوة و قدوة آنچیزی است که به آن سنت کرده باشد. قدة مانند قدوة است، گفته می‌شود من را بر تو قدوه است و مانند آن حظی فلان حظوة و حظوة و حظة، و بر آن اقتداء کرده است، قدوة و قدوة به معنی الگو است، گفته می‌شود فلانی الگو است که بر آن اقتداء می‌شود.

فقهاء این لغت را به همین معنی لغوی استعمال کردند و در باب نماز اقتداء را چنین تعریف کردند: «اقتداء پیروی مقتدی از امام در افعال نماز می‌باشد.»

سوم: بنا به آنچه گذشت، آنچه من در این معانی ترجیح می‌دهم، این است که مقتدی به مسائل ذیل پایبند باشد:

１-  مکانی‌که مقتدی در آن‌جا نماز می‌خواند، شامل مکانی باشد که امام در آن مکان نماز می‌خواند یعنی باید مکان مقتدی مربوط به بنای مسجد و یا ساحه‌ای مسجد باشد... و هیچ نوع فاصل طبعی بین آن ساحه و مسجد نباشد مثلاً کانال آب جاری و یا شاهراه موترها نباشد، یعنی فاصل باالفعل بین مسجد و ساحه‌ای آن وجود نداشته باشد.

２-  مقتدی در جای نماز بخواند که امام خود را ببیند و یا در مکان باز نماز خواند که سایر مقتدیان را ببیند... پس نباید در اطاق نماز خواند که دروازۀ‌ آن غلف و شخص داخل آن بیرون را نبیند؛ البته قابل ذکر است که رویت تصویر امام به منزله رویت خود امام نیست؛ زیرا احکام تصویر از احکام جسم واقعی فرق می‌کند؛ مثلاً اگر تو عکس را توسط کارد زخمی بسازی، به معنی این نیست که خود امام را زخمی ساخته‌ای؛ بلکه رویت عکس ارتباط به اقتداء ندارد؛ مثلاً تو عکس را در صفحه تلویزیون از مکان دور از مسجد جامع و ساحه‌ای آن و حتی از شهر و سرزمین دیگری می‌بینی، این رویت به امام و اقتداء آن ارتباط ندارد. بناءً این رویت به منزل رویت در اقتداء نیست.

３-  این‌که مقتدی تکبیرات امام را بشنود، خواه این شنیدن مستقیم باشد و یا توسط مکبرین صوت باشد، جایز است؛ زیرا تسمیع صوت امام جواز دارد، خواه توسط شخص مکبر باشد و یا به بزرگ‌سازی صوت توسط آله‌ای باشد؛ به همین دلیل مقتدی تکبیرات امام را می‌شنود و به آن اقتداء می‌کند.

در حاشیه دسوقی مالکی برشرح کبیر نوشته شیخ دردیر آمده است:

بزرگ‌سازی صوت جواز دارد، یعنی گرفتن و نصب آله‌ای که توسط آن تسمیع صورت گیرد جواز دارد تا با بلند کردن صوت، تکبیر را برای مقتدیان شنواند؛ پس مقتدیان با شنیدن صدا عمل امام را می‌دانند و اقتداء مقتدی به سبب شنیدن صدای امام جواز دارد، ولی افضل این است که امام صدای خود را بلند کند که نیاز به آلۀ تسمیع نباشد.

４-  امام در مکان بلندتر از مقتدیان نباشد، مثل این‌که امام در طبقۀ بلند مسجد باشد و همۀ مقتدیان در طبقۀ پائین.

وقتی این امور تحقق پیدا کرد، در این صورت است که اقتداء امام به وجود آمده و با این امور شروط جماعت در پشت سر امام در نماز جمعه تحقق پیدا می‌کند؛ اما طوری‌که در ابتداء تذکر دادم، من نمی‌گویم که همۀ اقوالی‌که خلاف این نظر باشد، باطل است؛ بلکه این چیزی است که من آن‌را در این مسأله ترجیح می‌دهم و الله سبحانه و تعالی از همه عالم‌تر و با حکمت‌تر است.

