(ترجمه)

نمونۀ از حوادث و کشمکش‌های بین‌المللی امروز در اکراین، بین دولت‌های بزرگ، چه بسا در بسیاری از مناطق جهان و در جاهای از پیش انتخاب شده، در آینده رخ خواهد داد؛ در مناطقی مانند تایوان، کوریای شمالی، یا برخی از مناطق دنباله‌رو روسیه در منظومۀ سیاسی روسی. این نمونه از کشمکش‌ها و حوادث، مظاهر حوادث و کشمکش‌هایی می‌باشد که جدا از کشمکش‌های بین‌المللی در میان دولت‌های بزرگ نیست؛ کشمکش‌هایی‌که برای اقتدار، سیطره، تسلط و تداوم استیلاء، هم‌چنان ادامه خواهد داشت. این کشمکش‌ها در محدودۀ یک منطقه در اکراین و غیر آن، خلاصه نمی‌گردد، بلکه این کشمکش‌ها حاکی از تدوام قضیۀ بزرگتری می‌باشد، که آن عبارت است از بافت و ریخت ساختاری دولت‌ها و موقف بین‌المللی شان، تلاش‌‌های امریکا بر این است که به قدرت، وزن سیاسی، اقتصادی و نظامی خویش استحکام بخشد، اما در عین زمان تلاش دولت‌های دیگر بر این است که خویش را از چنگال این استیلاء و اقتدار، زور و تسلط سیاسی، اقتصادی و نظامی نجات دهند. برای دانستن این امور لازم است که بالای معنی و مفهوم موقف بین‌المللی و طبیعت کنونی آن مخصوصا بعد از فروپاشی جماهر شوروی اندکی درنگ نمود.

منظور مان از موقف بین‌المللی مرکزیت دولت اول جهان و دولت‌‌های مزاحم آن می‌باشد؛ چیزی‌که به ساختار روابط بین‌المللی و دولت‌ها مؤثر در این ساختار بین‌المللی ارتباط می‌گیرد. دانستن این موقف مستلزم دانستن جایگاه دولت‌های تأثیرگذار جهانی در سیاسیت بین‌المللی، دانستن روابط دولت اول، پروژه‌ها و عمل کرد‌های سیاسی آن در پاسداری از مرکزیت آن به عنوان دولت اول جهان و مستلزم دانستن روابط دولت‌های مزاحم برای دولت اول است. هم‌چنان دانستن این موقف مستلزم دانستن روابط این دولت‌ها به دولت‌های دیگر نیز است؛ خواه این دولت‌ها هم‌پیمان دولت اول و تابع آن باشند و یا در همین چرخه قرار داشته باشند، چون تمام این موارد در طبیعت روابط بین‌المللی و در ساختار موقف بین‌المللی تأثیر بسیار بسزای دارد، هم‌چنین بر تحولات و تأثیرگذاری‌هایی‌که بر آن عارض شده و یا در چهار چوب آن قرار دارند.

موقف بین‌المللی و ساختار رابط بین‌المللی در میان دولت‌ها تأثیرگذار جهانی در یک حال دوام ندارد، بلکه همواره در حال تغییر می‌باشد، گاهی اوقات می‌بینیم که این تغییر موقف بین‌المللی پس از فروپاشی منظومه‌های سیاسی و متلاشی شدن آن‌ها، اتفاق می‌افتد؛ چیزی‌که در زمان فروپاشی جماهر شوروی اتفاق افتاده و پیمان ورشو را از هم پاشاند، گاهی اوقات این تغییرات به مدت زمان بسیار طولانی از کشمکش‌های تلخ و مستمر نیاز دارد، مانند آن‌چه پس از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاده و منجر به بروز امریکا و جماهر شوروی شد و مانند آن‌چه امروز در میدان بین‌المللی کنونی در جریان است. این پارۀ کوتاهی از مفهوم موقف بین‌المللی و ساختار روابط بین‌المللی بود.

پس از جنگ جهانی دوم موقف بین‌المللی به چهرۀ جدید و با قدرت‌ها و نیروهای فعال و تأثیرگذار جدیدی شکل یافته، امریکا در آن به حیث رهبر نیروهای پیمان ناتو، روسیه در آن به حیث رهبر نیروهای پیمان ورشوتبارز یافت، و در سایۀ این چهره جدید در طول زمانی‌که از سال 1990م به پیش می‌گذرد، پیمان ورشواز هم پاشید و نیروهای تأثیرگذار منظومۀ سیاسی شرقی به عنوان دولت دوم و تأثیرگذار در موقف بین‌المللی از بین رفت، امریکا به عنوان دولت مسلط در موقف بین‌المللی و در رسم نمودن سیاست جهان و نقشه‌های سیاسی، در تأثیر گذاری مستقیم بالای قضای حساس بین‌المللی  متبارز شد. امریکا در این مرحله به جای رسید که پس از فروپاشی پیمان ورشوتمام جهان را از لحاظ نظامی، سیاسی و اقتصادی، برای از بین بردن کشمکش‌های بین‌المللی و منطقوی بسیج نمود؛ چیزی‌که در بسیاری از مناطق جهان مانند عراق، افغانستان، صربی، کوریا و غیره اتفاق افتیده است. خود برترجویی امریکا به جای رسید که می‌گفت: «کسی‌که با ما نیست علیه ماست!» این کارزار امریکایی در محدودۀ دولت‌های ضعیف متوقف نشد، بلکه این فخر فروشی و خود برتربینی امریکا از مرز دولت‌های ضعیف گذشت و دامن دولت‌های غول پیکر جهان را مانند چین و روسیه گرفت، در تحمیل توافقات نظامی و سیاسی به شرایط خوارکننده و ذلت‌آوری، مانند قضیۀ نابودسازی بخشی از انبار هسته‌ای روسی، همان‌طور قضیه تایون در بحر چین جنوبی. مانند ساخت پایگاه‌های نظامی در برخی از دولت‌های منظومۀ شوروی.

امریکا در تحمیل این تسلط نیروهای نظامی، اقتصادی و سیاسی خویش، هم‌چنان در گسترش نفوذ سیاسی و افزایش مزدوران خویش، هم‌کار شده است. در واقع ظلم و خودبرتربینی سیاسی، نظامی و اقتصادی در جهان به نهایت افزایش خود رسیده است. در خود پیچیدگی و صبر دولت‌های بزرگ جهان در برابر ملالت و ظلم در نهایت حد خود رسیده است؛ مخصوصاً در مورد قضایای مربوط به استیلای اقتصادی و حکومت در بازارها و کالاهای حیاتی مانند بازار پترول.

