فرهنگ امت اسلامی یک بخش از هویت  آنان است که بالای آن تمدن اسلامی استوار بوده و توسط همین فرهنگ مسلمانان اهداف و مقاصد خود را تعیین می کنند. به این ترتیب این فرهنگ دارای یگانه نظام بوده که اساس زنده گی آن ها را شکل داده و امور شان را تنظیم می نماید.

فرهنگ هر امت دارای عقیده ایست که از همین عقیده، قوانین، راه حل و نظام سرچشمه گرفته و علم، دانش و حوادث در گذشته نیز مرتبط به فرهنگ شان را دارا می باشند؛ مثل: روایت و تاریخ امت اسلامی. فلهذا این همه فرهنگ است. فرهنگ چیزی متفاوت از تمدن است؛ تمدن جهانی بوده و به کدام ملت وابسته نمی باشد؛ اما فرهنگ مشخصه ی شخصیتی یک ملت است که در حقیقت هویت آن ملت را تثبیت می نماید؛ طور مثال: می گوییم فرهنگ غرب و یا فرهنگ اسلام. ملت ها نیز به خاطر این که فرهنگ و نظام شان برسر قدرت باشد، باهم می جنگند و در تلاش اند تا از فرهنگ خود حفاظت نموده، آن را زنده نگه داشته و به نسل هایی بعدی برسانند.

یک ملت به خاطری که از فرهنگ خود حفاظت کرده بتواند، باید آن را در قلب ها و خاطره هایی افراد، از طریق تدریس در مکاتب و پوهنتون ها جای دهد؛ اما زمانی که انسان در نبود خلافت اسلامی، واقعیت نظام تعلیمی را در مملکت هایی مسلمان نشین بررسی می کند، درمی یابد که تعلیم فعلاً برای از بین بردن فرهنگ اسلامی در قلب هایی اطفال امت مسلمه استفاده می شود، نه برای احیایی آن.

هم چنین، ممالک غربی با همکاری حکام خیانت کار با یک پلان منظم در تلاش اند تا به جای فرهنگ اسلامی، فرهنگ غربی را جایگزین کنند و برای رسیدن به اهداف خود از طرق مختلف استفاده می کنند. آن ها حتی تحت نام پوشش گسترش آموزش، ساخت و ساز مدارس و پوهنتون ها، به سرزمین های اسلامی مبلغین روان می کنند. علاوه بر این بعضی از جوانان را برای تحصیل به کشورهایی غربی می فرستند و زمانی که افکارشان به افکار غربی مبدل شد، آن ها را دوباره به مملکت شان بر می گردانند و تشویق می کنند تا افکار و تعلیم غرب را در بین مسلمانان منتشر سازند.

به دستور اربابان خود این ها هنوز هم هر لحظه مواد تعلیمی را تغییر می دهند تا بتوانند تمام مسایل اسلامی را از تعلیم دور بسازند. برای این که تعلیم را صرف به یک راه، یعنی برای حفظ فرهنگ اسلامی در قلب هایی اطفال مان مبدل سازیم، باید سیاست تعلیمی یی را به وجود بیاوریم که در تمام جزئیات خود، عقیده ی اسلامی را مدنظر داشته باشد و در پی اشتباه و تضعیف آن کار نکند.

هدف اساسی این سیاست، به وجود آوردن شخصیت هایی اسلامی می باشد؛ شخصیت هایی که عقیده ی اسلامی را اساس فکر و مفاهیمی که در باره ی زنده گی دارند، بسازند که در نتیجه تمام مفاهیم شخصیت ها بالای عقیده ی اسلامی استوار می شود. آن شخصیت ها از تهداب درست و بدون تناقض برخوردار بوده، بنابرین آن ها می توانند مفاهیم درست در برابر مسایل عقیدوی داشته باشند. هم چنین یک پالیسی درست تعلیمی می تواند یک دید سالم و درست را در بین دختران و پسران امت اسلامی ایجاد نماید. فلهذا دین اسلام می تواند پاسخگوی تمام مسایل زنده گی اعم از سیاسی، اقتصادی و اجتماعی امت باشد.