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

مترجم: مصطفی اسلام

پرسش

تانزانیا از نظر سیاسی از جملۀ با ثبات‌ترین کشورهای افریقایی به شمار می‌رود و در سازمان "سادک" نقش دارد. با انگلیس مستعمر پیشین‌اش روابط گرم دارد، اما تحرکاتی از طرف چین و امریکا در آن مشاهده می‌شود. پرسش این است که میزان تأثیرگذاری امریکا و چین در این کشور در چه حد است؟ و آیا در این کشور کشمکش بین‌المللی وجود دارد؟ و دلیل تأسیس سازمان "سادک" چیست؟

پاسخ

برای روشن شدن پاسخ پرسش‌های فوق، امور زیر را به بررسی می‌گیریم:

اول: تانزانیا بخشی از سرزمین‌های اسلامی به شمار می‌رود، چنان‌چه شمار ساکنان مسلمان آن بیش‌تر از 60% بوده و اسلام در اواخر قرن نخست هجری وارد این سرزمین شد. اما در طول تاریخ‌اش بارها مورد تهاجم استعمارگران و دشمنان اسلام قرار گرفت که با استعمار پرتقال شروع سپس آلمان، انگلیس و اینک امریکا سعی دارد در آن دخالت کند. موقعیت استراتژیکی که این سرزمین دارد برای دولت‌های استعمارگر دارای اهمیت فراوان می‌باشد؛ چنان‌که از جانب شرق خویش در سواحل بحر هند موقعیت داشته و بخشی از منطقۀ بحیره‌های بزرگ افریقا به شمار می‌رود. بناءً همواره یکی از دروازه‌های ورود استعمارگران به عمق افریقا و استعمار آن بوده است. تانزانیا استقلال نمادین خود را در آخر سال 1961م به دست آورد؛ اما نفوذ انگلیس پیوسته بالای آن سایه می‌افگند.

دوم: انگلیس جولیوس نیریری را به صفت رئیس تنجانیقا تعیین نمود، کسی‌که طوری وانمود می‌کرد که انگار روند آزادی‌خواهی بر ضد استعمار را رهبری می‌کند. او قبلاً در حکومت انگلیس به صفت وزیر تعیین شده بود، حکومتی‌که منطقه را پیش از استقلال مدیریت می‌نمود. او زنجبار را در سال 1964 به تنجانیقا ملحق نمود تا به این ترتیب تانزانیا را بر اساس نقشه‌ای که انگلیس برای قرار گرفتن در برابر امریکا ترسیم نموده بود متحد نماید؛ زیرا امریکا فعالیت‌هایش برای حذف استعمار کهن افریقا و استعمار جدید آن توسط خوداش را عملاً آغاز نموده بود. نیریری با استفاده از قهر و خشونت تا سال 1985 در تانزانیا حکومت نمود و تلاش کرد نفوذ انگلیس را در این سرزمین استحکام بخشد و با اسلام بجنگد. او واقعیت خود را زیر شعارهای انقلابی و اشتراکی پنهان نموده بود؛ در حالی‌که این نظام سرمایه‌داری بود که توسط وی در آن سرزمین تطبیق می‌گردد درست مانند بسیاری دیگر از حکام مزدور غرب در سرزمین‌های اسلامی.