امریکا هموراه برای استحکام بخشیدن به تسلط خویش بالای موقف بین‌المللی تلاش نموده با هرگونه اقدامی برای فروپاشی موقف بین‌المللی و تغییر آن، مقابله ‌کند؛ برای این منظور به اقدامات متداوم بسیاری انجام داده است که از جمله:

1-      تلاش برای تداوم استیلای دالر امریکایی بعنوان ارز اول جهان؛ همان‌طور مجبورسازی دولت‌های جهان برای پذیرش آن به حیث پشتوانه‌ تمام ارزها و بدل قیمت اول در مبادلات تجاری، مخصوصاً نرخ پترول و قرار داد با شرکت‌ها.

2-      راه‌اندازی جنگ تقارب بین دولت‌ها و اتحادیه‌ها، مخصوصاً اتحادیۀ اروپا و جنگ تعاون بین روسیه، چین و یا کوریای شمالی و چین.

3-      تحمیل استیلای اقتصادی جهانی بر کالاهای حیاتی و تلاش‌های احتکار بازار جهانی، مخصوصاً بازار پترول، برق و وسایل برقی، صنعت، طبابت و ادویه.

4-      ایستادن در برابر ملت‌هایی‌که برای آزادی از برده‌گی تحمیلی از سوی حکام مزدور امریکا در بسیار از دولت‌های جهان، مخصوصاً سرزمین‌اسلامی تلاش می‌کنند.

5-      تأسیس پایگاه‌های نظامی و گسترش آن در بسیاری از مناطق جهان، هم در مناطق دولت‌های بزرگ هم در مناطق دولت‌های ضعیف، مانند نشر منظومۀ موشکی در دولت‌های اروپایی و تأسیس پایگاه‌های نظامی در دولت‌های مستقل از جماهر شوروی.

6-      شعله‌ورسازی بحران‌های اقتصادی جهانی، صدمه زدن به بازارهای مالی، از طریق مزدورانش و از طریق شرکت‌های غول‌پیکر این‌جا و آن‌جا؛ برای از بین بردن اقتصاد دولت‌ها و قرار دادن آنان در اوضاع فاجعه‌باری که آنان را مجبور به پناه آوردن به کمک‌ها و مجبور به دست درازی نماید.

7-      اقدام به لشگرکشی و کشاندن جهان به عقب‌اش در جنگ‌هایی‌که فقط برای منافع سیاسی خویش راه‌اندازی نموده بود، مانند جنگ‌های افغانستان و عراق.

8-      اقدام به وضع تحریم‌های اقتصادی بر دولت‌هایی‌که واقعا و یا ظاهراً در خلاف جهت سیاست آن قرار داشتند، مانند آن‌چه در گذشته و اکنون با ایران و کوریای شمالی انجام می‌دهد، کاری‌که می‌خواهد امروز با روسیه انجام دهد، بدلیل سیاست‌های آن در اکراین، چه بسا این تحریم‌های جدید اضافه بر تحریم‌های سابقه دامن چین را هم خواهد گرفت.

این نمونۀ از اعمال امریکا است که به وسیلۀ آن تلاش دارد به استیلای سیاسی و تسلط خویش بالای جهان تداوم بخشد. در عین زمان در برابر این تلاش امریکا تلاش‌های دیگری برای صعود و تمرد بر این سیطرۀ سیاسی امریکا وجود دارد. حال پرسش این است که آیا دولت‌های بزرگ در برابر این سیاست‌ها سرتعظیم فرود آورده و پشت شان را برای امریکا هموار می‌سازند، تا بر آنان سوار شده و از آنان وسیلۀ برای حمل جنایات اقتصادی و سیاسی خویش قرار دهد؟ یا این‌که جهان از تحمل این همه سیاست‌های تحمیلی، اجباری، سلطه طلبانه و احیانا سیاست‌های برده‌گیر، به ستوه آمده است؟ در پاسخ به این پرسش‌ها می‌گوییم:

در این شکی نیست که دولت‌های مؤثر در جهان، دولت‌هایی‌که مشتاق اند به کنار امریکا، در موقف بین‌المللی، کدام جای پای، سهم و شراکتی داشته باشند، دولت‌های اروپایی، روسیه و چین می‌باشند، چون دولت‎های دیگر در حد چنین امری پیش‌روی نمی‌کنند، چون از امکانات لازم این امر برخوردار نبوده و در شرایط کنونی نمی‎توانند به این سویه ارتقاء یایند. دولت‌های اروپایی، روسیه و چین بالفعل دارند به این سمت حرکت می‌کنند، البته به اسالیب متعدد و جدیدی؛ از جمله این اسالیب کشمکش‌های جاری در اکراین می‌باشد؛ اگرچه در ظاهر طوری به نظر می‌رسد که این کشمکش‌ها کشمکش‌هایی است که در حدود منطقۀ مشخصی بوده و ناشی از واقعیت تاریخ و نژادی و این منطقه است.

بالای اقدامات سخت کوشانۀ روسیه و چین در مواجه با استیلایی امریکای بالای تلاش‌های شان برای نجات از جنگال امریکا مکثی خواهیم داشت، چون این اقدامات روسیه و چین، به موضوع مورد بحث مان اکراین و کشمکش‌های بین‌المللی نوین، ارتباط مستقیم دارد.