این پالیسی می تواند آنان را به اسلام به نحوی آشنا بسازد که اسلام را در تمام مسایل زنده گی و شخصی خود معیار بگیرند. چنین پالیسی اولویت به یادگیری علوم اسلامی؛ مانند: فقه، حدیث، تفسیر، اصول و... می دهد و آن را به یک شاخصه ی خاص در تعلیم و تربیه متوسط؛ مانند: علوم طبی، انجنیری و محیط زیست بدل می کند. پالیسی که اولویت را به لسان عربی می دهد و آن را پشتیبان تعلیم ساخته و مانند دیگر مضامین برایش وقت و زمان می دهد. در دوران ابتدایی در این پالیسی اجازه ی درس دادن لسان های دیگر نیست تا اطفال بتوانند به طور کامل لسان عربی را یاد بگیرند. این پالیسی اجازه ی تداخل فرهنگ دیگر ملت ها را در نظام تعلیمی نمی دهد تا شاگردان مبادا زیر تاثیر دیگر فرهنگ ها بروند و به عقیده و فرهنگ خود شک پیدا کنند که قلب های شان ضعیف شود.

اگر معلومات در مورد فرهنگ های غرب داخل نظام تعلیمی شود، تدریس آن در دوره متوسطه با یک پالیسی خاص که با اسلام و قوانین آن در تناقض نباشد، صورت می گیرد؛ به طور مثال: مضمونی به نام فلسفه با تمام نواقص آن درس داده می شود و هیچ بخش آن بدون بیان نواقص آن تدریس نمی شود. این پالیسی تعلیمی به این معنی نیست که تدریس مضامین آزمایشی؛ مانند: کیمیا، فزیک، طب و انجنیری را مدنظر نمی گیرد؛ بلکه به آن ها نیز ارزش خاص می دهد و در مراحل مختلف تدریس، نظر به سن و سال متعلمین جابجا می گردد و بخش هایی برای آن ها در دوران ثانوی تعلیمی نیز آماده می کند. در این مضامین می توانند، نتایج دیگر ملت ها را بگیرند، در صورتی که مانند تیوری تحول داروین در تناقض با اسلام نباشد.

برای این هماهنگی ما نیاز به دولت مسلط بر خود که راه حل به تمام مشکلات در برابری با قوانینی که بالای عقاید ما استوار است، داریم. دولتی که تطبیق پالیسی تعلیم اسلامی را کند، دولتی که فرهنگ و هویت امت را مانند دوران قبل حفاظت کند، دولت اسلامی محافظ تمام این ها بوده و آن را به تمام ملت ها می رساند و همه گان را قناعت داده و از خود متاثر می گرداند؛ در حالی که خودش هرگز تحت تاثیر نرفته و پا برجا و استوار خواهد بود.

دولت اسلامی در ممالک فتح شده، عالمان و نظامیانی را می فرستاد تا به مردم آن سرزمین ها اسلام و زبان عربی بیاموزند. در پهلوی مساجد، آن ها مکاتب نیز اعمار می کردند و این مکاتب به نام رهبران مشهور خلافت نام گذاری می شد؛ مانند: مکتب صلاح الدین رحمه الله در قدس. هم چنان دولت اسلامی در عصرهای گذشته، از سرزمین های فتح شده اکتشافات تمدنی و علمی را که در تناقض با اسلام نبود می گرفت. چنان چه رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز افراد را به دیگر ممالک می فرستاد تا علوم و فنون را یاد بگیرند؛ مانند: علم منجنیق وغیره و هیچگاه به افراد نمی گفت که فرهنگ روم یا فارس را بیاموزند.

حضرت عمر رضی الله عنه دیوان را منحیث سبک مدیریت آموخت و هیچگاه فرهنگ پارسیان را از آن خود نکرد. حاکم دولت اسلامی تعلیم را در اولویت قرار داده و از مسئولیت هایی کلان خود می دانست. مانند رسول الله صلی الله علیه وسلم که اسیران جنگ بدر را در صورتی رها می کرد که آن ها به ۱۰ تن از مسلمانان خواندن و نوشتن می آموختند.