سوم: از آن‌جایی‌که مسلمانان اکثریت نفوس تانزانیا را تشکیل می‌دهد، "بیش‌تر از 60%" برای این که در صورت برگزاری انتخابات رئیس‌جمهور از مسلمانان انتخاب نشود، قانون اساسیی را طراحی نمودند که در فقرۀ سوم مادۀ 47 آن چنین گفته شده بود: «لازم است کاندیدای ریاست جمهوری از بخش معینی از اتحاد باشد "تنجانیقا یا زنجبار" و در عین حال معاون وی باید از جانب مقابل باشد". بدون این‌که در قانون اساسی تذکر داده شده باشد، در میان خود به تفاهم رسیده بودند که رؤسای جمهور به گونۀ نوبتی از میان مسیحیان و مسلمانان انتخاب گردد. چنان‌چه پس از مرگ جولیوس نیریری رئیس‌جمهور مسیحی که برای مدت طولانی از اواخر سال 1961م تا 1985م حکومت نمود، حسن موینی که اصالت اسلامی داشت، در میان سال‌های "1985 – 1995" حکومت را در دست گرفت. پس از وی بنجامین ولیام مسیحی در میان سال‌های "1995 – 2005" حاکمیت نمود؛ سپس مریشو کیکویتی با اصالت اسلامی در میان سال‌های "2005 – 2015" قدرت را در دست داشت و پس از او یک مسیحی دیگر به نام جون ماغوفولی قدرت را در اختیار گرفت تا آن که سال گذشته وفات نمود که پس از وی سامیه حسن که معاون وی بود با اصالت اسلامی ریاست جمهوری را از تاریخ 19 مارچ 2021م در اختیار گرفت و وی در حکومت زنجبار در قالب اتحادیۀ فوق الذکر به صفت وزیر فعالیت داشت. در سال 2014م به صفت وزیر امور اتحادیه تعیین گردید و در سال 2015م جون ماغوفولی او را به صفت معاون رئیس‌جمهور برگزید. وی با این انتخاب خویش بسیاری از اعضای حزب "سی سی ام" را نادیده گرفت، حزب نیریری که بر این کشور حاکم بوده و قدرت را به گونۀ انفرادی در اختیار دارد و همواره با فیصدی زیادی پیروز می‌گردد. حزب نیریری در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر که در سال 2020م راه اندازی گردید، 84.39% آراء را به دست آورد و در نتیجه، کاندیدای آن ماغوفولی و معاون وی سامیه حسن برای بار دوم قدرت را در اختیار گرفتند. این بدان معناست که حکام تانزانیا هنوز از انگلیس پیروی می‌کنند، زیرا حزبی‌که به آن مربوط است، یک حزب نیریری بوده و هنوز بالای دولت تسلط دارد. برای این‌که روند معمول سیاسی که در خصوص نوبتی بودن قدرت رعایت شده باشد، سامیه حسن، فیلیب مبانغو معاون امور اقتصادی رئیس‌جمهور قبلی را که یک مسیحی است، به صفت معاون خویش برگزیده است. برای معلومات باید گفت که سامیه حسن رئیس‌جمهور فعلی در ماه جنوری سال 1960م در زنجبار که حاکمیت شبه مستقل دارد، متولد گردید و شمار مسلمانان در آن به 99% می‌رسد. او بعدها دروس‌اش در ادارۀ عامه را اول در تانزانیا و سپس در پوهنتون/دانشگاه مانچستر انگلیس ادامه داد. او در حالی‌که حجاب بر سر و قرآن در دست داشت، مراسم تحلیف را به جا آورد و به این ترتیب، شهرت نیکی را در میان مسلمانان کشوراش به دست آورد، به ویژه با توجه به این‌که وی با اپوزوسیون تعامل ساده داشت.

چهارم: انگلیس از نظر سیاسی و اقتصادی به تانزانیا اهمیت زیاد می‌دهد:

از نظر سیاسی؛ موقعیت جغرافیایی تانزانیا اهمیت فراوان دارد، زیرا برای استعمارگران دروازۀ ورود به عمق افریقا و استعمار آن به شمار می‌رود. انگلیس در برابر گسترش اسلام در این سرزمین قرار گرفته و با مردم استعمار ستیز آن جنگیده است. اگر انگلیس تانزانیا را از دست بدهد، برخی از دولت‌های هموار آن را نیز در پیوند به آن از دست خواهد داد؛ دولت‌هایی‌که انگلیس هنوز در آن نفوذ دارد، مانند کینیا، ملاوی، زامبی و سایر دولت‌های منطقه.

اما از نظر اقتصادی؛ انگلیس بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار بیرونی و مستقیم در تانزانیا می‌باشد که در عرصه‌هایی مانند معادن، صنعت و تولیدات زراعتی سرمایه‌گذاری نموده و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در چای تانزانیا می‌باشد و صادرات انگلیس بازار تانزانیا را در اختیار دارد، به ویژه موتر و قطعات الکترونیکی.