اتحادیۀ روسی میراث بزرگ خویش "جماهر شوروی و پیمان ورشو" را به برخی از توافقات استراتیژیک و دفاعی مشترک عوض نمود، از جمله سازمان معاهدۀ امنیت جمعی سال 2002م بعد از تجاوز امریکا بر افغانستان، معاهده‌ای که با برخی از دولت‌های سابق جماهرشوروی چون بیلاروس، ارمنستا، قزاقستان، قرغیزستان و تاجیکستان صورت گرفت. از جمله توافقاتی‌که همرای همسایۀ جدیدش، اکراین داشت –مسئلۀ که در مورد صحبت خواهیم نمود-، با دولتی‌که دومین دولت استراتیژیک پس از اتحادیۀ روسی در منظومۀ قدیم به شمار می‌رفت. روسیه با این دولت توافق نامۀ رابطۀ دولت‌های مستقل(روسیه، اکراین و بیلاروس) را به امضاء رساند. بعد از آن توافق‌نامه دوم را در نتیجۀ مداخلات برخی از دولت‌های غربی در اکراین، به امضاء رساند، توافق‌نامه‌ای که به نام معادۀ بوداپست1994م خوانده شده و اکراین به موجب آن معاده از میراث نظامی هسته‌ای گذشتۀ خویش دست برداشت و در سال1997م همراه روسیه توافق‌نامۀ همکاری و دوستی، در سال 2003م توافق‌نامۀ توسعۀ منطقۀ اقتصادی مشترک با روسیه، بیلاروس و قزاقستان، به امضاء رساند. از سال‌های 2004م تا 2010م رئیس جمهورها و رهبرهای متعددی وابسته به روسیه وغرب بر اکراین حاکم گشتند. در سال 2010م رئیس جمهور ویکتوریانوکوویتش، به سر قدرت رسیده و در سال 2013م به توافق‌نامه‌های غرب پشت و با روسیه توافق‌نامۀ اقتصادی به امضاء رساند. در پی این اقدام ویکتور یانوکوویتش اعتراضات قوی در اکراین آغاز شد، اعتراضاتی‌که به کوچ نمودن وی به روسیه در سال 2014م انجامید. در عکس العمل به آن روسیه جزیرۀ کریمه را که جزء اکراین (دونباس- منطقۀ صنعتی شرق اکراین) بود ضمیمۀ خود قرار داد، اقدامی‌که منجر به قیام گروه هشت بر علاوه هفت آن زمان به تعلیق عضویت روسیه از گروه شد و بستۀ اول از تحریمات علیه آن طرح و مجمع عمومی ملل متحد نیز همه‌پرسی و ضم کریمیۀ را رد نمود. پس از آن روسیه و اکراین برای رفع اختلافات بین اکراین و این منطقه معاهدۀ مینسک را به امضاء رساند. این معاهده تنها نوشته‌ای روی ورق بود که از آن تاریخ تاکنون اجراء نشده بود، تا این‌که در نتیجه منجر به این بحران کنونی شد.

در حقیقت هدف از مداخلات غرب در رأس آن امریکا خدمت به اکراین و مردم آن نبود؛ بلکه هدف در قدم اول ایجاد مشکل برای روسیه بود؛ کاملاً مانند مشکلاتی‌که برای اتحادیۀ اروپا ساخته بود. در قدم دوم: امریکا خواست که لولۀ گازی را در گرو و حاکمیت خویش قرار دهد، لولۀ گازی‌که از اکراین می‌گذرد. سوم: هدف این‌بود که روسیه نتواند مشارکت‌های اقتصادی و سیاسی برای تقویت نفوذ خویش علیه غرب ایجاد کند، چون چنین مشارکت‌های روسیه را تقویت کرده و آن را از زیر فشارها و قیودات غرب دور می‌سازد. به همین دلایل و دلایل دیگری روسیه این قضیه را یک قضیۀ امنیت ملی برای خود تلقی نمود و به تمام انرژی خواست که نگذارد غرب اکراین را ضمیمۀ پیمان ناتو نموده، در کنار آن ایستاده و از آن دشمنی برای روسیه بسازد. بناءً روسیه طبق تفاهمات سیاسی خویش اقدام به حل این بحران نموده و چنین تضمین نمود که "در آینده از مداخلات غربی در اکراین جلوگیری می‌کند، یعنی نمی‌گذارد که غرب از طریق ضمیمه‌سازی اکراین به ناتو و  به اتحادیه اروپا، از طریق ایجاد کودتاهای سیاسی، از طریق تهدید لوله گاز و غیره از نقشه‌هایش، به اکراین مداخله نماید، که در نتیجه، سیاست‌های امریکا یک سرتناب را محکم داشت و روسیه و چین سر دیگر آن را محکم گرفته بود. این قضیه از قضایای آسان سیاسی نیست، مخصوصاً این‌که روسیه در تلاش است شرایط خویش را از طریق قدرت نظامی تحمیل کند؛ البته پس از این‌که از طریق دیپلوماسی و گفتمانی ناکام ماند. اکنون در حال هموار سازی بساط نفوذ نظامی خویش در اکراین است تا از خود محافظت کرده و از دست‌درازی ناتو بر دیوار حیاط خانه‌اش جلوگیری کند. بناءً روسیه از این امر دست بردار نیست، مگر در ضمن تفاهمات سیاسی جدیدی‌که از به تهدید مواجه نشدن آن در آینده ضمانت کرده و از انتشار پایگاه‌های ناتو در داخل منظومۀ روسی جلوگیری نموده و صادرات گاز از طریق لوله به اروپا تضمین کند.

چین نیز برخی از پروژه‌های و اقدامات سیاسی و اقتصادی را روی دست گرفت تا از جایگاه خویش در برابر استیلای امریکایی حمایت کند، بارزترین آن اقدامات رشد اقتصادی می‌باشد که با امریکا رقابت می‌نماید، طوری‌که بارها اقتصاد خویش را مضاعف ساخته است. علاوه بر درنوردیدن میدان‌های حیاتی اقتصادی مربوط به دنیای الکترونیک‌ها، انترنت و غیره. همان‌طور چین برای تقویت کردن خود در برابر تهاجمات دیوانه‌وار امریکا، اقدام به ایجاد روابط با دولت‌های همسایه خویش نمود، برخی از از آن روابط استراتیژیک، برخی اقتصادی بودند. بارزترین این روابط تجدید معاهدۀ مشارکت استراتیژیک بیست سال آینده در سال 2001م همراه روسیه بود، که از جمله بارزترین امور در این معاهده جدید و قدیم، مخالفت به نقشه‌های امریکا به توسعۀ نظامی بود، چیزی‌که برای امریکا این اجازه را نمی‌داد که به منافع امنیت جهانی صدمه وارد کند؛ از جمله حمایت از همکاری‌های دو طرف نظامی در عرصۀ دفاع مشترک در حالت کدام تهدید و یا دشمنی. هم‌چنین در آن‌چه مربوط به حاکمیت ملی می‌شود، مثلاً چین از حاکمیت ملی روسیه در تمام اراضی آن حمایت و همان‌طور روسیه نیز از حاکمیت ملی چین در تمام اراضی آن حمایت می‌کند، از جمله تایوان، همان‌طور تجدید این مشارکت‌های میان رئیس جمهور پوتین و و رئیس جمهورشی جین بینگ، در سال جاری 2022م در دورۀ بازی‌های المپییک امسال، همزمان با بحران کنونی اکراین.

