(ترجمه)

پرسش:

السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!

الله سبحانه وتعالی شما را در حفظ وامان خود داشته‏باشد. پرسشی راجع به‏خرید-بیع- زمین داشتم که شرح معامله آن چنین است: شخصی می‏خواهد زمینی را بخرد ولی پولش را ندارد و او از شخص دیگری تقاصای پول برای خرید این زمین می‏کند، شخص دوم در جواب می‏گوید: آن را به‏نام من خریداری و ثبت کن و بعد از مدتی آن را برای تو به‏قیمت بیشتر می‏فروشم.» آیا این نوع موافقت بین این دو جایز است یا خیر؛ و آن پول اضافه از قیمت بعد از مدتی سود است یا فایده؟ در پناه حق باشید، الله سبحانه وتعالی پاداش خیر برای تان بدهد. 

پاسخ:

و علیکم السلام و رحمت الله و برکاته!

دو عقد بیع در یک عقد در حالی‏که هر دوی آن‏ها دارای شروط خاصی باشند جایز نیست؛ به‏طور مثال: اگر توافق بین دو شخص به‏این شرط صورت گیرد که من موتر شما را می‏خرم در صورت که شما زمین من را بخرید، بناً این نوع بیع جایز نیست؛ بلکه لازم است هر کدام آن بیع‏ها به‏شروط خودشان عقد گردند نه به‏شروط دیگری که برای آن‏ها گذاشته می شود. امام احمد از عبدالرحمن بن عبدالله بن مسعود و او از پدر خود روایت نموده که فرمود:

نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ صَفْقَتَيْنِ فِي صَفْقَةٍ وَاحِدَةٍ

پیامبرصلی الله علیه وسلم از وجود عقد دو بیع درعقد یک بیع، منع فرمودند.

مثلاً: شخصی بگوید خانه خود را برایت فروختم به‏شرط این‏که به‏فروش برسانم بر تو حویلی دیگر خود را به‏فلان قیمت؛ و یا این‏که خانه شما را می‏خرم به‏این شرط که دخترت را در عقد نکاح من در آری. در حالی‏که فروختن خانه اولی یک عقد بیع و فروش حویلی بیع دیگری است. هم‏چنان خرید خانه یک بیع و پرداخت مهر در نکاح بیع دیگری است؛ جمع نمودن هر دو در یک عقد بیع جایز نیست.

بنابر این پرسش شما که در آن آیا گرفتن فایده حلال است، باید گفت که اگر جانبین به‏این شرط توافق نمایند که من فعلاً زمین را به‏پول نقد خریداری می‏کنم، بعد از مدتی به‏قیمت بالاتر بر تو به‏فروش می‏رسانم که این دو عقد شروط خود را دارا می‏باشند، پس این نوع بیع جایز نیست؛ باید هر کدام آن دو بیع با شروط خودشان و به‏صورت جداگانه صورت گیرند. در آخر برای تان از الله متعال برکت در مال و خانواده‏ای شما استدعا می‏دارم.

برادر شما عطا بن خلیل ابورشته