پنجم: امریکا نیز به تانزانیا اهمیت فراوان می‌دهد و سعی دارد با استفاده از هر وسیلۀ ممکن در آن نفوذ نموده و خود را جایگزین استعمار قدیم نماید، چنان‌چه تانزانیا از جمله دولت‌های اندک افریقایی است که رؤسای جمهور امریکا به آن سفر نموده اند که هدف از این سفرها اظهار توجه و تلاش برای جلب و جذب آن به جانب امریکا بوده است. بوش پسر به تاریخ 17 فبروری 2008م از تانزانیا دیدار نمود و اوباما به تاریخ 1 جولای 2013م به آن سفر نمود و سنگ تهداب بنای یادگاری را در مقابل سفارت کشورش در آنجا گذاشت تا اکرامی باشد به یازده تن از اتباع امریکایی که در انفجار سفارت امریکا در سال 1998م در دارالسلام به قتل رسیدند.

ششم: به این ترتیب می‌توان گفت که کشمکش سیاسی در تانزانیا میان انگلیس به صفت استعمارگر قدیم و امریکایی که سعی دارد خود را جایگزین انگلیس نماید، جریان دارد و هردو طرف برای براوردن اهداف خود از هرگونه وسیله و ابزار خبیثانۀ استعمارگرانه استفاده می‌کنند، چنان‌چه:

1. امریکا به نتیجۀ انتخابات سال 2020م اعتراض نمود؛ مورگان اورتاگوس سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا به تاریخ 30 اوکتوبر 2020م پس از اعلان پیروزی ماغوفولی به صفت رئیس‌جمهور در صفحۀ تویتر خویش نوشت: «ما در مورد گزارش‌هایی موثقی که بیان‌گر تخلفات انتخاباتی و استفاده از زور علیه شهروندان بی‌پناه می‌باشد، سخت نگرانیم. کسانی را که در این تخلفات دخیل بوده اند، محاسبه خواهیم نمود.» هم‌چنین امریکا از خواسته‌های جریان‌های مخالف دولت به ویژه حزب تشادیما حمایت نمود تا زمینۀ مختل شدن اوضاع سیاسی فراهم گردد و به این ترتیب تسلط حزب حاکم که توسط انگلیس حمایت می‌شود، در هم شکند. باید گفت که جریان‌های مخالف هنوز ضعیف اند، چنان‌چه حتی کاندیدای حزب دموکراسی و پیش‌رفت "تشادیما" که بزرگ‌ترین جریان مخالف می‌باشد، نتوانست فیصدی بالایی را در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020م به دست آورد. توندو لیسو که کاندید این حزب بود تنها 13.03% آراء را به دست آورد که پس از اعلان نتایج انتخابات اعتراض نموده گفت: «در این انتخابات تخلفاتی صورت گرفت که تاریخ ما هرگز شبیه آن را شاهد نبوده». امریکا هم‌چنین شعارهای جدائی‌طلبانه را نیز به عنوان یک فرصت به کار می‌گیرد، مخصوصاً فراخوان‌ها برای جدایی اقلیم زنجبار از تنجانیقا. از جانب دیگر؛ امریکا از صندوق بین‌المللی پول نیز برای تأثیرگذاری روی حاکمیت تانیانیا استفاده می‌کند.
2. اما انگلیس با استفاده از طریقۀ خبیثانۀ سیاسی‌اش می‌کوشد دروازه‌هایی را که امریکا سعی دارد با استفاده از آن وارد تانزانیا شود ببندد، طوری‌که از یک طرف طوری وانمود می‌کند که انگار با امریکا موافق است و از جانب دیگر سیاست مخالف و متفاوتی را به کار می‌گیرد:

أ‌.         در خصوص انتخابات انگلیس اظهاراتی را مطرح نمود که می‌تواند تعبیرهای گوناگون شود، چنان‌چه جیمس دودریدج وزیر انگلیس در امور افریقا به تاریخ 30 اوکتوبر 2020م در صفحۀ تویتر خویش چنین نوشت: «انگلستان در خصوص معلوماتی‌که از تخلفات انتخاباتی منتشر گردیده نگران است.» و خواستار تحقیقات شفاف در زمینه شد. وی طرف‌های سیاسی را به ایجاد راه حل مسالمت‌آمیز تشویق نمود.» با این اظهارات، انگلیس امریکا را راضی نگهداشت بدون این‌که به نتایج انتخابات اعتراض نموده باشد، چنان‌چه اظهاراتی مانند امریکا مطرح ننمود مبنی بر این که «گزارشهای موثقی از تخلفات انتخاباتی وجود دارد» یا این که خواستار «محاسبۀ مسؤولین» شده باشد.