این دولت تعلیم رایگان با هزینه بیت المال به مردم ارایه می دهد و هم چنان لابراتوار، کتابخانه و دیگر نیازهایی تعلیمی را فراهم می سازد. در این دولت تدریس مکاتب و پوهنتون هایی دولتی و خصوصی یکسان می باشد. دولت اسلامی اجازه نمی دهد که فرهنگ غرب در سرزمین اسلامی تدریس شود. برعلاوه، جلو تبلیغ مبلغان غرب را که سبب بی راه شدن اطفال ما می شود، می گیرد.

این همه صرف به مردم سرزمینی است که عقیده شان بر مبنای ایدیولوژی اسلام شکل گرفته باشد و چنین دولت غمخوار امت خود می باشد و به اطفال امت خود کمک می کند تا این که در هر عرصه ی زنده گی دانش پیدا کنند و بهترین عالمان شوند. اجتهاد، فقه و شریعت را مانند دیگر مضامین؛ چون: انجنیری، فزیک، کیمیا، طب وغیره بیاموزند. عالمانی که شریعت اسلامی و امت اسلامی را بر سر شانه های خود گذاشته و آن را در بین تمام جهان و تمام نسل ها درجه اول می سازند.

اسلام یک دولت قدرت مند و تاثیر گذار با ایدیولوژی خاص خود می باشد، نه یک دولت درهم پاشیده که هر قدرت زبون آن را ببلعد. این وضعیتی خلافت دوباره بوده که به اذن الله سبحانه وتعالی به طریقه ی رسول الله صلی الله علیه وسلم به وجود خواهد آمد.

حزب التحریر یک تصویر روشن در مورد پالیسی تعلیمی و تربیتی دارد که ما را به هدف خاص می رساند و تمام این ها در قانون اساسی آن نوشته شده و کتابی زیر عنوان " مبادی نظام تعلیمی و تحصیلی دولت خلافت " دارد.

نویسنده: بارا المنسرح

 

 

(ترجمه)

به عبدالجمیل قامع

پرسش:

السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!

در افغانستان قرارداد و معامله ای رایج است که ما صحت و سقم آن را نمی دانیم. این قرارداد به گونه ای است که شخص فقیر گوساله یک ساله و یا ده ماهه را برای یک و یا دو سال می چراند و پرورش می دهد. اگر گوساله مؤنث بود و باردار شد و چوچه به دنیا آورد؛ شخص فقیر، شیر گاو و چوچه اش را به عنوان مزد دریافت می کند و گاو را به صاحبش تسلیم می دهد. و یا هم بعضی اوقات قبل از به دنیا آمدن چوچۀ گاو، گاو را می فروشند و پولش را دو تقسیم می کنند؛ اما اگر گوساله مذکر باشد آن را می فروشند و پولش را بین صاحب گوساله و پرورش دهنده آن تقسیم می کنند. هم چنان گونه دیگر این قرارداد چنین است که گوساله نگه داشته شده را می فروشند و منفعت آن را دو تقسیم می کنند. صورت اولی قرارداد را دوینی و صورت دومی را نصفه گی می گویند. پس حکم این قراردادها چگونه است؟ الله متعال شما را جزای خیر دهد!

پاسخ:

وعلیکم السلام ورحمت الله و برکاته!

یکی از شرایط اجاره در اسلام معلوم بودن اجره و مزد کار است که نباید مجهول باشد. این مسئله در "کتاب نظام اقتصادی اسلام" در بخش اجره و مزد کار، صفحه 91 چنین ذکر شده است: «شرط مال اجاره این است که معلوم باشد یا دیده شود و یا به وصفی توصیف شود که مجهول بودن آن را دور سازد، چون رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد فرموده است:

«إذا استأجر أحدکم أجیرا فلیعلمه أجره»

[ رواه دار القطنی عن ابن مسعود]

هنگامی یکی از شما کارگری را استخدام کرد، مزد کارش را معلوم کند.

