(ترجمه)

از انس بن مالک روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:

«من کانت الآخرة همه، جعل الله غناه فی قلبه، وجمع له شمله، وأتته الدنیا وهی راغمة، ومن کانت الدنیا همه، جعل الله فقره بین عینیه، وفرق علیه شمله، ولم یأته من الدنیا الا ما قدر له» (جامع الترمذی)

ترجمه: کسی‌که آخرت هدف اصلی‌اش باشد، الله (سبحانه وتعالی) دلش را بی‌نیاز می‎گرداند، پریشانی‌اش را سامان می‎دهد و دنیا به رغم میلش به او روی می‎آورد، و کسی‌که دنیا هدف اصلی‌اش باشد، الله (سبحانه وتعالی) فقر را در پیش چشمانش قرار می‎دهد و خاطرش را آشفته می‌سازد و از دنیا بجز همان چیزی‌که برایش مقدر شده اس،  نصیب او نمی‎شود.

این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم (همّه) به معنی اراده و نیتش می‎باشد و در مشکاة المصابیح چنین آمده است: «من کانت نیته طلب الآخرة» این فرموۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «جعل الله غناه فی قلبه» به معنی این است که الله سبحانه وتعالی او را به همان رزقی‌که برایش کفایت کند، قانع می‏سازد تا در طلب زیادی مال خودش رنج ندهد. این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «وجمع له شمله» به معنی این است که الله سبحانه وتعالی کارهای پیجیده‌اش را سر و سامان می‏بخشد و با آماده نمودن اسباب از جایی‌که حتی گمانش را نمی‎کند، خاطرش را آسوده می‎سازد. این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «وأتته الدنیا» به این معنی که الله سبحانه وتعالی آنچه از دنیا نصیب و تقدیرش باشد، به او می‏دهد.

این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه و سلم «وهی راغمة» به این معنی است که دنیا در نزد وی ناچیز و بی‌ارزش است و هم‌چنان دنیا به دنبالش می‎آید و برای بدست آوردن آن نیاز ندارد که زیاد خودش را به زحمت دهد و دنیا آسان و گوارا طبق میلش به او داده می‏شود. این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «ومن کانت الدنیا همّه» در مشکاة المصابیح چنین آمده است: «ومن کانت نیته طلب الدنیا» به این معنی کسی‌که نیت‎‏اش بدست آوردن مال دنیا باشد.

این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه و سلم «جعل الله فقره بین عینیه» به معنی این که الله سبحانه وتعالی او را به مخلوق نیازمند می‏کند و این نیازمندی را به مانند امری نامبارک همیشه در جلو چشمانش قرار می‏دهد. این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «وفرّق علیه شمله» به این معنی که الله سبحانه وتعالی کارهای دنیایی‌اش را سخت و دشوار می‏کند. مراد از این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم «ولم یأته من الدنیا الا ما قدّر له» این است که همیشه به حالت خواری به سر می‏برد و بر خلاف میلش آن چیزی‌که از مال دنیا طلب می‌کند، برایش داده نمی‏شود.

امام بن قیم می‏گوید: هنگامی‌که بنده شب و روز را به حالتی سپری می‏کند که همّ و غمش فقط یاد الله سبحانه وتعالی باشد؛ الله سبحانه وتعالی تمام خواسته‌هایش را برآورده می‏کند، تمام آشفتگی‌ها را از وی دور می‏گرداند، قلبش را برای محبت خود پاک و خالی می‏سازد، زبانش را به ذکر خود معطر می‎کند و اعضای بدنش را برای طاعت و عبادت خود آماده می‎سازد. اما کسی‌که شب و روز را به غم بدست آوردن دنیا سپری کند؛ الله سبحانه وتعالی غم و سختی‌ها را بر سر او می‌ریزاند و کارش را به خود وی واگذار می‏کند.

بدون شک که حب دنیا و مشغول بودن به آن، طاعت و عبادت الله سبحانه وتعالی را به گونه‌ای که حق عبادت او سبحانه وتعالی ادا شود، از یاد ما انسان‌ها برده است. چنانچه در این باره، آیات و احادیث زیادی آمده که از آن جمله این حدیث شریف که اکنون در مقابل ما قرار دارد، می‎باشد تا چیزی را که فراموش نموده‌ایم، به یاد ما بیاورد و برای ما به نیروی بازدارنده‌ای تبدیل شود که توسط آن قلب خود را به اطمینان و آرامش برسانیم و ما را متوجه می‎سازد که حب دنیا را ترک نموده و تقوا پیشه کنیم تا الله سبحانه وتعالی در دنیا از ما راضی شده و نعمت‌های اخروی را نصیب ما بگرداند. با این فرمودۀ الله سبحانه وتعالی سخن خود را به پایان می‎رسانیم:

﴿زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ﴾ [آل عمران: 14]

ترجمه: برای انسان، محبت شهوات و دلبستگی به امور مادی جلوه داده شده است، از قبیل: عشق به زنان و فرزندان، ثروت هنگفت و آلاف و الوف طلا و نقره و اسپ‌های نشان‌دار و چهار پایان و کشت و زرع. این‌ها همه کالای دنیای فعلی است و سرانجام نیک در پیشگاه الله (سبحانه وتعالی) است.

از پروردگار عزّ وجلّ می‎طلبیم تا دنیا را هدف اصلی و مأمور دانایی ما نگرداند! آمین! آمین!

مترجم: حسین سلحشور