ب‌.     در خصوص جریان‌های مخالف دولت، رهبران یکی از گروه‌های اسلامی که خواستار استقلال منطقۀ زنجبار شبه مستقل شده بودند از اتهام به صفت تروریست تبرئه شدند، «دو تن از سران برجستۀ گروه جامعۀ مدنی که همانا جمعیت دعوت اسلامی یا UAMSHO می‌باشند پس از هشت سال بازداشت سرانجام آزاد شدند، فرید هادی و مسلّم علی مسلّم سه شنبه شب آزاد شدند. سیلفستر مواکیتالو مسؤول نیابت عام به خبرنگاران گفت که تمام اتهاماتی که متوجه این دو تن بوده از آنان ساقط شده است» (منبع: https://apnews.com  16 جون 2021م). هم‌چنین، در هفته‌های اخیر به برخی از روزنامه‌هایی‌که فعالیت‌شان متوقف شده بود، مجدداً اجازۀ فعالیت داده شد. سامیه صلوح حسن رئیس‌جمهور تانزانیا بسیاری از زندانیان سیاسی به شمول برخی از اعضای گروه تشادیما را عفو نمود.

ت‌.     موضوع صندوق بین‌المللی پول طوری است که هرچند قبلاً این صندوق قبلاً در زمان حکومت حسن موینی از تانزانیا بیرون رانده شده بود، زیرا قصد داشت شروطی مانند کاهش ارزش واحدپولی و افزایش قیمت‌ها و متوقف شدن حقوق را اعمال نماید که این کار باعث افزایش مشکلات و رنج مردم می‌شود و صندوق مذکور آن را در هر کشوری‌که خواستار قرضه از آن می‌شود به بار می‌آورد، اما صندوق یاد شده از پیامدهای ویروس کرونا استفاده نموده و قرضه‌ای به ارزش 567 ملیون دالر را به پیشنهاد نمود و ادعا کرد که «گسترش کرونا سکتور توریسم را از هم پاشیده و نیاز به تمویل بزرگ به اوج خود رسیده» (منبع: بلومبرگ 8 سپتمبر 2021م). حکومت تانزانیا با گرفتن این قرضه موافقت نمود. لازم به ذکر است که تانزانیا انتشار ویروس کرونا را نپذیرفت و هیچ‌گونه اقدامات وقایه‌وی را اعمال نکرد، اما با بهبود روابط با صندوق بین‌المللی پول و عدم در افتادن با امریکا موافق نشان‌داد و این راه‌کار معمول انگلیس است.

ث‌.     مهم‌ترین مسئله، ساختن گروه رشد افریقای جنوبی یا "سادک" است، که به تاریخ 17 آگست 1992م به عوض کنفرانس هماهنگی رشد افریقای جنوبی ساخته شد. کنفرانس هماهنگی رشد افریقای جنوبی به تاریخ 1 اپریل 1980م در بوتسوانا با عضویت نه کشور ساخته شده بود که عبارت اند از «انگولا، بوتسوانا، لیسوتو، مالاویف موزمبیق، اسواتینی، تانزانیا، زامبیا و زیمبابوی»، اینک پس از پیوستن «جنوب افریقا، نامبیا، موریشیوس، الکونگو دیموکراسی، مدغشقر و سیشل» شمار اعضای آن به 15 رسیده. انگلیس آن کنفرانس را به هدف حفظ نفوذ خود در منطقه طراحی نموده بود تا مانع نفوذ امریکا به دولت‌های این مجموعه قرار گیرد. به گونۀ مثال؛ شرکت نفت امریکایی Anadarko در سال 2010م ذخایر بزرگ گازی را در منطقۀ روفوما در سواحل کابودیلجادو در شمال موزمبیق، که مسلمانان در آن سکونت دارند، کشف نمود، سپس وجود این ذخایر در سال 2017م با انتشار مقاله‌ای در فایننشل تایمز تأیید گردید؛ «این ذخایر گازی در دو منطقۀ همجوار کشف گردیده و در هر کدام آن ذخایر تأیید شده‌ای وجود دارد که به حدود 75 تریلیون مترک مکعب می‌رسد و بنا به گفتۀ دانشمندان ذخایر مذکور می‌تواند گاز مورد نیاز کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا را برای 20 سال فراهم نماید». وقتی این ذخایر کشف شد و در سال 2017م مورد تأیید قرار گرفت، انگلیس به توجه امریکا به مداخله در موزمبیق پی برد، به ویژه آن که کشف یاد شده همزمان بود با تحرکات "تمردآمیز" در این کشور که پیوسته در حال افزایش بود و توسط یک گروه داخلی موسوم به انصار اهل سنت و جماعت رهبری می‌گردید. سپس رواندا که وابسته به امریکاست پیشنهاد نمود که برای سرکوب این تحرکات با موزمبیق کمک می‌کند و سعی نمود آن به این هدف تحریک نماید و در نتیجه موزمبیق با آن پیشنهاد موافقت نمود. به تاریخ 9 جولای 2021م، رواندا بنا به درخواست کمک از جانب موزمبیق برای سرکوب تحرکات مستمر اسلامی که مدت‌ها پیش در منطقۀ شمالی کابو دیلجادو شروع شده، 1000 سرباز به موزمبیق فرستاد. هرچند رواندا وابسته به امریکاست، بازهم موزمبیق ترجیح داد از آن درخواست کمک نماید.