مزد اجاره جایز است که پول باشد و یا بدیل آن. بدیل خواه مال باشد و یا منفعت و یا هر شی که به آن قیمت و بها تعیین شود. پس به همین دلیل جایز است بدیل تعیین گردد، اما به شرط که مقدار آن معلوم باشد و در غیر آن قرارداد و معامله درست نیست. بطور مثال: اگر به دروگر بخش نامعلوم کشتزار اجاره داده شود، به دلیل مجهول بودن مزد قرارداد درست نیست، اما اگر به یک حصه ای معلوم که 20 درصد کشتزار است اجاره داده شود، قرارداد درست است. هم چنان جایز است که به جای پول، مزد کارگر خوراک و پوشاک تعیین شود، و یا هم برعلاوه خوراک و پوشاک، معاش نیز برای او تعیین گردد؛ چون این کار در شیر دهی زنان برای اطفال نظر به این فرموده الله سبحانه وتعالی جایز است:

﴿ وَعلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ﴾

[بقره: 233]

خوراک و پوشاک مادران شیر ده به گونه نیکو بر عهده پدر و صاحب فرزند است.

پس اگر در برابر شیر دهی تعیین نفقه و البسه جایز است، در سایر معاملات هم جایز می باشد؛ زیرا همه اجاره است و شیر دهی هم یک نوع از اجاره محسوب می شود.

نتیجه این است که معلوم نمودن مزد هنگام بستن قرارداد لازم است تا اگر کارگر از کار استعفا بدهد منازعه به میان نیاید، زیرا اصل در معاملات و قراردادها این است که جنجال و منازعات در بین مردم به وجود نیاید و به همین دلیل مزد باید معلوم باشد. چنان چه در مورد رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده:  

«إذا استأجر أحدکم أجیرا فلیعلمه أجره»

(رواه دارالقطنی عن ابن مسعود)

هنگامی یکی از شما کارگری را استخدام کرد، مزد کارش را معلوم کند.

هم چنان احمد از ابی سعید روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم از گرفتن کارگر قبل از تعیین مزدش منع فرموده است؛ مگر این که مزد آن کار معلوم باشد و اجاره برگذار شود و هنگام اختلاف در مقدار مزد به اجره مثل همان کار رجوع  گردد... این موضوع بطور کامل در "کتاب نظام اقتصادی اسلام" بخش اجاره موجود است، در صورت ضرورت می توانید به آن مراجعه فرماید.

از لابلای این موضوع درک من از پرسش شما قرار ذیل است:

شخص فقیر گوساله یک ساله و یا ده ماهه را برای یک یا دو سال پرورش می دهد اجره و مزد او چگونه است؟ اگر گوساله گرفته شده مونث باشد و آن را پرورش داد تا گاو شد در این صورت چهار حالت ذیل قابل ذکر است:

1-      اگر در جریان پرورش این گاو چوچه به دنیا آورد، مزد آن شخص فقیر همان گوساله نوزاد و شیر گاو است. سپس گاو را به مالک اش تسلیم می دهد.

2-      یا گاو را قبل از تولد چوچه اش می فروشند، نصف قیمت گاو را بدیل مدت پرورش گوساله به شخص فقیر می دهند.

3-      اگر گوساله ای را که شخص فقیر برای پرورش و چراندن گرفته بود مذکر باشد، بعد از یک سال یا دوسال پرورش آن گاو را می فروشند و پول آن را دو تقسیم می کنند.

4-      شخص فقیر گاو را نگهداری می کند و بعد از فروش منفعت بین صاحب گاو و شخص فقیر تقسیم می شود.

اگر پرسش شما چیزی باشد که در فوق ذکر کردم، حکم شرعی آن موقوف به معلوم بودن مزد و مدت پرورش است که قرار ذیل بیان می گردد:

• در حالت اول؛ به دلیلی که مزد نامعلوم است معامله و قرارداد جایز نمی باشد، چون مزد چیزی است که گاو مونث به دنیا بیاورد و این یک امر مبهم است.
• قرارداد در حالت دوم جایز است؛ زیرا مزد معلوم می باشد که نصف قیمت گاو در صورت فروش آن است و جانبین بر این مسئله توافق کرده اند.
• معامله در حالت سوم هم جایز است، چون مزد شخص فقیر نصف قیمت گوساله درصورت فروش آن است که جانبین قبلاً توافق کرده اند.
• در حالت چهارم؛ تعیین منافع که دو تقسیم می شود باید واضح و معلوم باشد، چون مزد برای جواز قرارداد لازم است و اگر معلوم نباشد جایز نیست.

برادر شما عطا بن خلیل ابورشته