حال پرسش این است که در چه حدی روسیه و چین توان دارند تا در این مسابقه بالای موقف بین‌المللی با این چیره دستی امریکا، گامی بردارند؟! آیا این دو کشور می‌توانند این استیلای امریکایی را درهم کوبند، یا امریکا زریعۀ خودبرترجویی‌ها و مزدوران خویش، آنان را تسلیم شرایط و سیاست‌های شرورانه و حریصانۀ خویش خواهد ساخت؟ چیزی‌که در سال‌های نه چندان دور برملاء خواهد شد؛ لیکن در این مورد مسائلی است که ناچار باید بر آنان مکثی کرده و در پایان این موضوع آن موارد را یاد آورد شد:

1-      کفار از هیچ اخلاقی برخوردار نیستند. دیدگاه‌شان پایین‌تر از گل و خاک است. از ارزش‌ها والا در نزد شان هیچ خبری نیست. آنان وضعیت مسلمانان را ندارند. برای کمایی متاع ناچیز دنیا، خصومت و جنگ وقتال راه اندازی می‌نمایند؛ حتی اگر طرف شان از جنس خود شان بوده و حامل مفکوره وایدیولوژی خودشان باشد. الله سبحانه وتعالی در توصیف کفار چنین می‌فرماید:

﴿وَالَّذِینَ كَفَرُوا یتَمَتَّعُونَ وَیأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ وَالنَّارُ مَثْوًى لَّهُمْ﴾ [محمد: 12] ‏

‏ترجمه: كافران (چند روزی از نعمتهای زودگذر جهان) بهره و لذت می‌برند و هم‌چون چهارپایان (بی‌خبر و غافل از سرانجام كار) می‌چرند و می‌خورند، و (پس از بدرود حیات و گام نهادن به آخرت) آتش دوزخ جایگاه ایشان است.

﴿لَا یقَاتِلُونَكُمْ جَمِیعاً إِلَّا فِی قُرًى مُّحَصَّنَةٍ أَوْ مِن وَرَاء جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَینَهُمْ شَدِیدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِیعاً وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یعْقِلُونَ﴾ ‏ [حشر: 14]

ترجمه: ‏آن‌ها هرگز با شما بصورت گروهی نمی‌جنگند، جز در دژهای محکم یا از پشت دیوارها! پیکارشان در میان خودشان شدید است، (امّا در برابر شما ضعیف!) آن‌ها را متّحد می‌پنداری، در حالی‌که دل‌های‌شان پراکنده است؛ این به خاطر آن است که آن‌ها قومی هستند که تعقّل نمی‌کنند!

1-      این کشمکش ما را به یاد کشمکش گذشته در دو جنگ جهانی اول و دوم می‌اندازد؛ کشمکش‌هایی‌که برای بشریت جز یأس و ناامیدی چیزی‌ دیگری نداشت؛ کشمکش‌هایی‌که محض برای اهداف خودساخته‌ای از بین رفته بود.

2-      الله سبحانه وتعالی با کفار مکر می‌نماید، همان‌گونه که در گذشته با فارس و روم پیش از برپایی دولت اسلام مکر نمود، با آنان مکر می‌نماید تا ایدیولوژی‌های در حال سرنگون شان برای بشریت متبارز شده و پیش از روشن شدن نور جدید اسلام، واقعیت ننگین شان کشف می‌شود.

« الم‌(1) غُلِبَتِ الرُّومُ(2) ‏فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیغْلِبُونَ(3) ‏فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَیوْمَئِذٍ یفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ(4)‏ بِنَصْرِ اللَّهِ ینصُرُ مَن یشَاءُ وَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ(5)‏ وَعْدَ اللَّهِ لَا یخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا یعْلَمُونَ» [روم: 1-6]

ترجمه: رومیان (از فارس‌ها) شكست خورده‌اند. ‏این شكست (در نزدیكترین سرزمین به سرزمین عرب كه نواحی شام است ، رخ داده است ) و ایشان پس از شكست‌شان پیروز خواهند شد، در مدّت چند سالی. همه چیز در دست الله و به فرمان او است، چه قبل ( كه رومیان شكست خورده‌اند ) و چه بعد ( كه آنان پیروز می‌گردند. ضعف و قدرت و شكست و پیروزی و غیره آزمون الله است). در آن روز (كه رومیان پیروز می‌گردند) مؤمنان شادمان می‌شوند ( آری ! خوشحال می‌شوند) از یاری ‏الله. ‏الله هر كسی را كه بخواهد یاری می‌دهد و او بس چیره (بر دشمنان خود) و بسیار مهربان (در حق دوستان خویش) است. این وعدّه‌ای است كه الله داده است، و ‏الله هرگز در وعده‌اش خلاف نخواهد كرد، ولیكن بیشتر مردم ( كه كافران و مشركان و منافقانند ، این را ) نمی‌دانند.

از الله سبحانه و تعالی می‌طلبیم که کفار را با خود شان مشغول ساخته و این را مقدمۀ برای منهدم شدن مفکوره و دولت آنان شود و در سایۀ دولت خلافت راشده بر منهج نبوة، به دین اسلام بر بالای زمین قدرت و تمکین عطاء کند.

نویسنده: استاد حمد طیب –بیت المقدس-

مترجم: علی مطمئن

(ترجمه)

پرسش:

«بلاول بوتو زرداری پسر بینظیر بوتو، نخست‌وزیر فقید پاکستان، امروز چهارشنبه به صفت وزیر خارجۀ حکومت شهبازشریف، نخست‌وزیر جدید این کشور سوگند یاد کرد؛ حکومتی‌که پس از سلب اعتماد از عمران خان تشکیل گردیده است. بوتو زرداری 33 ساله حزب مردم پاکستان را رهبری می‌کند.» (منبع: الجزیره 27 اپریل 2022م). حکومت شهبازشریف که پس از برادراش نواز شریف رهبری حزب مسلم لیگ را دارد، به تاریخ 19 اپریل 2022م سوگند یاد نموده بود، یعنی پس از گذشت بیش‌تر از یک هفته از سلب اعتماد از عمران خان. پرسش این است: دلیل این تغییر چیست؟ با توجه به این‌که پارلمان به حمایت اردو در زمان تعیین عمران خان به صفت نخست وزیر برایش رأی اعتماد و در آن زمان حزب مسلم لیگ و مردم در آن زمان زیر خشم اردو قرار داشتند، اینک چه تحول جدیدی رونما گردیده؟ و این‌که آیا امریکا در این مسأله دخلی دارد، با توجه به این‌که سال‌هاست در پس حاکمیت در‍‌پاکستان قرار دارد؟

پاسخ:

برای روشن شدن پاسخ به پرسش‌های مطرح شده به بررسی امور زیر می‌پردازیم:

اول: عمران خان چگونه به قدرت رسید:

1. شکی نیست که این اردو بود که حکومت را به عمران خان سپرد و عمران خان در ادارۀ حکومت‌اش چنان وابسته و مطیع ژنرال‌های اردو بود که در پاکستان بی مثیل بوده است. چنان‌چه وی از همان ابتدای پیروزی اش در انتخابات سال 2018م که وعدۀ تأسیس "پاکستان نوین" برای رهایی از فساد و حساب‌دهی را داد به دلیل نزدیکی بیش از حد اش به اردو مورد انتقاد قرار می‌گرفت. حتی تا همین اواخر عمران خان در پاکستان به صفت یکی از رؤسایی خوانده می‌شد که بیش‌ترین ائتلاف را با نظامیان دارد، بلکه حتی وی متهم بود که از اردو فرمان می‌برد. اگر پشتی‍بانی اردو نمی‌بود وی قطعاً رأی اعتماد نمی‌گرفت، چنان‌چه وی در سال 1996م از تشکیل حزب‌اش زیر نام "تحریک انصاف پاکستان یا PTI خبر داد، در انتخابات سال 1997م حتی یک چوکی هم در مجلس شورای ملی به دست نیاورد و تنها در سال 2013م بود که حزب وی توانست به کمک اردوی پاکستان در سیاست این کشور تأثیر گذار شود و حزب‌اش موفق شد 30 چوکی را در مجلس شورای ملی به دست آورد و پس از حزب مسلم لیگ و حزب مردم تبدیل به بزرگ‌ترین حزب مخالف در پاکستان شد. سپس در سال 2018م اردو تصمیم گرفت به عمران خان فرصت دهد در انتخابات برنده شود، اما این تصمیم اردو پس از آن صورت گرفت که عمران خان موافقت نمود افراد قمر باجوا رئیس اردو انتخابات سراسری را رهبری نمایند.
2. اردو و دستگاه استخبارات زیر نظر ژنرال فایز حمید بی‌وقفه برای بهبود فضای سیاسی به نفع عمران خان دست به کار شدند و اطلاعات پاکستان در تشکیل گرهمایی‌هایی در سراسر پاکستان همکاری نمود و وی را به صفت کاندیدای پیروز مطرح نمود و اردو سیاست‌مداران سایر احزاب را قناعت داد از احزاب شان جدا شده و همراه با رأی دهندگان طرف‌دار خویش به حزب عمران خان بپیوندند. اردو رسانه‌ها را هشدار داد از پوشش رسانه‌ای مثبت به نفع حزب انصاف در جریان هجوم به حزب مسلم لیگ خودداری نمایند، چنان‌چه دستگاه‌های امنیتی فعالان حزب مسلم لیگ پاکستان – شاخۀ نواز – را بازداشت، محدود و یا زیر فشار قرار می‌داد و از پشت پرده برای محروم نمودن کاندیدان این حزب از کاندیداتوری کار می‌نمود.
3. با آن که حزب عمران خان در مجلس شورای ملی 149 چوکی را به دست آورده بود، اما باز هم تعداد چوکی‌های لازم "172" چوکی برای تشکیل حکومت اکثریت را کامل نکرده بود، اما با هماهنگی و ترتیباتی‌که اردو انجام داد، توانست حکومت ائتلافی تشکیل دهد. تشکیل حکومت ائتلافی نقشۀ اردوی پاکستان بود، برای تضمین امکان برگشت از این نقشه در صورتی‌که عمران خان تغییر جهت داده و یا علیه اردو عمل کند. دستگاه اطلاعات هم‌چنین توانست شماری از اعضای حزب مردم پاکستان را طرف‌دار حکومت عمران خان نماید. در نهایت با تأثیرگذاری آژانس استخباراتی پاکستان گروهی با 17 عضو از حزب عمران خان و تنها سه عضو از پیروان حرکت انصاف که هیچ‌گاهی با هیچ حزبی یکجا نشده بودند، در نشست وزراء تشکیل گردید.

سوم: عمران خان پس از رسیدن به مقام نخست‌وزیری، خدمات زیادی به امریکا نمود:

1. شبکۀ جیوتی در پاکستان به نقل از عمران خان گفت که وی: «امروز 3 دسمبر 2018م نامه‌ای از جانب ترامپ دریافت نمود که در وی از پاکستان خواسته شده در گفتگوهای صلح افغانستان نقش داشته باشد و در آوردن گروه طالبان پشت میز مذاکره کمک نماید.» (منبع: سبوتنیک روسیه 3 دسمبر 2018م) دو روز پس از این نامه عمران خان با خلیلزاد نمایندۀ ویژۀ امریکا برای افغانستان در اسلام آباد دیدار نمود و تأکید کرد که پاکستان مسیر نقشۀ امریکا در افغانستان را دنبال می‌کند.
2. خواجه آصف وزیر دفاع پیشین پاکستان، درحالی‌که خودش یکی از افراد حکومت بود، پرده از خیانت حکام پاکستان برداشت، آنجا که به تاریخ 19 نومبر 2018م روی صفحۀ تویتراش نوشت: «پاکستان هنوز به با دخیل شدن در جنگ‌هایی‌که جنگ ما نیست، به خاطر امریکا خون می‌دهد. ما ارزش‌های دین خویش را برای این که با منافع امریکا متناسب شود زیر پا کرده ایم و روحیۀ گذشتی را که داشتیم با تعصب و عدم گذشت مبادله کرده ایم.» صریح‌تر از این سخن چه باشد که می‌گوید: پاکستان وارد جنگی شده که جنگ خودش نیست و خون فرزندان مسلمان را به خاطر امریکا می‌ریزد و ارزش‌های دین اسلامی خویش را به هدف خدمت به منافع امریکا هدر می‌دهد!
3. موقف پاکستان در برابر هند نیز چنین بوده، چنان‌چه در قضیۀ کشمیر خود را کنار کشیده و در برابر ملحق نمودن آن به خاک هند سکوت اختیار نموده بجز برخی اقداماتی‌که بیش‌تر به آتش‌بازی‌های شبانه می‌ماند. در پاسخ به پرسشی‌که به تاریخ 18 آگست 2019م منتشر نموده بودیم، گفتیم: «زمانی‌که هند تصمیم اخیرش مبنی بر لغو حالت اضطرار در کشمیر را اعلان نمود، موقف پاکستان ذلت‌آمیز بود و فراتر از تقبیح به هدف دفع اعتراض از خود نبود، چنان‌که وزارت خارجۀ پاکستان با انتشار بیانیه‌ای گفت: «پاکستان اعلامیۀ منتشر شده به تاریخ 5 آگست 2019م توسط دهلی نو را به شدت تقبیح می‌کند و باید دانست که هیچ‌گونه اقدام یک‌جانبه توسط حکومت هند نمی‌تواند اوضاع متنازع علیه را حل و فصل نماید و پاکستان به صفت بخشی از این کشمکش جهانی هرچه را در توان دارد برای جلوگیری از این اقدامات غیر قانونی به کار خواهد گرفت.» (منبع: أ ف ب 5 آگست 2019م). این واکنش پاکستان درست مانند واکنشی است که حکومت محمود عباس و دولت‌های عربی همجوار آن از خود نشان می‌دهند، چنان‌چه به جای این که در برابر هتک حرمت‌های دولت یهود به مقدسات مسلمانان در سرزمین مبارک فلسطین لشکر‌های شان را برای جنگیدن به حرکت آورند، تقبیح می‌کنند و اعتراض و بس. پاکستان نیز بدون این‌که اردویش را برای جنگیدن به حرکت در آورد، همان نقش تقبیح و اعتراض کننده را بازی می‌کند.»
4. عمران خان با صندوق بانک جهانی تعامل می‌کند؛ در حالی‌که این صندق زیر تسلط امریکا قرار داد و سیاست‌های امریکا را عملی می‌کند. این درحالی است که وی در جریان تبلیغات انتخاباتی‌اش علیه تعامل با این صندق شعار می‌داد و در اظهاراتی گفت: «پیش از آن که از صندق بین‌المللی پول قرضی بگیرم، خودم را خواهم کشت.» سپس این وعدۀ خویش را شکست و شروع به مذاکره با صندق مذکور نمود. صندوق بین‌المللی پول در ماه جولای 2019م با فراهم نمودن قرضه‌ای به ارزش 6 ملیارد دالر را بر اساس تسهیلات صندوق برای مدت در 39 ماه برای پاکستان موافقت نمود.
5. عمران خان نخست‌وزیر پاکستان در گفتگویی‌که به تاریخ 22 جولای 2019م با شبکۀ فاکس نیوز داشت، از خدمات پاکستان برای امریکا یاد نموده گفت: «استخبارات پاکستان معلوماتی را در اختیار آژانس استخباراتی مرکزی امریکا "سی آی ای" قرار داد که باعث پیدا نمودن و کشتن بن لادن رهبر القاعده گردید. این نخستین دیدار قهرمان سابق کرکت به قصر سفید از زمان انتخاب وی در سال قبل در پاکستان است، جایی‌که روز یک‌شنبه با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا دیدار نمود.» (منبع: القدس عربی 23 جولای 2019م)