هفتم: زمانی که انگلیس به این مسأله پی برد، گروه "سادک" را تحریک نمود تا اوضاع موزمبیق که یکی از اعضای آن می‌باشد را سر و سامان دهد:

1. «رهبران گروه توسعۀ جنوب افریقا در جریان این نشست دولت‌های عضو را به خاطر التزام شان به اعزام نیروهای احتیاطی و تقدیم کمک‌های مالی در کابو دیلغادو شمال موزمبیق برای انتشارآن در این کشور». (منبع: https://africa.sis.gov.eg 21 آگست 2021م).
2. زمانی‌که رواندای وابسته به امریکا یک هزار سرباز به شمال موزمبیق فرستاد، در حالی‌که عضو سادک هم نیست، شماری از اعضای گروه سادک اعتراض نمودند: «اعزام نیروهای رواندایی خشم شماری از اعضای سادک را بر انگیخت، زیرا مشارکت رواندا زیر فرمان سادک صورت نگرفته. آنان گفته اند که توجیه کمک رواندا به موزمبیق، در حالی‌که عضو سادک نیست، در حقیقت توجیه یک نوع فاجعه است». (منبع: https://www.defense-network.com 22 جولای 2021). به ترتیب زمانی‌که انگلیس به تلاش‌های امریکا برای مداخله از طریق کمک رواندا به موزمبیق پی برد، فوراً دست به کار شده و کمک‌های نظامی را از طریق سازمان سادک به موزمبیق فرستاد تا رواندا در آنجا تنها نماند.
3. به گزارش سایت بلومبرگ «وزیر خارجۀ جنوب افریقا در گردهمایی گروه هفت دولت‌ بزرگ صنعتی گفت: «من فرصت یافتم با فرانسه، اتحادیۀ اروپا و وزیر خارجۀ ایالات متحده ملاقات نمایم و برای شان توضیح دادم که دیدگاه ما این است که گروه توسعۀ جنوب افریقا موظف است این حالت را رهبری نماید». (منبع: https://www.bloomberg.com/news/newsletters 13 آگست 2021م).
4. گروه مذکور پس از آن کنفرانسی را به تاریخ 18 جنوری 2022م در ملاوی به هدف کمک به بازسازی اقتصادی و اجتماعی کابو دلغادوی برگزار نمود. این در حالی است که کابو دلغادو سرمایۀ هنگفتی از گازطبیعی در موزمبیق دارد، جایی‌که شمار ساکنان آن به 30 ملیون تن می‌رسد و مسلمانان حدود 20% نفوس آن را تشکیل می‌دهند. کمیت گاز موجود در این منطقه به 75 تریلیون متر مکعب پیش‌بینی شده. کنفرانس مذکور متعهد شد به موزمبیق کمک نموده و اقداماتی را جهت استحکام صلح، امنیت و توسعۀ اجتماعی و اقتصادی را در آن روی دست گیرد، جایی‌که جریان‌های مسلح در آن فعال می‌باشند. هم‌چنین اعضا متعهد شدند جنگ علیه تروریزم و تندروان را در موزمبیق ادامه دهند. مالاوی لازاروس که ریاست گروه سادک را برعهده دارد در اظهارت‌اش گفت: «اعضای گروه متعهد شده اند اقلیم کابودیلجادو در موزمبیق باید در صلح و ثبات به سر برد و در این نشست به نیروهای اعزامی سادک به موزمبیق جهت مبارزه با ترورزم فرصت مجدد داده شد.» (منبع: واس 18 جنوری 2022م).

هشتم: اما تلاش‌های چین طوری است که تا اکنون بیش‌تر جنبۀ اقتصادی دارد تا جنبۀ سیاسی و نزدیک شدن اقتصادی چین به هدف مزاحمت به امریکاست. با بررسی این موضوع واضح خواهد شد که تانزانیا دارد روابط اقتصادی‌اش را با چین استحکام می‌بخشد تا از شدت مشکلات اقتصادی خود کاسته و در عین حال از تسلط صندوق بین‌المللی پول بالای خود بکاهد، یعنی تسلط امریکا و تمام این اقدامات به رهنمایی انگلیس انجام می‌یابد. به همین دلیل است که تانزانیا توافق‌نامه‌های همکاری اقتصادی و فنی را جهت تمویل پروژه‌های چین در تانزانیا با چین امضاء نمود و گفته می‌شود قرار است پروژه‌هایی به ارزش ده‌ها ملیارد دالر راه‌اندازی گردد که به هدف ساخت بندرآبی به ارزش 10 ملیارد دالر و یا ساخت ایستگاه گاز مایع طبیعی به ارزش 30 ملیارد دالر و پروژۀ معدن آهن و ذغال سنگ به ارزش 3 ملیاد دالر به مصرف خواهد رسید. در تماس تلفونی که میان شی جینگ و سامیه حسن به تاریخ 22 جون 2021م صورت گرفت، شی گفت: «چین آماده است نشست پکن برای همکاری‌های دوجانبۀ چین و افریقا را در هماهنگی با استراتژی‌های توسعۀ تانزانیا و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌هایی مانند زراعت، حمل و نقل، مخابرات، جهان‌گردی و انرژی راه اندازی نماید» از آن طرف، سامیه حسن گفت: «تانزانیا آماده است برای ساخت مشترک راه و کمربند آن به گونۀ فعال همکاری نماید و نتایج برامده از نشست پکن برای همکاری دوجانبۀ چین و افریقا  با جدیت عملی خواهد شد و توسعۀ جدید روابط چین و افریقا استحکام بخشیده خواهد شد». (منبع: صفحۀ انترنتی سی جی تی چین 22 جون 2021م).

نهم: از آن‌چه گفته شد فهمیده می‌شود که انگلیس هنوز بالای گروه سادک "SADC" تسلط دارد، چنان‌چه تصامیمی که توسط سازمان‌های وابستۀ آن اتخاذ می‌شود، نفوذ انگلیس را تقویت می‌کند. در نتیجه می‌توان گفت که این انگلیس است که بالای تانزانیا مسلط است و هم‌چنین بالای گروه "سادک" و این که تلاش‌های امریکا برای نفوذ به موزمبیق میان پیروزی و شکست در نوسان است و در حال حاضر استقرار ندارد.

با توجه به عوامل فوق باید گفت که تانزانیا و موزمبیق در معرض بروز کشمکش بین‌المللی قرار دارند، یعنی میان انگلیس، که بالای گروه "سادک" و اعضای آن تسلط دارد و امریکا، که هدف گسترش نفوذ خویش به جای نفوذ انگلیس را در سر می‌پروراند، به ویژه در موزمبیق. باید گفت که هیچ‌چیزی این سرزمین‌های افریقایی را از شر بحران‌های موجود در آن و چنگ و دندان استعمارگران نجات نخواهد داد؛ مگر حاکمیت اسلام که رحمتی است برای جهانیان.

﴿وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إلا رحمة للعالمین﴾ [انبیاء: 107]

ترجمه: ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم.

اول رمضان 1443هـ.ق

2 اپریل 2022م.

مترجم: عبدالله دانشجو