سوم: مختل شدن روابط عمران خان با رهبری اردو و به سبب آن با امریکا:

عمران خان در سه سال از حکومت خویش تابع و مطیع رهبری اردو و از طریق آن امریکا بود تا این‌که در اواخر سال سوم روابط‌اش با باجوا رهبر اردو و از طریق آن با امریکا که موقف اردو را حمایت می‌کند، مختل گردید. عمران خان با کاندید شدن ژنرال انجوم ندیم در پست ریاست استخبارات نظامی مخالفت نمود و این کاندیداتوری را برای مدت طولانی معطل نمود و این باعث ناراحتی کدرهای سیاسی اردو شد. «قرار است انجوم پست جدیداش را از 20 نومبر عملاً در دست گیرد. باجوا انجوم به تاریخ 6 اکتوبر جاری به عوض ژنرال فایز حمید به صفت رئیس دستگاه استخبارات پاکستان تعیین گردید. انجوم پیش از آن به صفت فرمانده لوای اردو در شهر کراچی که در سواحل جنوب موقعیت دارد ایفای وظیفه می‌نمود و باجوا حمید در ماه جاری به صفت فرمانده لوا در شهر پشاور تعیین گردید.» (منبع: شبکۀ المنار 27 اکتوبر 2021م) عمران خان به گونۀ علنی از رهبری امنیت داخلی توسط فایز حمید یاد می‌نمود. به این ترتیب پس از تعیین شدن انجون به عوض فایز حمید روابط حکومت عمران خان با اردو وارد تنش گردید، مخصوصاً با توجه به حدس و گمان‌های زیادی که وجود داشت مبنی این که عمران خان قصد دارد حمید را به عوض قمر جاوید باجوا کاندید نماید؛ کسی‌که قرار بود دورۀ دوم‌اش در این پست در سال 2022م به پایان برسد. طبیعی است که امریکا در پشت رهبر اردو قرار دارد و این امریکا بود که تصمیم زمینه‌سازی برای سلب اعتماد از عمران خان و جستجوی بدیلی برای وی را مطرح نمود. برخی از این معلومات به عمران خان رسید و وی تلاش نمود روابط خویش با رهبری اردو را اصلاح نماید، چنان‌چه با تعیین انجوم به عوض دوست‌اش فایز حمید موافقت نمود، اما اردو با حمایت امریکا هم‌چنان اصرار نمود وی را از مقام نخست وزیری کنار زده و فرد دیگری را به جای وی تعیین نماید. اردو و امریکا ترسیدند که مبادا این مخالفت وی با تصمیم اردو، شروع سرپیچی‌های وی از تصامیمی باشد که اردو به کمک امریکا اتخاذ می‌کند؛ به همین دلیل بود که قضیۀ کنار رفتن وی جدی گرفته شد.

چهارم: عمران خان از این اقدام بهت زده شد، به ویژه چنان‌که گفتیم باتوجه به خدمات بزرگی‌که به امریکا انجام داده بود و همواره گوش به فرمان اردو بود. انگار عمران خان بعید می‌دانست اردو و امریکا پس از آن همه خدماتی‌که وی برای آنان انجام داده بود، برای برکناری وی وارد عمل شوند و فراموش نموده بود و یا هم خود را به فراموشی زده بود که دولت‌های کفری به مزدوران شان اجازه نمی‌دهند هوایی خارج از هوای آنان را استنشاق کنند! در هر صورت، عمران خان از آن اقدامات ناراحت شد و اظهاراتی را در مورد امریکا مطرح نمود، اما پس از آن که فرصت از دست رفته بود! از جمله اظهارات وی موارد زیر بود:

1. عمران خان نخست‌وزیر پاکستان امروز شنبه خطاب به گروهی از خبرنگاران خارجی گفت: «اقداماتی‌که برای کنار زدن من جریان دارد، مداخلۀ صریح ایالات متحده در سیاست داخلی ماست.» (منبع: یورو نیوز عربی 2 اپریل 2022م) برخی از رسانه‌های داخلی گفتند؛ «عمران خان نامه‌ای را از طرف سفیر اسلام‌آباد در واشنتن دریافت نموده که در آن به نقل از یک مسئول بلندپایۀ امریکایی، "که گفته می‌شود دونالد لو وزیر امور خارجۀ امریکا در امور جنوب و وسط آسیا باشد" چنین گفته شده "ایالات متحده احساس می‌کند ممکن است روابط ما با کنار رفتن عمران خان از قدرت بهتر به پیش رود». (منبع: عربی پوست 3 اپریل 2022م)
2. عمران خان در خصوص حملۀ روسیه به اوکراین موقفی بر خلاف موقف واشنتن اتخاذ نمود، چنان‌چه از تقبیح نمودن این حمله خود داری کرد، بلکه حتی به مسکو سفر نمود و به تاریخ 24 فبروری 2022م، یعنی در نخستین روز شروع جنگ روسیه در اوکراین، در کناری پوتین رئیس‌جمهور روسیه ظاهر شد، در حالی‌که باجوا فرمانده اردو حملۀ مذکور را تقبیح نمود و به گونۀ آشکار موقف‌گیری‌های امریکا را تأیید نموده و با اظهارات اخیر عمران خان مخالفت نشان داد. «فرماندۀ اردوی پاکستان از جنگ روسیه علیه اوکراین انتقاد نمود و خواستار توقف فوری به گفتۀ او "فاجعۀ بزرگ" شد که در یک کشور کوچکتر به راه انداخته است. آن‌چه توجه را به خود جلب می‌کند، این است که انتقاد ژنرال قمر جاوید باجوا از مسکو مخالف اظهارات نخست‌وزیر کشورش عمران خان است، کسی‌که از حمایت اسلام آباد از حوادث اوکراین دفاع نموده و با انتقادها از اقدامات ولادیمیرپوتین رئیس‌جمهور روسیه مخالفت کرد.» (منبع: الحرة، 2 اپریل 2022م)
3. عمران خان در یک موقف دیگری گفت: «سفرای اتحادیۀ اروپا با ارسال نامه‌ای از ما خواسته اند عملیات نظامی روسیه در اوکراین را تقبیح نمائیم، می‌خواهم بپرسم آیا شما چنین نامه‌ای را به هند نیز فرستاده اید؟ وی افزود: مگر ما غلام شما هستیم که هرچه شما بگوئید انجام دهیم؟ این مسئول پاکستانی ادامه داد: زمانی‌که هند قوانین جهانی را در کشمیر اشغال شده نقض نمود، آیا کسی از شما روابط خویش را با هند قطع نمود و یا تجارت خویش را با آن متوقف کرد؟» (منبع: العربی جدید، 7 مارچ 2022م)
4. پنجم: چنان‌که قبلاً گفتیم؛ عمران خان توقع نداشت تمام خدماتی را که به اردو و از طریق آن به امریکا انجام داده بود، بی فایده بماند! انگار او به این واقعیت پی نبرده بود؛ کسی‌که به کمک و حمایت کفار استعمارگر به قدرت می‌رسد باید مزدوری آنان را نموده و برای آنان به سان مهرۀ شطرنج است که به خواست و ارادۀ آنان حرکت داده خواهد شد و اگر اندکی به ضرر منافع آنان باشد، فوراً او را سقوط می‌دهند و این دقیقاً همان اتفاقی است که با عمران خان افتاد! چنان‌چه محکمۀ عالی پاکستان به تاریخ 7 اپریل 2022م تصمیم معاون رئیس پارلمان مبنی بر مخالفت با رأی‌گیری در مورد پیشنهاد جریان‌های مخالف حکومت در خصوص سلب رأی اعتماد از حکومت عمران خان را ملغا اعلان نمود، هم‌چنین تصمیم رئیس‌جمهور مبنی بر منحل نمودن پارلمان به تاریخ 3 اپریل 2022م و راه‌اندازی انتخابات زودهنگام بر اساس توصیۀ عمران خان نخست‌وزیر به وی را نیز ملغا کرده و این کار را مخالف قانون اساسی خواند و آن را اقدامی لغو شده و باطل تلقی نمود. محکمۀ مذکور از رئیس پارلمان خواست به تاریخ 10 اپریل 2022م در این خصوص جلسه‌ای را برگزار نماید و در آن جلسه پارلمان پاکستان که متشکل از 342 کرسی می‌باشد، با اکثریت 174 رأی با سلب رأی اعتماد از عمران خان موافقت نمود. روشن است که در چنین حوادثی، این اردو است که اوضاع را از پشت پرده مدیریت می‌کند، زیرا مسئولین دستگاه قضائی هیچگاهی بدون حمایت همه‌جانبه فرماندۀ اردو چنین تصامیمی را اتخاذ نمی‌کند.

ششم: در روز بعد 11 اپریل 2022م پارلمان شهباز شریف را تا زمان برگزاری انتخابات سراسری در ماه آگست 2023م به صفت نخست‌وزیر برگزید. شهباز برادر کوچک نواز شریف نخست‌وزیر اسبق پاکستان است. شهبازشریف از سال 2018م رهبری مجمع ملی پاکستان را دارد و وی پس از برادرش، نوازشریف مؤسس حزب مسلک لیگ پاکستان، رهبری این حزب را نیز بر عهده دارد. اردو و امریکا برای انتخاب شدن شهباز شریف کمک نمودند و شهباز برای این‌که ثابت کند منتظر اشارۀ اردو و امریکاست، اقدامات زیر را انجام داد:

1. شهباز سیاست خویش را مبتنی برخواست امریکا آغاز نمود، چنان‌چه در قبال هند با لهجۀ مصالحت‌آمیز شروع نمود و گفت که حاضر است به جای رویارویی از طریق گفتگو وارد عمل شود. شهباز شریف در نخستین اظهارات‌اش گفت: «پاکستان خواهان روابط بهتر با هند می‌باشد و بدون حل و فصل اوضاع کشمیر هرگز صلح دائمی وجود نخواهد داشت. نخست‌وزیر هند باید به ما اجازه دهد قضیۀ کشمیر را حل و فصل نمائیم و انرژی مان را برای شکوفایی کشورهای مان به کارگیریم.» (منبع: اسکای نیوز 14 اپریل 2022م) مودی نخست‌وزیر هند در صفحۀ تویتر خویش در پیوند به اظهارات شریف نوشت: «انتخاب شهباز شریف به صفت نخست‌وزیر پاکستان را برایش تبریک می‌گویم. هند علاقمند صلح و ثبات در منطقۀ خالی از ترور می‌باشد تا فرصت داشته باشیم روی رشد و شکوفایی خویش تمرکز نموده و رفاه و شکوفایی را برای مردم مان به بار آوریم.» باید گفت که نخست‌وزیر هند از اسلام کینه به دل دارد و پیروان هندویش را علیه مسلمانان هند تحریک می‌کند و مسلمانان را در هند در تنگناه قرار داده و با اقامت مسلمانان در سرزمین هند مخالف می‌باشد و دختران مسلمانان را در موضوع لباس شرعی در مکاتب/مدارس زیر فشار قرار داده است.
2. اخبار حاکی از این است که شهباز شریف پیشنهاد همکاری با ژنرال‌ها را در صورت انتخاب شدنش مطرح نموده و گفته که کشور نیاز به جلو رفتن و حل و فصل اختلافات با اردو دارد، در حالی‌که وی قبلاً در کودتای اردو در سال 1999م برعلیه نوازشریف برادر بزرگ‌ترش که نخست وزیر پاکستان بود، از اردو انتقاد نموده بود. سپس شهباز با عمران خان در انتخابات وارد رقابت شد؛ اما برنده نشد. در ماه دسمبر سال 2019م دیوان حساب‌داری، 23 مورد از املاک مربوط به این دو برادر را مصادره نمود و آنان را به پول‌شویی متهم نمود. در ماه سپتمبر 2020م شهباز را به اتهام اقدام به پول‌شویی بازداشت نمود و در ماه اپریل 2021م با ضمانت آزاد گردید. بناءً مصالحۀ وی با اردو یکی از عواملی است که باعث به قدرت رسیدن وی گردید.
3. امریکا انتخاب شهبازشریف به صفت نخست‌وزیر را به سرعت برایش تبریک گفت، چنان‌چه بلنکن وزیر خارجۀ امریکا در اظهاراتی گفت: «ایالات متحده شهبازشریف نخست‌وزیر جدید پاکستان را به خاطر انتخاب شدنش به این پست تبریک می‌گوید و ما سعی داریم همکاری‌های گذشتۀ مان با حکومت پاکستان را هم‌چنان ادامه دهیم.» (منبع: اسکای نیوز 14 اپریل 2022م) این تبریک‌گویی سریع بیان‌گر آن است که امریکا مصالحۀ وی با اردو و تعهدش در عملی نمودن سیاست‌های امریکا را از وی پذیرفته و با هماهنگی برای پیروزی‌اش در رسیدن به قدرت موافقت نشان داده، هرچند قبلاً بالای وی و برادرش نوازشریف فشار آورده بود، اما اینک پس از آن که متعهد شده به گونۀ همه جانبه با امریکا همکار باشد و با اردوی پاکستان که وابسته به امریکاست وارد مصالحه شده، با همکاری با آن موافقت نموده است.
4. حکومت جدید به تاریخ 12 اپریل 2022م اعلان نمود که «به گونۀ مثبت و سازنده و به هدف استحکام اهداف مشترک برای صلح و امنیت و شکوفایی منطقه با ایالات متحده همکارخواهد بود». دفتر شهباز شریف روابط وی با امریکا را تأیید نموده و در بیانیه‌ای گفت: «از تأکید مجدد ایالات متحده روی روابط طولانی مدت با پاکستان استقبال می‌کنیم و سعی خواهیم نمود این رابطۀ مهم بر اساس اصول مساوات و منافع مشترک و دوجانبه عمیق تر شود» بساکی گفت: «ادارۀ حکومت بایدن از پایبندی مسالمت آمیز به اصول و اساسات دموکراسی و قانونی حمایت می‌کند و از هیچ حزب سیاسی در پاکستان علیه یک حزب دیگر پشتیبانی نمی‌کند. ما از همکاری‌های درازمدت خویش با پاکستان خرسندیم و همواره خواستار پاکستانی شکوفا و دموکرات می‌باشیم؛ زیرا چنین پاکستانی برای منافع ایالات متحده حیاتی است. روابط درازمدت، قوی و همیشه‌گی ما زیر سایۀ رهبران جدید در اسلام‌آباد ادامه خواهد داشت.» (منبع: صدای امریکا 12 اپریل 2022م)

به این ترتیب دیده می‌شود که امریکا در پس سقوط مزدور سابق‌اش عمران خان قرار داشته و هم امریکاست که شهباز شریف را به قدرت رسانید، شهباز شریفی‌که با صراحت کامل اعلان نمود آمادۀ همکاری با امریکا بوده و با همت و نشاط بیش‌تر از عمران خان در خدمت امریکا قرار خواهد داشت.

هفتم: ظاهراً این حکام مزدور پند نمی‌گیرند و نمی‌اندیشند، هرگاه امریکا یکی از آنان را کنار زند، دیگران فوراً شروع به تملق و چاپلوسی نموده ابراز آماده‌گی برای خدمت‌گزاری برای امریکا می‌کنند تا راه خویش به سوی قدرت را باز کنند. به عوض این که دست از هم‌کاری با آن بردارند به سرعت در کنار آن قرار می‌گیرند تا در صورت کنار زدن شان مجدداً آنان را به قدرت برگرداند! امریکا آنان را به خوبی شناخته و می‌داند آنان کم‌تر از آن اند که رهبران متعهد سیاسی و عقیدوی باشند، زیرا ثابت کرده اند که آنان دنبال پست و مقام اند و نه چیزی فراتر از آن. چنان‌چه شهبازشریف از این درس نگرفت که چگونه امریکا چند بار برادرش را کنار زد و سپس هر دو را با تبعید نمودن شان مجازات نمود. امت اسلامی نیاز به سیاست‌مداران معتقد و دارای ایدئولوژی دارد که همانا ایدئولوژی امت است؛ اسلامی که تمام امور را به گونۀ ریشه‌ای و درست معالجه خواهد نمود و چنین سیاست‌مدارانی استند که امت را از این مهلکه‌ها نجات داده و آن را به حرکت می‌آورد و دولتی بزرگ و مستقل را برپاخواهند نمود، نه دولتی وابسته و مطیع به امریکا. پاکستان شایسته‌گی و اهلیت این را دارد که نقطۀ تمرکز برای برپائی این دولت بزرگ، دولت خلافت راشده را باشد، به خواست الله متعال.

﴿ ِنَّ فِي هَٰذَا لَبَلَاغًا لِّقَوْمٍ عَابِدِينَ﴾

[انبیاء: 106]

ترجمه: بدون شک این ابلاغ و بیانی است برای قومی‌که عبادت (الله) را می‌کنند.

مترجم: عبدالله دانشجو